Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Azarkan over de verbijsterende CAF-affaire met de kinderopvangtoeslag

Antwoord van Staatssecretaris Snel (Financiën) (ontvangen 24 september 2019). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 59.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de nieuwe berichtgeving over de Combiteam Aanpak Facilitators
(CAF)-affaire inzake de kinderopvangtoeslag?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Waarom heeft u op 4 juli 2019, tijdens het algemeen overleg over stopzetten kinderopvangtoeslag,
de CAF 16-zaak in Rotterdam verzwegen, terwijl Kamerleden u daar wel naar gevraagd
hebben?

Antwoord 2

In het AO Stopzetten kinderopvangtoeslag van 4 juli 2019 heb ik onder meer aangegeven
dat ik niet kan uitsluiten dat er meer toeslaggerelateerde CAF-zaken zijn buiten het
CAF 11-dossier waar hetzelfde is gebeurd. Daarom heb ik de Adviescommissie uitvoering
toeslagen (hierna: de Adviescommissie) en de ADR gevraagd het handelen van Belastingdienst/Toeslagen
(hierna: Toeslagen) te onderzoeken.

Vraag 3

Klopt het dat in de rechtbank Rotterdam op 8 juli 2019 is gebleken dat ook daar kinderopvangtoeslagen
onrechtmatig zijn stopgezet en teruggevorderd?

Antwoord 3

Naar aanleiding van de situatie rondom het CAF 11-dossier is deze zaak voorafgaand
aan de behandeling op zitting door Toeslagen nogmaals bestudeerd. Hierbij is ruimhartig
gekeken naar het dossier. Ook is tijdens de zitting van de zijde van de Belastingdienst,
in navolging van een uitspraak van de Raad van State, inderdaad gemeld dat in deze
zaak het besluit tot stopzetting van het voorschot onrechtmatig is geweest. Mede om
deze reden heeft Toeslagen de vrijdag voorafgaand aan de zitting een nieuwe beslissing
op bezwaar genomen.

Vraag 4

Neemt u de Kamer nog wel serieus, nu u de Kamer opnieuw onvolledig en onjuist hebt
geïnformeerd?

Antwoord 4

Ik informeer de Kamer altijd naar eer en geweten en zo juist en volledig mogelijk.

Vraag 5

Bent u op hoogte van het grondwettelijke recht van de Kamer (art. 68 Grondwet) om
alle inlichtingen te ontvangen? Waarom leeft u de wet niet na?

Antwoord 5

Ik informeer de Kamer altijd naar eer en geweten en zo juist en volledig mogelijk.

Vraag 6

Heeft u de Belastingdienst nog wel onder controle? Hoe reageert u op de berichtgeving
dat het kerndepartement en de Belastingdienst elkaar niet meer vertrouwen? Hoe reageert
u op de berichtgeving dat de Belastingdienst, en met name de afdeling Toeslagen, zijn
eigen gang gaat, en een staat in de staat vormt, die denkt aan niemand verantwoording
schuldig te zijn?

Antwoord 6

Ik laat de kwalificaties voor rekening van de vragensteller. Zoals ik heb aangegeven
in mijn brief van 2 juli jl.2, sta ik een open en veilig klimaat voor, waar medewerkers in hun kracht gezet worden,
zich veilig voelen en fouten kunnen maken. Dilemma’s moeten worden besproken en van
fouten moet worden geleerd. Alleen zo kan ruimte ontstaan voor de menselijke maat.
Daarom is cultuur de vierde pijler van beheerst vernieuwen. De kern van de pijler
cultuur heeft een deels gedifferentieerd programma dat gericht is op alle medewerkers
van de Belastingdienst. Het programma is niet vrijblijvend en maakt gebruik van kennis
en expertise van buiten de Belastingdienst. De pijler cultuur is heeft tot doel het
gedrag en handelen van medewerkers echt te veranderen.

Vraag 7

Kunt u toezeggen dat de algemeen directeur Toeslagen bij de Belastingdienst als gevolg
van de CAF-affaire strafontslag zal krijgen, de leidinggevenden binnen Toeslagen voorwaardelijk
strafontslag, en alle andere medeplichtige ambtenaren van de Belastingdienst een waarschuwing
of berisping?

Antwoord 7

Ik doe geen uitspraken over individuen en individuele casussen.

Vraag 8

Vindt u het niet schokkend dat ambtenaren willens en wetens de wet hebben overtreden?
Welke sancties heeft u ter beschikking? Welke sancties gaat u opleggen?

Antwoord 8

De Adviescommissie en de ADR heb ik gevraagd het handelen van Toeslagen te onderzoeken.
Ik wil niet vooruitlopen op de uitkomsten van de onderzoeken. Als de onderzoeken zijn
afgerond, zal ik met een reactie komen. Verder verwijs ik u naar de antwoorden op
vraag 6 en vraag 7.

Vraag 9

Klopt het dat het niet om incidenten ging, maar dat het om staand beleid ging, en
de top van Toeslagen op de hoogte was? Waren ook de secretaris-generaal en de toenmalige
Staatssecretarissen en Ministers van Financiën op de hoogte? Kunt u dit uitsluiten?

Antwoord 9

Ik heb de Adviescommissie en de ADR gevraagd het handelen van Toeslagen te onderzoeken.
Ik wil niet vooruitlopen op de uitkomsten van de onderzoeken.

Vraag 10

Waarom zijn de interne signalen in 2015 genegeerd? Klopt het dat hier intern overleg
over is gevoerd? Klopt het dat er instructies zijn uitgewisseld en welke waren dat?

Antwoord 10

In mijn brief van 2 juli 2019 ben ik hierop ingegaan. In september 2015 is een overdrachtsdocument
gewisseld tussen behandelaars van bezwaarschriften bij Toeslagen. Ik heb geen aanwijzingen
dat dit document binnen de Belastingdienst is besproken.

Vraag 11

Vindt u ook dat, net als de Nationale ombudsman, de overheid een meewerkende overheid
moet zijn, die het volk dient? Hoe kwalificeert u het hysterische optreden van de
Afdeling Toeslagen in dit licht?

Antwoord 11

Ik deel de stelling dat de overheid zijn burgers moet faciliteren.

Vraag 12

Is de klokkenluider inmiddels weer aan het werk? Kunt u deze klokkenluider voordragen
voor promotie en salarisopslag, en daarnaast voordragen voor een lintje, nu deze persoon
een heldenrol heeft vervuld? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

Ik doe geen uitspraken over individuen of individuele casussen.

Vraag 13

Bent u nog wel de juiste persoon om de CAF-affaire op te lossen? Of groeit deze affaire
u boven het hoofd? Bent u bereid op te stappen, als deze zaak niet uiterlijk op 1 januari
2020 volledig opgelost zal zijn, inclusief het uitbetaald hebben van alle schadevergoedingen,
met de volledige genoegdoening van alle slachtoffers?

Antwoord 13

Ik ben vastberaden deze zaak goed en zorgvuldig op te lossen.

Vraag 14

Klopt het dat er in de nasleep van de Bulgarenfraude in de jacht op fraude zorgvuldig
onderzoek en bewijsvoering zijn overgeslagen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 14

Zoals ik eerder heb aangegeven, heeft, ingegeven door de tijdgeest gericht op het
voorkomen en aanpakken van fraude, de focus gelegen op de bestrijding van fraude en
is de menselijke maat uit het oog verloren.3 Dit heeft in voorkomende gevallen vervelende consequenties gehad voor goedwillende
ouders van wie de toeslag is stopgezet, terwijl later bleek dat zij er wel recht op
hadden.

Vraag 15

Wat is de achtergrond van het nieuwe onderzoek van de Auditdienst Rijk (ADR) dat u
op 9 juli jl. heeft gelast? Bent u ervan op de hoogte dat de Kamer op 9 juli nieuwe
vragen heeft gesteld, die in grote lijnen overeenkomen met het gelaste ADR-onderzoek?

Antwoord 15

Zoals ik tijdens het plenaire debat van 21 maart jl. heb aangegeven, laat ik de ADR
onderzoeken of de problemen in het CAF 11-dossier ook in andere zaken hebben gespeeld.
De Auditdienst Rijk (ADR) kijkt naar het handelen van Toeslagen in toeslaggerelateerde
CAF-zaken. In het debat over dit onderwerp op 4 juli jl. heb ik aangegeven de onderzoeksopdracht
aan de ADR zo snel als mogelijk aan uw Kamer te doen toekomen. De vragen van uw Kamer
voor het ADR onderzoek van 9 juli jl. heb ik mee laten nemen in de onderzoeksopdracht.
Op diezelfde datum heb ik u over de opdracht geïnformeerd. Naar aanleiding van een
verzoek van de leden Lodders en Omtzigt en de Adviescommissie is het ADR onderzoek
uitgebreid en nader gespecificeerd, hierover heb ik u 5 september jl. een brief gezonden.4

Vraag 16

Wanneer denkt u het bredere CAF-onderzoek van de ADR te hebben afgerond? Is dat voor
het einde van de week? Of is het bredere CAF-onderzoek van de ADR een nieuw rookgordijn
dat u opwerpt?

Antwoord 16

Het onderzoek van de ADR is naar verwachting eind 2019 afgerond, zoals ook gemeld
in mijn Kamerbrief van 11 juni jl.5

Vraag 17

Kunt u ervoor zorgdragen, dat er een volledig overzicht komt van alle (170) CAF-zaken,
met daarin een overzicht van de hoeveelheid stopzettingen, de hoeveelheid terugvorderingen,
de hoeveelheid gastouders, de hoeveelheid gastouderbureaus (en een lijst hiervan)
en de totale bedragen die hiermee gemoeid zijn? Bent u in deze bereid om art. 68 van
de Grondwet na te leven?

Antwoord 17

Alle relevante informatie over de zaken wordt op dit moment geïnventariseerd ten behoeve
van de Adviescommissie en de ADR. Nadat deze onderzoeken zijn afgerond zal ik uw Kamer
informeren over de uitkomsten hiervan.

Vraag 18

In hoeveel zaken wordt er nog geprocedeerd? In hoeveel zaken hebben burgers gelijk
gekregen en in hoeveel zaken heeft Toeslagen gelijk gekregen?

Antwoord 18

Alle relevante informatie over de zaken wordt op dit moment geïnventariseerd ten behoeve
van de Adviescommissie en de ADR. Nadat deze onderzoeken zijn afgerond zal ik uw Kamer
informeren over de uitkomsten hiervan.

Vraag 19

Hoeveel hebben de lopende rechtszaken inmiddels gekost aan griffie- en advocaatkosten?
Hoeveel heeft de Staat inmiddels aan kosten gemaakt bij de Landsadvocaat?

Antwoord 19

Tot medio augustus 2019 is er in CAF 11 zaken circa € 4.600 griffierecht vergoed.
De kosten van de Landsadvocaat tot en met de maand juni 2019 bedragen € 405.000. Het
gaat om het totaal van inzet van de Landsadvocaat bij de verschillende afgesloten
en nog lopende bestuursrechtelijke procedures, de lopende procedure inzake de civiele
schadeclaims en algemene advisering in het kader van CAF 11. Dit bedrag is afgerond
op duizenden euro’s en omvatten honoraria, kantoorkosten, verschotten en BTW.

Vraag 20

Bent u bereid niet alleen de kinderopvangtoeslagenzaken vanaf 2013, maar vanaf 2010
opnieuw te beoordelen? Kunt u de juridische verantwoordelijkheid hierin onderzoeken?

Antwoord 20

Omdat het CAF-team in 2013 is opgericht, is dat het startmoment van het onderzoek.
In de CAF 11-zaak is van een groot aantal ouders de kinderopvangtoeslag stopgezet
terwijl onderzoek naar het recht hierop nog niet was afgerond. Een dergelijke stopzetting
is niet in overeenstemming met de systematiek van de Algemene wet inkomensafhankelijke
regelingen. Ik kan niet uitsluiten dat deze handelwijze ook in andere toeslaggerelateerde
CAF-zaken bij een groot aantal personen tegelijk is toegepast. Mede daarom laat ik
de ADR toeslaggerelateerde CAF-zaken onderzoeken.

Vraag 21

Hoeveel ouders zijn door het ingrijpen van Toeslagen in de bijstand of een andere
uitkering terechtgekomen?

Antwoord 21

Dit wordt niet bijgehouden. Er zijn mij dan ook geen cijfers bekend over ouders die
door het ingrijpen van Toeslagen in de bijstand of een andere uitkering zijn terechtgekomen.

Vraag 22

Bent u het eens met de uitspraak van de Minister van Financiën, op 9 juli 2019 in
het programma Jinek, dat het stilleggen van alle rechtszaken niet ver genoeg gaat?
Om hoeveel van deze rechtszaken gaat het?

Antwoord 22

Ik heb de Minister horen zeggen dat hij hetzelfde vindt als ik. Op het moment van
verzenden van deze antwoorden gaat het om 10 procedures in het kader van CAF 11 en
om 20 rechtszaken die betrekking hebben op de overige CAF-zaken.

Vraag 23

Klopt het dat al in 2012 gebleken was dat de signalen van de GGD uit 2011 niet klopten?

Antwoord 23

Nee, dat klopt niet. In de brief van 11 juni jl. ben ik uitvoerig ingegaan op deze
materie.

Vraag 24

Waarom heeft Toeslagen hier niets mee gedaan? Deelt u de mening dat de overheid niet
in zichzelf gekeerd moet zijn, maar ontlastende signalen serieus moet nemen?

Antwoord 24

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 23.

Vraag 25

Hoe reageert u op de uitspraken van de Algemene Rekenkamer, in Nieuwsuur van 10 juli
jl.?6

Antwoord 25

Francine Giskes van de Algemene Rekenkamer constateert in de uitzending van Nieuwsuur
van 10 juli onder meer dat op het toeslagendossier sprake is van grote politieke druk.
Bij de invoering van het toeslagensysteem werd van de Belastingdienst gevraagd «snel de voorschotten te betalen en pas later te controleren», waardoor veel terugvorderingen ontstonden. Daarna is de Belastingdienst juist gevraagd
om «heel goed te controleren alvorens uit te keren.»

Francine Giskes stelt in genoemde uitzending verder dat «het beter moet met de interne coördinatie binnen de Belastingdienst, maar ook in
de regelgeving.» Deze conclusies onderschrijf ik grotendeels. Daarom kondigde ik in oktober vorig
jaar als maatregel aan dat de vaktechnische inbedding van Toeslagen verbeterd wordt.
Dit moet de interne coördinatie verbeteren. Daarnaast is mijn beeld dat ook de wetgeving
op onderdelen rigide is en soms te weinig mogelijkheden biedt om tegemoet te komen
aan het maatschappelijk rechtvaardigheidsgevoel in deze zaken. Dit kan soms disproportionele
gevolgen hebben en tot schrijnende situaties leiden. Ik ben daarom met de Staatssecretaris
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nader aan het onderzoeken of in dergelijke situaties
tot een meer proportionele benadering kan worden gekomen. Daarnaast wordt op dit moment
een IBO Toeslagen uitgevoerd, waarbij onder meer verdergaande opties van het stelsel
van toeslagen worden bezien. De uitkomsten van dit IBO worden aan het eind van 2019
verwacht.

Vraag 26

Deelt u de mening dat de toeslagenwetgeving te complex is, maar ook de inrichting
van de Belastingdienst chaotisch is, en dat deze dienst in zichzelf gekeerd is? Wat
gaat u hieraan doet?

Antwoord 26

Zoals ik in mijn brief van 11 juni jl. heb aangegeven, is het mijn beeld dat de wetgeving
op onderdelen rigide is. In mijn brief van 3 juli jl. ben ik ingegaan op mijn aanpak
«beheerst vernieuwen» om de Belastingdienst te vernieuwen en toekomstbestendig te
maken.

Vraag 27

Deelt u de mening dat het zorgwekkend is dat er al vele onderzoeken van de Algemene
Rekenkamer geweest zijn, en bijvoorbeeld ook de commissie-Joustra/Borstlap, maar dat
er heel weinig met deze onderzoeken wordt gedaan?

Antwoord 27

Ik deel het beeld dat in de vraag geschetst wordt niet. Met de aanbevelingen van de
Commissie Joustra/Borstlap is de Belastingdienst bijvoorbeeld voortvarend aan de slag
gegaan. Ik verwijs uw Kamer naar de voortgangsrapportage van 5 december 2017, waarin
uitgebreid wordt ingegaan op de dertien aanbevelingen van de Commissie.

Vraag 28

Is de stelling gerechtvaardigd te stellen dat de Belastingdienst een onbestuurbare
en onverbeterlijke organisatie is en vergelijkbaar met een stuurloze en zinkende olietanker,
die niet meer is bij te sturen?

Antwoord 28

Nee.

Vraag 29

Is de stelling gerechtvaardigd dat we eigenlijk rechtstreeks op een parlementaire
enquête afstevenen, waarin alle verantwoordelijken in de loop der jaren op het matje
zullen moeten komen?

Antwoord 29

Het instellen van een parlementaire enquête is een recht van uw Kamer.

Vraag 30

Bent u bereid om alle beschikbare documenten zeker te stellen, om een dergelijke parlementaire
enquête effectief te laten verlopen? Welke rol kunnen de politie en de Fiscale Inlichtingen-
en Opsporingsdienst (FIOD) hierin spelen?

Antwoord 30

Indien de Kamer besluit tot het instellen van een parlementaire enquête verleen ik
vanzelfsprekend alle medewerking.

Vraag 31

Deelt u de mening dat het structureel kwakkelen van de Belastingdienst niet alleen
begonnen is in 2006, met de invoering van de Toeslagen, maar dat de neergang van de
dienst eigenlijk al begonnen is bij de brede belastingherziening in 2001?

Antwoord 31

Nee, die mening deel ik niet.

Vraag 32

Klopt het dat in 2001 begonnen is met het veel meer gebruik maken van steekproeven,
in plaats van 100%-controle?

Antwoord 32

Volledige controle was en is niet mogelijk. De Belastingdienst moet daarom risicogericht
werken. Ook voor 2001 was dit al het geval. Het toepassen van steekproeven en deelwaarnemingen
is een gebruikelijke werkwijze.

Vraag 33

Klopt het dat veel mensen en bedrijven gebruik maken van de grote mazen in de wet,
die door deze steekproefcontroles zijn ontstaan?

Antwoord 33

Eventuele mazen in het wettelijke kader staan los van de wijze waarop toezicht en
handhaving is ingericht en dienen door aanpassing van dit kader te worden opgelost.

Vraag 34

Klopt het bijvoorbeeld dat een gemiddelde controle bij een mkb'er gemiddeld 31.000
euro aan te weinig betaalde belasting oplevert? Dit kan toch niet? Wanneer gaat u
hier eindelijk eens wat aan doen?

Antwoord 34

De Belastingdienst controleert grotendeels risicogericht. Een gemiddelde opbrengst
van een controle bij een MKB-bedrijf zegt daarom niets over de mate waarin deze sector
wet- en regelgeving naleeft.

Vraag 35

Klopt het dat er zwarte lijsten bestaan, waarop toeslaggerechtigden staan, die in
beginsel afgewezen worden voor de kinderopvangtoeslag, of die voor stopzetting of
terugvordering in aanmerking komen? Kunt u uitsluiten dat deze zwarte lijsten bestaan?

Antwoord 35

Zoals ik in het debat van 21 maart 2019 heb aangegeven, bestaan er geen zwarte lijsten
binnen Toeslagen. Wel bestaan er lijsten voor handmatige beoordeling. Toeslaggerechtigden
die op een dergelijke lijst staan worden handmatig gecontroleerd. Plaatsing op deze
lijst heeft geen gevolgen voor het recht op kinderopvangtoeslag.

Vraag 36

Op basis van welke criteria zijn deze zwarte lijsten samengesteld? Wie nam hierin
beslissingen? Zijn dit besluiten in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb),
waar bezwaar en beroep tegen mogelijk is? Waarom is niemand hierover geïnformeerd?
Kunt u dit alsnog doen?

Antwoord 36

Er bestaan binnen Toeslagen geen zwarte lijsten. Verder verwijs ik u naar het antwoord
op vraag 35.

Vraag 37

Hoe kan iemand van een zwarte lijst afkomen? Welke procedure gaat u hiervoor inrichten?

Antwoord 37

Er bestaan binnen Toeslagen geen zwarte lijsten. Verder verwijs ik u naar het antwoord
op vraag 35.

Vraag 38

Hoeveel van de benadeelde ouders in de CAF 11-zaak hebben een dubbele nationaliteit?

Antwoord 38

Bij de start van het CAF 11-onderzoek hadden 196 vraagouders een dubbele nationaliteit.

Vraag 39

Hoeveel van de benadeelde ouders in de andere CAF-zaken hebben een dubbele nationaliteit?
Kunt u per CAF-zaak aangeven welk percentage van de ouders een dubbele nationaliteit
hebben? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 39

Op dit moment worden toeslaggerelateerde CAF-zaken geïnventariseerd en verstrekt aan
de Adviescommissie en de ADR. Nadat de onderzoeken zijn afgerond zal ik uw Kamer nader
informeren.

Vraag 40

Kunt u uitsluiten dat er bij het samenstellen het criterium van etniciteit is gehanteerd?
Zo ja, op basis waarvan? Zo nee, waarom niet en wat gaat u hieraan doen?

Antwoord 40

In mijn brief van 11 juni jl. ben ik uitgebreid ingegaan op het verwerken van nationaliteit
in de CAF-zaken:

«Vanaf de startperiode van het CAF maakte Toeslagen na het ontvangen van een signaal
een uitdraai uit de systemen. Hiervoor werd vanaf 2013 door een medewerker een uitgebreid
queryverzoek gedaan om gegevens uit de systemen te kunnen combineren. In dit queryverzoek
werd gevraagd om specifieke gegevens over vraagouders. Naast naam, adres, en woonplaats,
werden bijvoorbeeld ook gegevens over (eerste en tweede) nationaliteit, de startdatum
van de toeslag en een eventuele immigratiedatum opgevraagd. In de opgeleverde gegevensset
zijn alle gevraagde gegevens opgenomen.

Wanneer de analyse van een query aanwijzingen geeft van mogelijk georganiseerd misbruik,
worden bezoeken aan gastouders en/of een gastouderbureau uitgevoerd. Bezoeken worden
in het geval van CAF-zaken afgerond met een intern verslag van bevindingen.

Vanaf 2014 worden de analyses van de queries vastgelegd in een intern document om
een overzichtelijk beeld te geven van de situatie. Dit interne document bevat een
samenvattend overzicht van het aantal vraagouders, het soort toeslag, de woonplaatsen
van de vraagouders, en de totale financiële omvang. Ook de nationaliteit van aanvragers
was opgenomen in dit interne document. Sinds 2016 wordt specifiek op basis van dit
document besloten of verder onderzoek nodig is, bijvoorbeeld in de vorm van een actualiteitsbezoek.
Informatie over de (tweede) nationaliteit is geen selectiecriterium geweest bij de
starten van CAF-zaken, dat waren immers steeds signalen van buitenaf. Recent is besloten
dat nationaliteit ook geen onderdeel meer is van het queryverzoek.»

Ik keur etnisch profileren ten strengste af. De Autoriteit Persoonsgegevens doet onderzoek
bij Toeslagen naar de verwerking van persoonsgegevens en bekijkt of sprake is geweest
van etnisch profileren. De uitkomsten van dit onderzoek wacht ik af.

Vraag 41

Deelt u de mening dat de Discriminerende Overheid heel ver af staat van de Dienstbare
Overheid, die ons voor ogen zou moeten staan?

Antwoord 41

Zoals ik eerder heb aangegeven in mijn brief van 11 juni jl., keur ik etnisch profileren
ten strengste af.

Vraag 42

Bent u bereid om, naast het al lopende onderzoek, een diepgaand onderzoek te gelasten
naar het gebruik van etniciteit als criterium, oftewel het discrimineren op etniciteit?

Antwoord 42

De Autoriteit Persoonsgegevens doet reeds onderzoek bij Toeslagen naar de verwerking
van persoonsgegevens en bekijkt of sprake is geweest van etnisch profileren. De ADR
is tevens gevraagd te onderzoeken of nationaliteit een bepalende rol heeft gespeeld
in de CAF-onderzoeken. Ook heeft op 7 juni jl. de Nationale ombudsman een onderzoek
aangekondigd om een indruk te krijgen van de aard van de klachten bij de overheid
als het gaat om etnisch profileren en hoe overheden daar vervolgens mee omgaan. Daarnaast
heb ik de Adviescommissie gevraagd hoe het in algemene zin met de praktische rechtsbescherming
van de toeslaggerechtigden is gesteld, en welke verbeteringen zijn hier wenselijk
zijn. Bij het advies wordt ook betrokken de aanwezigheid van bijzondere categorieën
persoonsgegevens – meer in het bijzonder [tweede] nationaliteit – bij Toeslagen. Ik
wacht de uitkomsten van deze onderzoeken af.

Vraag 43

Bent u bereid om, indien discrimineren op etniciteit inderdaad het geval blijkt te
zijn geweest, strafrechtelijke aangifte te doen van discriminatie?

Antwoord 43

Ik wil niet vooruitlopen op de uitkomsten van de onderzoeken die in het antwoord op
vraag 42 zijn genoemd.

Vraag 44

Wanneer verwacht u dat het onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens naar o.a.
etnisch profileren afgerond zal zijn? Wanneer zal de Kamer hierover geïnformeerd worden?

Antwoord 44

Ik kan daar geen uitspraak over doen omdat de Autoriteit Persoonsgegevens zelf haar
agenda vaststelt.

Vraag 45, 46, 47 en 48

Kunt u nader ingaan op de zelfmoord, die in de media wordt genoemd (1), en die gerelateerd
zou zijn aan het terugvorderen van kinderopvangtoeslag?

Kunt u een causaal verband uitsluiten tussen de zelfmoord en het terugvorderen van
kinderopvangtoeslag door Toeslagen? Zo ja, waar blijkt dit uit? Zo nee, waarom niet
en wat gaat u hier mee doen?

Wat doet dit met u? Deelt u de mening dat dit verbijsterend is?

Op welke manier kunt u de 2-jarige wees royaal compenseren, indien blijkt dat het
leven van dit kind door toedoen van de Belastingdienst verwoest is?

Antwoord 45, 46, 47 en 48

Zelfdoding is een bijzonder trieste gebeurtenis, in het bijzonder voor alle betrokkenen.
Dat behoeft geen enkele nadere toelichting. Bij de Belastingdienst komen incidenteel
meldingen binnen, waarbij nabestaanden aangeven dat sprake is van zelfdoding. De Belastingdienst
heeft mij desgevraagd laten weten dat een melding over de zelfdoding van een vraagouder
in Rotterdam niet in de organisatie geregistreerd staat.

Vraag 49

Hoe hoog zullen de schadevergoedingen zijn? Deelt u de mening dat dit hoger zal moeten
zijn dan de 15.000 euro, die de Q-koorts patiënten hebben gekregen? Wat vindt u van
een schadevergoeding van 15.000 euro per verpest jaar?

Antwoord 49

Ik heb de Adviescommissie gevraagd te adviseren over een passende oplossing. Ik wil
niet op dit advies en de uitwerking daarvan vooruitlopen.

Vraag 50

Waarom bent u eerder met de schaamteloze fooi gekomen van 500 euro per half jaar?
Dit kan toch niet?

Antwoord 50

Het bestuursrecht kent op basis van jurisprudentie kort gezegd een vergoeding van
€ 500,– voor ieder (deel van een) half jaar dat de behandeling van het bezwaarschrift
en beroep langer heeft geduurd dan twee jaar. Ik heb Toeslagen de opdracht gegeven
deze vergoeding in CAF 11-zaken proactief en ruimhartig toe te kennen.7 Deze vergoeding ziet uitsluitend op de overschreden termijn. Om een passende oplossing
te vinden voor gedupeerde ouders, heb ik de Adviescommissie om advies gevraagd.

Vraag 51

Hoe breed is de CAF-affaire inmiddels? Klopt het dat er 170 CAF-zaken zijn? Kunt u
uitsluiten dat, gezien de 302 gevallen in CAF 11, het hier wel eens om ca. 50.000
(302*170) toeslaggedupeerden zou kunnen gaan? Hoe gaat u deze mensen compenseren?

Antwoord 51

In totaal zijn er inderdaad circa 170 toeslaggerelateerde CAF-zaken. Op dit moment
worden deze zaken geïnventariseerd en verstrekt aan de Adviescommissie en de ADR.
Nadat de werkzaamheden van de commissie en de ADR zijn afgerond zal, ik uw Kamer nader
informeren.

Vraag 52

Deelt u de mening dat het hele toeslagensysteem op de schop moet?

Antwoord 52

Op dit moment wordt een IBO Toeslagen uitgevoerd, waarbij onder meer verdergaande
opties van het stelsel van toeslagen worden bezien. De uitkomsten van dit IBO worden
aan het eind van 2019 verwacht. Daarnaast is, zoals ik in mijn brief van 11 juni jl.
heb aangegeven, mijn beeld dat de wetgeving op onderdelen rigide is en soms te weinig
mogelijkheden biedt om tegemoet te komen aan het maatschappelijk rechtvaardigheidsgevoel
in deze zaken. Dit kan soms disproportionele gevolgen hebben en tot schrijnende situaties
leiden. Ik ben daarom met de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
nader aan het onderzoeken of in dergelijke situaties tot een meer proportionele benadering
kan worden gekomen.

Vraag 53

Kunt u beleidsopties uitwerken waarbij toeslagen alleen nog maar toegekend worden
op basis van vaststaande feiten, waardoor er later geen terugvordering meer nodig
is?

Antwoord 53

Terugvorderingen zijn inherent aan de huidige systematiek. Op dit moment wordt een
IBO Toeslagen uitgevoerd, waarbij onder meer verdergaande opties van het stelstel
van toeslagen worden bezien. De uitkomsten van dit IBO worden aan het eind van 2019
verwacht. Ik wil niet vooruitlopen op de resultaten van dit onderzoek.

Vraag 54

Klopt het dat er aan de terugvordering op basis van nieuwe inkomensgegevens geen eindtermijn
zit (op basis van art. 20 en 21 Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen)? Klopt
het dat dit erg afwijkt van de hoofdregel, waarin de eventuele vorderingen van de
Belastingdienst verjaren na vijf jaar?

Antwoord 54

Ook voor de toeslagen geldt in principe een verjaringstermijn van 5 jaar. Binnen deze
termijn kan een reeds vastgestelde toeslag naderhand in bepaalde gevallen nog in het
voordeel of in het nadeel van de belanghebbende worden herzien. De mogelijkheid tot
herziening van een vastgestelde toeslag in verband met een wijziging van het inkomensgegeven
op grond van artikel 20 Awir heeft echter geen verjaringstermijn, maar is gekoppeld
aan het moment waarop het nieuwe inkomensgegeven is vastgesteld. Dat heeft als reden
dat de Belastingdienst/Toeslagen voor wat betreft dit inkomensgegeven afhankelijk
is van de inspecteur van de Belastingdienst en het bij langlopende procedures in de
sfeer van de inkomstenbelasting, bijvoorbeeld in geval van navordering door de inspecteur,
langer dan 5 jaar kan duren voordat het inkomensgegeven definitief vaststaat. Mede
daarom schrijft artikel 20 Awir voor dat de Toeslagen, als dat inkomensgegeven eenmaal
wijzigt, binnen 8 weken tot een herziening moet overgaan.

Vraag 55

Waarom is voor deze afwijkende regel gekozen? Kunt u overwegen om de uiterste terugvorderingstermijn
voor de Afdeling Toeslagen eveneens op vijf jaar te zetten? Kunt u een voorstel hiertoe
opnemen in het Belastingplan 2020? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 55

Ik verwijs naar het antwoord op vraag 54. Ik ben niet voornemens om nu een voorstel
in het Belastingplan 2020 op te nemen waarin een verjaringstermijn aan artikel 20
van de Awir wordt verbonden.

Vraag 56

Klopt het dat de afdeling van de Belastingdienst die de Inkomstenbelasting uitvoert
de inkomensgegevens van bijna iedereen heeft?

Antwoord 56

De Belastingdienst is houder van de Basisregistratie inkomen (art. 21 Algemene wet
inzake rijksbelastingen). In dit register wordt het inkomen vastgelegd van alle burgers.
Daarnaast krijgt de Belastingdienst bijvoorbeeld actuele inkomensgegevens van het
UWV. Dat betekent echter niet dat van iedereen de actuele inkomensgegevens beschikbaar
zijn. Het komt bijvoorbeeld voor dat personen om uiteenlopende redenen uitstel vragen
en krijgen voor de aangifte inkomstenbelasting of dat er wordt nagevorderd, waardoor
definitieve inkomensgegevens pas later bekend zijn.

Vraag 57

Klopt het dat deze inkomensgegevens vaak pas na vele jaren bij de Afdeling Toeslagen
terechtkomen, die dan vervolgens tot terugvordering overgaat, tot grote ergernis van
de toeslaggerechtigden?

Antwoord 57

Nee, dat klopt niet. Toeslagen verkrijgt gedurende het jaar doorlopend inkomensgegevens.
Op basis van deze gegevens kan Toeslagen voor een aantal toeslaggerechtigden bijvoorbeeld
al gedurende het toeslagjaar het voorschot aanpassen. Daarnaast kan belanghebbende
zelf de inkomensgegevens aanpassen, zodat het voorschot op het actuele inkomen gebaseerd
is. Zo kunnen (hoge) terugvorderingen worden voorkomen. Het komt echter voor dat inkomensgegevens
pas later bekend zijn. Hierbij verwijs ik naar het antwoord op vraag 56. Voor de volledigheid
wijs ik erop dat ook andere factoren een rol kunnen spelen bij terugvorderingen. Zo
kan het (wisselend) aantal opvanguren bij de kinderopvangtoeslag ook een belangrijke
rol spelen.

Vraag 58

Hoe kunt u bewerkstelligen dat deze inkomensgegevens veel sneller tussen de beide
delen van de Belastingdienst worden gedeeld? Het is toch bizar dat de ene hand van
de Belastingdienst niet weet wat de andere hand doet?

Antwoord 58

Ik verwijs u naar de antwoorden op vraag 56 en 57.

Vraag 59

Is de Belastingdienst inmiddels de slechtst functionerende overheidsdienst van Nederland?

Antwoord 59

Deze appreciatie laat ik aan de vragensteller.

Vraag 60

Kunt u een vergelijking maken met het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV), de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen
(CBR) en de Defensie Materieel Organisatie?

Antwoord 60

Nee, dat kan ik niet. Bovendien vallen de genoemde diensten niet onder mijn verantwoordelijkheid.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Leijten (SP),
ingezonden 15 juli 2019 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 8).