Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Middendorp en Van den Bosch over het bericht ‘Sms’jes en WhatsApp berichten op zakelijke én privé telefoons zijn te ‘wobben’’

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
16 september 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 2433.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad
van State (d.d. 20 maart 2019), waarin sms’jes en WhatsApp-berichten op zakelijke
en privételefoons van bestuurders en ambtenaren onder de Wet openbaarheid van bestuur
(Wob) vallen, als deze in het kader van het werk zijn verstuurd?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Hoe interpreteert u de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van
State?

Zijn naar uw mening data op telefoons gelijk te stellen aan papieren documenten? Zo
ja, waarom?

Antwoord 2 en 3

Uit de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State volgt dat
WhatsApp en sms-berichten die in het kader van het werk zijn verstuurd vallen onder
de huidige documentdefinitie van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), net als papieren
documenten.

Vraag 4

Geeft de uitspraak u aanleiding om de Wet openbaarheid van bestuur te wijzigen? Zo
neen, waarom niet?

Antwoord 4

Nee, ik zie geen directe aanleiding om de Wob aan te passen. Wel geeft de uitspraak
onder meer reden tot het vastleggen van een rijksbrede beleidslijn over het gebruik
van berichtendiensten- en apps, waarvoor met een rijksbrede campagne aandacht zal
worden gevraagd in het najaar. Daarnaast wordt er een technische instructie voor het
archiveren van WhatsApp- en SMS-berichten in document-managementsystemen opgesteld.

Vraag 5

Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak in de praktijk voor het openbaar maken van
data op telefoons van bestuurders en ambtenaren?

Antwoord 5

Uit de uitspraak volgt dat een zakelijk WhatsApp- of sms-bericht is aan te merken
als een document in de zin van de Wob. Dit betekent dat dergelijke berichten kunnen
worden opgevraagd met een beroep op de Wob. Privéberichten vallen niet onder de Wob.
De weigeringsgronden van de Wob, zoals bijvoorbeeld de bescherming van de persoonlijke
levenssfeer en de gewenste beleidsintimiteit, zijn onverkort van toepassing op zakelijke
WhatsApp-berichten en sms’jes. In verband hiermee is het relevant dat de Afdeling
bestuursrechtspraak van de Raad van State in haar uitspraak overweegt dat de aard
van WhatsApp- en sms-berichten meebrengt dat er veelal sprake zal zijn van een persoonlijke
beleidsopvattingen in het interne debat. Dergelijke informatie is vertrouwelijk.

Vraag 6

Zijn – indien de uitspraak realiteit wordt – bestuurders en ambtenaren er ook verantwoordelijk
voor dat, aan werk gerelateerde, SMS- en Whatsappberichten bewaard blijven op hun
privé telefoons? Zo nee, mogen deze dan vrij verwijderd worden?

Antwoord 6

Bestuursorganen hebben geen toegang tot de privételefoon van een ambtenaar. De betrokken
bestuurder of ambtenaar zal zelf de werkgerelateerde berichten overdragen aan het
bestuursorgaan als dat nodig is. Zie ook het antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Moeten instellingen, zoals ministeries, ook systemen opzetten om ervoor te zorgen
dat zij, indien nodig, inzage kunnen krijgen in de privételefoons van ambtenaren?

Antwoord 7

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Heeft de uitspraak van de Raad van State ook gevolgen voor de politiek assistenten
van bestuurders? Zo ja, welke?

Antwoord 8

Het contact tussen bewindspersonen en individuele Kamerleden verloopt primair via
de politiek assistent. Communicatie over interne partij aangelegenheden valt niet
onder de reikwijdte van de Wob. Waar de communicatie tussen de politiek assistenten
en de Kamerleden ziet op het parlementaire proces van politieke sondering wijs ik
erop dat dit een vertrouwelijk proces betreft. De weigeringsgronden van de Wob, zoals
bijvoorbeeld de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de gewenste beleidsintimiteit,
zijn hierop onverkort van toepassing. Zie ook het antwoord op vraag 5.

Vraag 9

Verwacht u dat er voortaan meer Wob-verzoeken zullen worden gehonoreerd? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, waarom?

Antwoord 9

De praktijk zal uitwijzen of voortaan meer Wob-verzoeken zullen worden gehonoreerd.
Zoals hiervoor in het antwoord op vraag 5 aan de orde kwam, zijn de gebruikelijke
weigeringsgronden van de Wob van toepassing. Zoals aangegeven is hierbij relevant
dat de aard van een sms- of WhatsApp-bericht met zich meebrengt dat er veelal sprake
zal zijn van persoonlijke beleidsopvattingen in het interne debat. Dergelijke informatie
hoeft in het kader van de Wob niet openbaar gemaakt te worden.

Vraag 10

In hoeverre gelden de huidige weigeringsgronden die in de Wob staan voor data op telefoons?

Antwoord 10

De huidige weigeringsgronden van de Wob zijn onverkort van toepassing op WhatsApp-berichten
en sms’jes. Zie ook mijn antwoord bij vraag 5, 8 en 9.