Amendement : Amendement van het lid Krol over budget voor subsidie voor referenda

Nr. 11
AMENDEMENT VAN HET LID KROL

Ontvangen 29 oktober 2019

De ondergetekende stelt het volgende amendement voor:

De departementale begrotingsstaat wordt als volgt gewijzigd:

I

In artikel 1 Openbaar bestuur en democratie worden het verplichtingenbedrag en het uitgavenbedrag verhoogd met € 10.000 (x € 1.000).

II

In artikel 6 Overheidsdienstverlening en informatiesamenleving worden het verplichtingenbedrag en het uitgavenbedrag verlaagd met € 10.000 (x € 1.000).

Toelichting

Met dit amendement wordt geregeld dat er € 10 miljoen beschikbaar wordt gesteld voor
het kunnen verstrekken van subsidie ten behoeve van het stimuleren van het houden
van gemeentelijke referenda en het (onafhankelijk) evalueren ervan, door middel van
het vergoeden van een deel van de kosten voor de organisatie van het referendum en
het vergoeden van de volledige kosten voor de (onafhankelijke) evaluatie van het referendum.
Dit budget dient structureel te worden toegepast.

Doel van deze subsidieregeling is om het referendum als actief instrument in onze
maatschappij te verankeren en om verdere ervaring op te doen met het instrument. Dit
met het oog op de lopende maatschappelijke- en parlementaire discussie over referenda
op nationaal niveau.

Er zal zo spoedig mogelijk bij aanname van dit amendement door het Ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een subsidieregeling worden opgesteld, voor
het houden van gemeentelijke referenda. Voorwaarde voor de subsidie is een onafhankelijk,
gestructureerd evaluatieonderzoek naar de organisatie en het verloop van het referendum,
waarin leerpunten worden geformuleerd over het houden van referenda in het algemeen,
de democratische waarde ervan en het maatschappelijk draagvlak ervoor.

Aanleiding voor deze subsidieregeling is de maatschappelijke- en parlementaire discussie
over referenda, in het bijzonder:

• De staatscommissie parlementair stelsel beveelt in zijn eindrapport aan om bindende
referenda in te voeren en stelt: «Om het primaat van de vertegenwoordigende democratie
niet aan te tasten stelt de staatscommissie voor het bindend correctief referendum
als «noodrem» in te richten.» (Lage drempels, hoge dijken, pag. 17).1

• In de Kabinetsreactie op het eindrapport van de staatscommissie wordt gesteld: «(...)
het bindend correctief referendum [is] een figuur die niet zonder meer inpasbaar is
in de vertegenwoordigende democratie, zoals zij in Nederland de afgelopen anderhalve
eeuw vorm heeft gekregen. In de wetenschap dat hierover zeer verschillend wordt gedacht,
wil het kabinet hier uiterst zorgvuldig opereren (...). In deze nadere afweging zal
uiteraard ook het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State over het
initiatiefwetsvoorstel-Van Raak tot wijziging van de Grondwet met het oog op de invoering
van het correctief bindend referendum worden betrokken.» (Kabinetsstandpunt d.d. 26 juni
2019).2

• Het initiatiefwetsvoorstel van Van Raak «voorstel van wet van het lid Van Raak houdende
verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering
in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correctief referendum»3 en het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State4 zijn belangrijke mijlpalen in de parlementaire discussie en wijzen erop dat het referendum
op termijn wel degelijk nieuwe kansen kan krijgen.

Er is nog een lange weg te gaan voordat het houden van nationale referenda mogelijkerwijs
in de wetgeving wordt opgenomen, zeker omdat een Grondwetswijziging wordt voorgesteld.

De gedachtevorming is nog niet uitgekristalliseerd. Juist daarom is het goed om referenda
te blijven faciliteren en organiseren en te evalueren, om zodoende meer ervaring op
te doen. Elk referendum, ook een gemeentelijk referendum, kan gezien worden als een
belangwekkend leermoment, nodig voor de zorgvuldige standpuntenbepaling zoals het
Kabinet die voor ogen heeft.

Dit amendement maakt het mogelijk om het referendum nog niet te begraven, maar juist
in leven te houden en gaandeweg een gedegen standpuntbepaling mogelijk te maken, geborgd
in de lessen van de ervaringspraktijk.

De dekking wordt gevonden in het juridisch niet-verplichte deel van beleidsartikel
6.

Krol