Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kröger en Renkema over het AO 'Vliegen over Conflictgebieden'

Antwoord van Minister Bruins (Medische Zorg), mede namens de Minister van Infrastructuur
en Waterstaat (ontvangen 4 februari 2020).

Vraag 1

Bij wie ligt de afweging en het besluit om vluchten naar China op te schorten? Klopt
de uitspraak van de Minister van Buitenlandse Zaken in het RTL nieuws d.d. 29 januari
dat dit een afweging van de luchtvaartmaatschappijen zelf is?

Antwoord 1

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 2

In hoeverre vindt u het wenselijk dat een commerciële partij deze afweging zelf maakt,
terwijl de veiligheid van Nederland of Nederlandse burgers in het geding is?

Antwoord 2

Luchtvaartmaatschappijen zijn verantwoordelijk voor aanpassingen in het vluchtschema
om de gezondheid van personeel en passagiers te waarborgen. Luchtvaartmaatschappijen
gebruiken informatie van nationale en internationale gezondheids- en luchtvaartinstanties,
waaronder het RIVM, de WHO en de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie ICAO,
die dagelijks informatie verschaft via een speciaal programma, het Collaborative Arrangement
for the Prevention and management of public health events in Civil Aviation (CAPSCA).
De EU geeft via het Healthy Gateways programma, waarin het RIVM participeert, operationele
adviezen aan luchtvaartmaatschappijen met betrekking tot het Coronavirus.

Op grond van de luchtvaartovereenkomsten tussen staten geldt dat luchtvaartmaatschappijen
onder andere moeten voldoen aan alle nationale voorschriften voor de toelating, verblijf
en vertrek van passagiers en vracht. Dit betreft onder andere verplichtingen aan vervoersexploitanten
op grond van de Wet Publieke Gezondheid. Ook is het is de verantwoordelijkheid van
transportondernemingen om de reizigersadviezen van Buitenlandse Zaken te betrekken
bij hun operationele afwegingen.

Voor de gezondheid en veiligheid van Nederlandse burgers volgen wij de adviezen van
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Europees Centrum voor ziektepreventie en
-bestrijding (ECDC). De WHO roept expliciet op om geen disproportionele maatregelen
te nemen. Restricties op reizen of handel moeten aan de WHO gemeld worden met een
onderbouwing en de WHO kan de lidstaat, als zij de onderbouwing onvoldoende vinden,
vragen deze maatregelen terug te draaien.

Vraag 3

Op basis van welke informatie wordt de afweging door een luchtvaartmaatschappij gemaakt?
Is het reisadvies vanuit Buitenlandse Zaken hierin leidend? Welke rol speelt het Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie
(World Health Organization – WHO) hierbij?

Antwoord 3

Zoals in het antwoord op vraag 2 aangegeven gebruiken luchtvaartmaatschappijen informatie
van nationale en internationale gezondheids- en luchtvaartinstanties, waaronder het
RIVM, de EU, de WHO en ICAO. Het RIVM adviseert, op basis van de adviezen van de WHO
en het ECDC, toegespitst op de Nederlandse situatie, ook over maatregelen t.a.v. reizigers.
Luchtvaartmaatschappijen nemen ook het reisadvies van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken mee in hun overweging.

Vraag 4

Welke rol speelde de Britse en Duitse overheid in het besluit van British Airways
en Lufthansa, om alle vluchten naar China te staken?

Antwoord 4

In zijn algemeenheid geldt dat luchtvaartmaatschappijen, ook in het Verenigd Koninkrijk
en Duitsland, hun eigen afweging maken.

Vraag 5

Onder welke omstandigheden heeft Nederland wel de mogelijkheid om het vliegverkeer
naar China op te schorten? Bij welke overheidsinstantie of bewindspersoon ligt deze
afweging?

Antwoord 5

In het, zeer onwaarschijnlijke, geval dat de WHO of het ECDC zou adviseren om het
vliegverkeer naar een land of regio op te schorten, kan hiervoor noodwetgeving in
het leven geroepen worden.

Op basis van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de Minister voor Medische Zorg
en Sport, omdat hier sprake is van een A-ziekte, de bevoegdheid om, via de voorzitter
van de veiligheidsregio, voor het nieuwe coronavirus in specifieke gevallen verplichtingen
op te leggen aan de gezagvoerder van een vliegtuig of aan een vervoersexploitant.
Het gaat dan niet om algemene maatregelen ten aanzien van de luchtvaart, maar om specifiek
op de situatie toegeschreven maatregelen, zoals het informeren van de verkeerstoren
over ziektegevallen, het omleiden van een vliegtuig naar een aangewezen vliegveld,
het verstrekken van informatie aan passagiers of het nemen van quarantainemaatregelen.

Vervoerstoestemmingen die luchtvaartmaatschappijen op grond van de luchtvaartverdragen
hebben, kunnen alleen worden ingetrokken wanneer exploitanten de nationale voorschriften
voor de toelating, verblijf en vertrek van passagiers en vracht niet opvolgen. Dit
vereist overleg met het andere verdragsland. Gelet op het bovenstaande vergen de gezondheidsvoorschriften
op dit moment geen intrekking van vervoerstoestemmingen.

Vraag 6

Klopt het, dat KLM uit eigen overweging vooral die vluchten heeft geschrapt waarvoor
ze toch al geen tickets meer konden verkopen of lag hier een maatschappelijke overweging
aan ten grondslag?

Antwoord 6

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 2 gebruiken luchtvaartmaatschappijen informatie
van diverse nationale en internationale gezondheids- en luchtvaartinstanties om te
komen tot een overweging, daarnaast spelen commerciële redenen een rol. Op 29 januari
gaf de KLM aan op dat moment nog geen aanleiding te zien om de gehele operatie naar
China op te schorten maar wel het netwerk aan te passen aan de terugloop van de boekingen.
Op 30 januari kondigde de KLM aan na het weekend tot 9 februari ook de vluchten naar
Beijing en Shanghai op te schorten.

Vraag 7

Welke mogelijkheid heeft Nederland om arriverende passagiers uit risicogebieden bij
aankomst medisch te screenen? Ligt hier een plan voor klaar? Wie neemt een dergelijk
besluit en wie voert dit uit?

Antwoord 7

Experts zijn van mening dat het bij aankomst medisch screenen van arriverende passagiers
uit risicogebieden geen effectieve maatregel is. Als op dit moment reizigers op Nederlandse
luchthavens gecontroleerd worden op koorts, zullen vooral mensen met griep of een
verkoudheid worden opgespoord. Epidemieën in het verleden hebben laten zien dat dit
niet werkt. Ter illustratie: ten tijde van de SARS-uitbraak van 2002–2003 zijn er
geen gevallen vastgesteld bij entry screening van 2.963.286 vliegpassagiers. Ook in
deze epidemie blijkt de entry-screening het optreden van gevallen in bijvoorbeeld
het Verenigd Koninkrijk, Canada en de VS niet te hebben voorkomen.

Vraag 8

Kunt u de beantwoording van deze vragen meenemen in de bij het algemeen overleg Vliegen
over Conflictgebieden (d.d. 29 januari 2020) toegezegde brief of in elk geval beantwoorden
voor 6 februari 2020?

Antwoord 8

Ja.