Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het de leden Smals en Kuik over het bericht ‘Alarm over vervalste mbo-diploma’s’

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
19 december 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 883.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat er in toenemende mate wordt gefraudeerd met mbo-diploma’s
waardoor ongediplomeerden zich op de arbeidsmarkt bevinden?1 Zo ja, wanneer bent u op de hoogte gebracht van deze fraude?

Antwoord 1

Ik ben bekend met het hiervoor genoemde bericht.

In juni 2019 hebben vier mbo-scholen aan de MBO Raad gemeld dat vervalsingen van hun
diploma’s zouden zijn gebruikt door mensen die geen opleiding bij hen hebben gevolgd
of afgemaakt. Het betreft diploma’s in de technieksector. De MBO Raad heeft naar aanleiding
van dit signaal direct contact opgenomen met VNO-NCW en DUO. DUO heeft daarop de informatie
over de mogelijkheid om een potentiële werknemer een digitaal bewijs uit het diplomaregister
te laten overleggen op de website nog nadrukkelijker onder de aandacht gebracht. Vervolgens
heeft VNO-NCW haar achterban opgeroepen om gebruik te maken van deze mogelijkheid
bij DUO om te controleren of een potentieel werknemer daadwerkelijk het betreffende
diploma heeft behaald bij de school. Ik juich het toe dat werkgevers bewust worden
gemaakt van het risico op diplomafraude en de mogelijkheden die het Diplomaregister
van DUO biedt om dit te voorkomen en te bestrijden.

Vraag 2

Bent u bekend met de omvang van de diplomafraude en op welke wijze deze fraude gepleegd
wordt? Klopt het dat er in toenemende mate wordt gefraudeerd met diploma’s?

Antwoord 2

De gevallen die aan het licht komen waar sprake is van een vervalst diploma door controle
bij en door DUO, betreffen hooguit één of enkele gevallen per jaar. Andere, betrouwbare
signalen hiervan hebben wij niet. Op basis hiervan, noch van andere signalen die wij
krijgen, kan niet worden gesproken van een toenemend aantal vervalsingen.

Diplomafraude wordt vrijwel altijd gepleegd met papieren diploma’s en in een enkel
geval met een digitaal JPG-bestand. Er is geen enkel geval bekend waarbij het beveiligde
PDF-bestand van DUO is vervalst. Dat is dan ook het document waarmee werkgevers en
vervolgonderwijs een diploma kunnen controleren. De tool op de website van DUO biedt
daarin ondersteuning.

Vraag 3

Komt diplomafraude enkel voor in het mbo? Zo nee, kan de Minister beschrijven hoe
groot de verwachtte omvang van de fraude in het voorgezet onderwijs, het hoger beroepsonderwijs
en het wetenschappelijk onderwijs is en of er ook al meldingen van fraude met deze
diploma’s zijn?

Antwoord 3

Zoals hiervoor aangegeven hebben wij alleen gegevens van die gevallen die bij DUO
worden gemeld. Voor het mbo gaat het om één geval in 2016 en in 2018. In 2019 zijn
er acht gevallen bekend, allemaal in de zorgsector. Van al deze gevallen is door DUO
aangifte gedaan. Bij DUO zijn zes gevallen van diplomafraude met een ho-diploma bekend
in 2018, en twee in 2017.

Vraag 4

Deelt u de mening dat deze vorm van diplomafraude, waardoor onbevoegden zich op de
arbeidsmarkt bevinden, een risico vormt voor bijvoorbeeld patiënten in de zorg doordat
patiënten afhankelijk zijn van de kennis en kunde van de zorgverleners? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, bent u van plan om te onderzoeken hoe groot de groep van onbevoegden
is die reeds op de arbeidsmarkt actief zijn zonder diploma?

Antwoord 4

Ik ben het met u eens dat het een risico is wanneer zorgverleners zonder de juiste
kennis en kunde bepaalde handelingen verrichten. Het is dan ook belangrijk dat zij
via het diploma aantonen de benodigde vaardigheden te beheersen (en deze daarna blijven
bijhouden). Over de waarde van hun diploma mag dan ook geen twijfel bestaan. We hebben
op dit moment geen signalen dat er in de zorg op grote schaal sprake is van vervalste
diploma’s en ik zie dan ook geen aanleiding om te onderzoeken hoe groot de groep is
die op basis van een vervalst diploma actief is op de arbeidsmarkt. Ik roep werkgevers
op om wanneer zij twijfel hebben bij een diploma dat hun wordt voorgelegd, de betreffende
persoon te vragen om een digitaal uittreksel uit het Diplomaregister te overleggen.

Vraag 5

Kunnen deze fraudeurs zich in het BIG-register registeren met een vervalst diploma?

Antwoord 5

Om onterechte registratie in het BIG-register te voorkomen hanteert de Minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport het beleid om bij de geringste twijfel aan de echtheid
van een diploma, het Diplomaregister van DUO te raadplegen. Dit heeft in het verleden
wel eens geleid tot het weigeren van inschrijving in het BIG-register. Ingeschreven
registraties kunnen ook op een later moment worden geverifieerd. Indien bij verificatie
achteraf blijkt van een ongeldig of onecht diploma kunnen inschrijvingen in het BIG-register
alsnog worden doorgehaald. Met ingang van 2020 geldt dat als verificatie plaatsvindt,
dat dit via het Diplomaregister gebeurt als het diploma van betrokkene in het Diplomaregister
is opgenomen.

Vraag 6

Van welke sectoren weet u dat met diploma’s gefraudeerd is en welke risico’s in het
uitoefenen van het beroep brengt dit met zich mee?

Antwoord 6

Omdat het om beperkte aantallen gaat, kan ik geen betrouwbare uitspraken doen over
de sectoren waarin dit plaatsvindt. Voor alle sectoren zijn echter risico’s voor te
stellen wanneer er zonder de juiste kwalificaties wordt gewerkt. Daarom is het van
groot belang dat werkgevers gebruik maken van de mogelijkheden die het Diplomaregister
van DUO biedt, ongeacht de sector waar het om gaat.

Vraag 7

Hoe zouden diploma’s beter beschermd kunnen worden? En hoe kunnen werkgevers controleren
of er sprake is van een nepdiploma? Heeft u een inschatting van de mate waarin er
bij DUO om een uittreksel uit het diplomaregister wordt gevraagd?

Antwoord 7

Voor papieren mbo-diploma’s schrijven wij een aantal beveiligingsmaatregelen voor,
waaronder een watermerk en microtekst. Daarmee zijn de diploma’s goed beveiligd. Ondanks
de bestaande beveiligingsmaatregelen blijft er een klein risico dat diploma’s worden
vervalst. Om fraude met vervalste diploma’s te voorkomen is er de mogelijkheid om
diploma’s te controleren via het Diplomaregister van DUO. Mbo-diploma’s worden daarin
sinds 2007 geregistreerd. Werkgevers kunnen dit raadplegen door (bij twijfel) een
sollicitant te vragen om een digitaal uittreksel uit het Diplomaregister te overleggen.
Zij kunnen dan controleren of het diploma overeen komt met het uittreksel. Met de
huidige beveiligingsmaatregelen is er een goede balans tussen veiligheid, uitvoerbaarheid
en betaalbaarheid.

In 2017 is er 263.822 keer een uittreksel van een diploma uit het Diplomaregister
gedownload. In 2018 is dit 441.254 keer gebeurd en in 2019 tot en met oktober al 842.401
keer. Dit laat zien dat de samenleving zich in toenemende mate bewust is van het belang
van de echtheid van diploma’s en dat het Diplomaregister in toenemende mate wordt
gebruikt om hier invulling aan te geven.

Vraag 8

Deelt u de mening dat er opgetreden moet worden tegen fraude met diploma’s, onder
andere door de fraudesites waar je diploma’s kan kopen buiten werking te stellen en
de aanbieders en fraudeurs actief te vervolgen? Zo ja, wie heeft welke bevoegdheden
hierin en welke stappen wilt en kunt u hierin zetten? Zo nee waarom niet?

Antwoord 8

Fraude en oplichting is strafbaar. Wanneer werkgevers of onderwijsinstellingen constateren
dat een bedrijf of een persoon heeft gefraudeerd met een onecht diploma, dan raad
ik hen aan daarvan aangifte te doen bij de politie. De politie heeft daarbij een eigenstandige
bevoegdheid om aangiften wel of niet nader te onderzoeken. Naar aanleiding van het
bericht van de MBO Raad zal ik voor dit onderwerp ook aandacht vragen bij het Ministerie
van Justitie en Veiligheid.