Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Den Boer en Raemakers over het bericht “Het raadsel rond de val van burgemeester Peter de Koning: Dit is een stille coup”.

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
30 september 2019).

Vraag 1, 2 en 3

Kent u het bericht «Het raadsel rond de val van burgemeester Peter de Koning: «Dit
is een stille coup»»?1

Wat vindt u van de geschetste gang van zaken in Gennep waarbij het onduidelijk blijkt
te zijn voor de burgemeester zelf, voor een deel van de gemeenteraad en voor burgers
van Gennep, waarom de burgemeester is «gedwongen» om op te stappen?

Bent u het eens met de uitspraak van emeritus hoogleraar bestuurskunde Arno Korsten
«Wat er in Gennep gebeurt, is hoogst ongebruikelijk én schadelijk voor het aanzien
van het lokaal bestuur»?2

Antwoord 1, 2 en 3

Ja, ik ben op de hoogte van het bericht. Het vertrek van burgemeester De Koning valt
te betreuren. In algemene zin is een kwestie als deze schadelijk voor het openbaar
bestuur in het algemeen en voor het aanzien van het burgemeestersambt in het bijzonder.

Ik heb dan ook aanleiding gezien de commissaris van de Koning om ambtsbericht te verzoeken.
De commissaris heeft mij geïnformeerd over de aanleiding en achtergronden van het
vertrek van de burgemeester.

Inmiddels heeft op 16 september 2019 ook een besloten raadsvergadering plaatsgevonden
waarin de gemeenteraad van Gennep is bijgepraat over de situatie.

Vraag 4

Kunt u aangeven of de procedure, inclusief de rol van het College en de vertrouwenscommissie,
die in Gennep gevolgd is, in de geest van en conform de Gemeentewet is?

Antwoord 4

De bestuurlijke verhoudingen binnen het college van burgemeester en wethouders zijn
verstoord, zoveel is duidelijk. De burgemeester heeft uiteindelijk ook zelf hierin
aanleiding gezien om ontslag te verzoeken.

Van ontslag in de zin van artikel 61b van de Gemeentewet (verstoorde verhouding tussen
de burgemeester en de raad, gevolgd door een aanbeveling tot ontslag van de burgemeester)
is geen sprake. Noch is er enige formele rol of bevoegdheid van de vertrouwenscommissie
in deze aangelegenheid. Die is er immers slechts bij benoeming en herbenoeming van
een burgemeester.

In de praktijk is in veel gemeenten, zo ook in Gennep, een semi-permanente vertrouwenscommissie,
belast met het voeren van periodieke klankbordgesprekken met de burgemeester. De wet
biedt die ruimte.

Vraag 5, 6 en 7

Kent u andere gevallen waarbij het voor inwoners en de gemeenteraad onduidelijk is
waarom de burgemeester aftreedt? Vindt u dit onwenselijk? Kunt u dit toelichten?

Wat vindt u ervan dat vertrouwenscommissies en een deel van het college, naar het
schijnt, burgemeesters kunnen dwingen af te treden, zonder daarvoor een concrete reden
te noemen? Bent u het eens dat er bij het aftreden van een burgermeester meer transparantie
gewenst is?

Onderschrijft u de conclusie van het artikel dat er bij het (gedwongen) aftreden van
een burgemeester tekst en uitleg moet zijn?

Antwoord 5, 6 en 7

De burgemeester opereert in een lokaal-politieke context; hoewel hij een onafhankelijke
en onpartijdige positie inneemt, is hij voor zijn functioneren feitelijk afhankelijk
van de raad, en afgeleid het college. Uiteindelijk moet een burgemeester ook zelf
het gevoel hebben dat hij zijn functie met gezag kan vervullen. Dat was hier niet
langer het geval, er was naar het oordeel van alle betrokkenen sprake van een onwerkbare
situatie.

Met het oog op het vertrouwen van de burger in het openbaar bestuur moet waar mogelijk
maximale duidelijkheid worden gegeven over het ontslag van een burgemeester, maar
wel met inachtneming van die zaken waarbij op grond van artikel 61b van de Gemeentewet
– de gangbare procedure – geheimhouding rust; dat de gemeenteraad in die gevallen
over meer informatie beschikt dan het publiek, vloeit logischerwijze voort uit het
stelsel.

Vraag 8 en 9

Hoe ziet u de rol van de commissaris van de Koning in situaties als deze, als hoeder
van de gemeentelijke integriteit?

Bent u bereid tot een nader onderzoek over het ontbreken van transparantie rondom
het aftreden van burgemeesters? Met de nadruk op de vraag hoe vaak dit gebeurt en
hoeveel openheid er is over de reden van aftreden?

Antwoord 8 en 9

De commissaris van de Koning ziet op grond van de Gemeentewet en de Ambtsinstructie
commissaris van de Koning toe op een ordelijk verloop van de procedure met betrekking
tot het ontslag van een burgemeester. Daarnaast kan de commissaris van de Koning (als
rijksorgaan) adviseren en bemiddelen in geval van bestuurlijke problemen en indien
de bestuurlijke integriteit van een gemeente in het geding is.

Een en ander laat echter onverlet dat een burgemeester zelf de overtuiging moet hebben
dat hij nog in voldoende mate kan functioneren.

Ik zie geen aanleiding voor nader onderzoek. Wel zal ik naar aanleiding van de casus
Gennep de thematiek met de commissarissen van de Koning bespreken.