Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Becker over het risico op een toenemende migratiestroom via de Balkan

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 15 januari 2020). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 1026.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Abgeordnete warnen vor einem neuen Budapest»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Welke gegevens heeft u over de toename van het aantal migranten aan de grenzen van
de Balkanlanden?

Antwoord 2

Volgens de gegevens van de Europese Commissie is de afgelopen maanden sprake van een
toegenomen migratiedruk op de Westelijke Balkan. De Europese Commissie monitort de
situatie nauwgezet en verspreidt met regelmaat actuele overzichten. Ondanks de recente
toename, benadrukt de Europese Commissie dat de aantallen niet vergelijkbaar zijn
met die ten tijde van de migratiecrisis van 2015–2016.

Vraag 3, 4

Kunt u ingaan op hoe het kan dat de buitengrenzen klaarblijkelijk niet dicht zijn
en als gevolg daarvan er via verschillende routes duizenden asielzoekers met een kansloze
asielaanvraag Europa intrekken?

Kunt u inzichtelijk maken hoe getoetst wordt of er aan de buitengrenzen alles aan
gedaan wordt om ongewenste migranten tegen te houden? Wordt er getoetst of de systemen
van grenscontroles naar behoren functioneren en deze optimaal gebruikt worden? Wordt
er bij alle grensposten even goed gecontroleerd? Is er voldoende capaciteit? Welke
andere problemen worden gesignaleerd en wat wordt daaraan gedaan?

Antwoord 3, 4

De individuele EU-lidstaten zijn primair verantwoordelijk voor het grenstoezicht aan
de buitengrenzen en zij dienen conform het Schengenacquis grenstoezicht uit te voeren.
Om de kwaliteit van het grenstoezicht te controleren en te borgen, wordt het Schengenevaluatiemechanisme
toegepast. Dit mechanisme toetst bijvoorbeeld of de grenscontroles conform het Schengenacquis
worden uitgevoerd en of de kwaliteit en capaciteit voldoende is om het grenstoezicht
uit te kunnen voeren. Daarnaast voert het Europese grens- en kustwachtagentschap (Frontex)
zogenaamde kwetsbaarheidsanalyses uit, waarbij wordt bepaald welke kwetsbaarheden
er zijn aan de EU-buitengrens en of een lidstaat klaar is om huidige en eventueel
opkomende uitdagingen aan de grens het hoofd te bieden. Als uit het Schengenevaluatiemechanisme
of de kwetsbaarheidsanalyses blijkt dat lidstaten tekortkomingen hebben, dienen zij
maatregelen te nemen. Het rapport van de Europese Rekenkamer constateert dat de opvolging
van de aanbevelingen die voortvloeien uit het evaluatiemechanisme of de kwetsbaarheidsanalyse
vaak te lang duurt. De Nederlandse inzet ten behoeve van de toekomstige herziening
van de Verordening voor het Schengenevaluatiemechanisme is om de procedure te verkorten
en efficiënter in te richten.

Vraag 5

Kunt u ook reflecteren op de constatering van de Europese Rekenkamer dat grenswachters
dikwijls zonder de systemen te hebben geraadpleegd, mensen toestaan grenzen te overschrijden?2 Onderschrijft u de bevinding dat visa niet systematisch bij alle grensposten worden
gecontroleerd? En zo ja, welke mogelijkheden ziet u om dit op te lossen?

Antwoord 5

Nederland onderschrijft de bevindingen van de Europese Rekenkamer dat het in de praktijk
voorkomt dat lidstaten bepaalde onderdelen van het Schengenacquis onvoldoende uitvoeren.
In dit verband zijn het Schengenevaluatiemechanisme en de kwetsbaarheidsanalyse van
Frontex belangrijke instrumenten om maatregelen te treffen om tekortkomingen in het
grenstoezicht op te lossen.

Vraag 6

Ziet u mogelijkheden om binnen het huidige Meerjarig Financieel Kader (MFK) meer te
investeren in het versterken van de Europese buitengrenzen en/of in het aanleveren
van extra bevoorrading richting de buitengrenzen? Zo nee, hoe staat Nederland tegenover
de suggestie uit het artikel dat Europese landen meer ondersteuning moet bieden richting
de Balkanlanden om te voorkomen dat de situatie daar verergert?

Antwoord 6

De EU-jaarbegroting voor 2020, het laatste jaar onder het huidige MFK, is 20 november
jl. goedgekeurd. Hierbij is additioneel budget toegekend voor financiële bijstand
aan landen aan de grenzen van de Europese Unie.3 In het nieuwe MFK per 2021 stelt de Commissie een hoger budget voor migratie gerelateerde
uitgaven voor, waaronder voor grenstoezicht. Nederland bepleit meer prioriteit voor
migratie binnen het nieuwe MFK. Daarbij dient kritisch gekeken te worden naar de benodigde
financiering en de capaciteit om middelen op een effectieve manier uit te geven.

Frontex is reeds qua budget, taken en personeel versterkt en heeft het mandaat om
lidstaten intensiever dan voorheen te ondersteunen. Frontex heeft ook samenwerkingsovereenkomsten
afgesloten met Westelijke Balkanlanden. Zo is met Albanië al een grensoperatie gestart.
Nederland levert een significante bijdrage aan Frontex operaties op de buitengrenzen.4

Vraag 7

Heeft u over de situatie op de Balkanlanden contact gehad met uw Europese collega’s?
Delen uw EU-collega’s de zorgen over de toename van het aantal migranten via de Balkan-route?
Zijn ze voornemens maatregelen te nemen, al dan niet samen met de Balkanlanden om
de Balkanroute te sluiten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke?

Antwoord 7

De situatie op de Westelijke Balkan, in het bijzonder de toename van het aantal migranten
dat de Oostelijke Mediterrane route volgt, wordt door de EU-lidstaten en de Europese
Commissie nauwlettend gevolgd. Zowel tijdens de JBZ-Raad van 7-8 oktober als het EU-Westelijke
Balkan Ministeriële Forum op 18-19 november stond dit onderwerp geagendeerd. En marge
van de recente JBZ-Raad op 2 december jl. heb ik met het inkomende Kroatische Voorzitterschap
gesproken over eventuele additionele beleidsmaatregelen op EU- en regionaal niveau
om de migratiedruk op de Westelijke Balkan te verlichten. Volgens de laatste voortgangsrapportage
van de Europese Commissie over de implementatie van de Europese agenda voor migratie
is sinds 2015 meer dan 141 miljoen euro aan directe EU steun verleend om de vluchtelingen-
en migratiecrisis op de Westelijke Balkan het hoofd te bieden.5 Sinds 2007 heeft de EU via het Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) de Westelijke Balkan op het gebied van migratie ondersteund met in totaal meer dan
216 miljoen euro. Daarnaast bieden de EU en EU-lidstaten bilateraal en multilateraal
via internationale organisaties, zoals EASO en Frontex, operationele steun en expertise.
Gelet op de situatie in Bosnië en Herzegovina, heeft de Europese Commissie eind oktober
jl. een additionele 2 miljoen voor humanitaire hulp aan migranten toegezegd. Daarnaast
heeft Bosnië, mede op aandringen van de internationale gemeenschap, het vluchtelingenkamp
Vucjak ontruimd en migranten overgebracht naar andere opvanglocaties.