Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid De Roon over het gebruik van MANPADS in de Syrische provincie Idlib en de risico’s voor de burgerluchtvaart

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Bijleveld-Schouten
(Defensie), mede namens de Minister van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 7 april
2020).

Vraag 1

Bent u bekend met de berichtgeving dat onlangs meerdere militaire helikopters en vliegtuigen
van de Syrische luchtmacht zijn neergehaald met behulp van Man-portable air-defense
systems (MANPADS), draagbare luchtverdedigingssystemen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Worden de MANPADS in kwestie ingezet door het Turkse leger of (ook) door islamitische
strijdgroepen die gesteund worden door het Turkse leger?

Antwoord 2

Op sociale media zijn beelden te zien die de inzet van MANPADS tonen in Noordwest-Syrië.
Deze wekken de indruk dat Turkse militairen – opererend in de directe nabijheid van
oppositiestrijders – deze MANPADS bedienen en niet de strijders zelf. Het kabinet
kan dit evenwel niet met zekerheid bevestigen.

Vraag 3

Indien de MANPADS worden gebruikt door islamitische strijdgroepen, kunt u dan aangeven
welke strijdgroepen het betreft? Betreft het groepen die internationaal als terreurorganisaties
worden aangemerkt en op terrorismelijsten staan? Betreft het strijdgroepen die ook
door Nederland zijn gesteund in het kader van het totaal mislukte NLA-programma in
Syrië?

Antwoord 3

Zie antwoord op vraag 2. Beelden op sociale media en andere berichten lijken er daarnaast
op te duiden dat de Turkse strijdkrachten primair optreden in samenhang met de zogeheten
Syrian National Army (SNA), een koepelorganisatie van strijdgroepen waarmee Turkije al langere tijd samenwerkt,
zoals in de operaties Euphrates Shield (tegen ISIS), Olive Branch en Spring Peace (beide tegen de Syrisch-Koerdische YPG).

Zoals eerder aan uw Kamer gemeld (Kamerstuk 32 623, nr. 229) doet het kabinet in het openbaar geen uitspraken over de groepen die al-dan-niet
NLA-steun hebben ontvangen van Nederland.

Vraag 4

Bent u gezien de mogelijke proliferatie en de daaraan gekoppelde risico’s voor de
burgerluchtvaart bereid, desnoods in NAVO-verband, bij Turkije navraag te doen naar
wat hun beleid is ten aanzien van het gebruik van MANPADS in de Syrische provincie
Idlib? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Het wel of niet inzetten van MANPADS door een land is een soevereine beslissing. Nederland
heeft zijn zorgen over eventuele proliferatie van deze systemen in diplomatieke contacten
met Turkije gedeeld. Zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de (mogelijke) proliferatie van MANPADS onder islamitische strijdgroepen
onaanvaardbare risico’s met zich kan meebrengen voor de burgerluchtvaart? Zo ja, bent
u bereid het gebruik van MANPADS in de Syrische provincie Idlib tot op de bodem uit
te zoeken en de Kamer hierover te informeren?

Antwoord 5

MANPADS kunnen een gevaar vormen voor de burgerluchtvaart. Vanwege het beperkte bereik
van MANPADS bestaat het gevaar vooral wanneer op geringe hoogte wordt gevlogen, bij
voorbeeld bij het opstijgen of dalen van vliegtuigen. Nederlandse luchtvaartmaatschappijen
vliegen, in overeenstemming met het advies van de European Aviation Safety Agency(EASA), noch op bestemmingen in Syrië noch, op grote hoogte, over Syrisch grondgebied.
Daarbij delen Nederlandse luchtvaartmaatschappijen ook geen codeshare vluchten met
luchtvaartmaatschappijen die wel over Syrië vliegen.

Aangezien er daarom geen dreiging uitgaat van de aanwezigheid van MANPADS in de Syrische
provincie Idlib voor de Nederlandse burgerluchtvaart is er op dit moment geen noodzaak
om hier als Nederland nader onderzoek naar te verrichten. Nederland is wel van mening
dat proliferatie van MANPADS onder islamitische strijdgroepen een groot risico met
zich mee zou kunnen brengen en heeft de Nederlandse zorgen over eventuele proliferatie
van deze systemen ook in diplomatieke contacten met Turkije gedeeld.

Vraag 6

Indien blijkt dat Turkije MANPADS heeft geleverd aan niet-statelijke islamitische
strijdgroepen in Syrië, welke maatregelen gaat u dan treffen om verdere leveranties
van MANPADS aan deze groepen te voorkomen? Welke rol kan de NAVO hierin spelen?

Antwoord 6

Zoals in het antwoord op vraag 2 gesteld, zijn op sociale media beelden te zien die
de inzet van MANPADS tonen in Noordwest-Syrië. Deze wekken de indruk dat Turkse militairen
– opererend in de directe nabijheid van oppositiestrijders – deze MANPADS bedienen
en niet de strijders zelf. Hoewel het kabinet dit niet met zekerheid kan bevestigen,
is er op dit moment geen aanleiding om van het tegendeel uit te gaan. Nederland heeft
de Nederlandse zorgen over eventuele proliferatie van deze systemen in diplomatieke
contacten met Turkije gedeeld, en ziet voorts geen aanleiding om deze kwestie ook
in NAVO-verband te adresseren.

Vraag 7

Wilt u deze vragen ieder afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 7

Ja.