Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over een ernstig geweldsincident in de gevangenis

Antwoord van MinisterDekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 4 september 2019). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 3053.

Vraag 1

Wat heeft zich precies afgespeeld in de penitentiaire inrichting (PI) Zaanstad?1

Antwoord 1

Op 21 mei 2019 heeft op de leefafdeling van het Justitieel Centrum (JC) Zaanstad een
ernstig geweldsincident plaatsgevonden. Een gedetineerde heeft een medewerker zonder
zichtbare aanleiding van achteren de trap af getrokken, waarna zij beiden naar beneden
zijn gevallen. Beneden bleef de gedetineerde de medewerker aanvallen. Toegesneld personeel
en andere gedetineerden hebben daarop de medewerker ontzet. De medewerker is met de
ambulance naar het ziekenhuis vervoerd, waar hij is behandeld voor lichamelijk letsel.

De gedetineerde is disciplinair bestraft met 14 dagen strafcel. In verband met zijn
psychische gezondheidstoestand is de gedetineerde overgeplaatst naar een Penitentiair
Psychiatrisch Centrum (hierna: PPC). Er is aangifte gedaan van het geweldsincident
waarna een strafrechtelijk onderzoek is gestart. De medewerker wordt nazorg verleend.

Vraag 2

Hoeveel van dergelijke incidenten zijn er in de gevangenissen? Is het aantal incidenten
toe- of afgenomen? Hoe zit dat specifiek in de PI Zaanstad?

Antwoord 2

Incidenten worden in de incidentenmonitor vastgelegd. Daaruit blijkt gedurende de
afgelopen jaren een wisselend beeld van het aantal geregistreerde geweldsincidenten
tegen personeel dat resulteerde in ernstig lichamelijk letsel. Hieronder zijn deze
meldingen schematisch weergegeven vanaf het jaar van opening van JC Zaanstad. Relevant
is dat JC Zaanstad als grootste inrichting meer gedetineerden dan andere inrichtingen
huisvest. Daardoor ligt het in de rede dat zich in deze inrichting ook meer incidenten
voordoen.

Aantal geweldsincidenten tegen personeel met ernstig lichamelijk letsel tot gevolg1

Waarvan in JC Zaanstad

20162

3

1

2017

16

4

2018

9

1

X Noot

1

Zoals opgenomen in de Incidentenmonitor DJI op basis van Meldingen Bijzonder Voorval.

X Noot

2

Jaar van opening JC Zaanstad.

Vraag 3

Is het waar dat afdelingen in de PI Zaanstad onderbezet zijn qua personeel? Hoe zit
dit precies?

Antwoord 3

De huidige personele bezetting is in JC Zaanstad op basis van de voor 2019 vastgestelde
formatie in zijn totaliteit op orde. Waar nodig zijn eigen medewerkers met ingehuurde
externen aangevuld. Met het toenemende gebruik van de inrichting zijn de personele
formatie en bezetting meegegroeid. In de beantwoording van eerdere vragen van uw Kamer
heb ik toegelicht dat het soms kan voorkomen dat niet alle ingeplande roosterdiensten
daadwerkelijk kunnen worden ingevuld.2 In die gevallen wordt altijd actie ondernomen om een veilige werksituatie te borgen.

Vraag 4 en 8

Kan het personeel in de PI Zaanstad nog wel veilig en verantwoord het werk doen?

Welke maatregelen gaat u met spoed nemen om de veiligheid van het personeel te bevorderen?

Antwoord 4 en 8

Het personeel in JC Zaanstad kan veilig en verantwoord het werk doen. Er wordt in
de penitentiaire inrichtingen veel geïnvesteerd in de veilige uitvoering van alle
taken. Hiertoe wordt onder andere veel aandacht besteed aan penitentiaire scherpte
en aan opleidingen in het kader van Vakmanschap.

Geweld tegen personeel is ontoelaatbaar, en moet stevig worden bestraft. Hiervan wordt
altijd aangifte gedaan. Recentelijk heeft DJI de sanctiekaart aangepast om meer ruimte
te bieden voor het opleggen van hogere disciplinaire straffen voor geweld tegen personeel.
Ook de andere maatregelen die ik tref om de aanpak van contrabande en voortgezet crimineel
handelen te verbeteren, waarover ik uw Kamer heb geïnformeerd3, dragen bij aan de veiligheid in het gevangeniswezen.

Vraag 5

Wat is de achtergrond van de gedetineerde die deze aanval uitvoerde? Klopt het dat
deze persoon op een reguliere afdeling zat, hoewel hij daar eigenlijk niet thuishoorde,
maar daar toch geplaatst werd omdat er geen plaats beschikbaar was in het Penitentiair
Psychiatrisch Centrum?

Antwoord 5

De gedetineerde verbleef gedurende zijn detentie deels in een PPC, maar ten tijde
van het incident zat hij al weer enige tijd op een reguliere afdeling. De PPC-capaciteit
speelde geen rol bij deze terugplaatsing. Naar aanleiding van het incident is hij
wederom in een PPC geplaatst.

In algemene zin is het zo dat wanneer de psychische problematiek van een gedetineerde
dusdanig is dat dit het zorgaanbod in reguliere detentie overstijgt, de gedetineerde
een PPC-indicatie krijgt en in een PPC wordt geplaatst. Deze beoordeling wordt gemaakt
door het psycho-medisch overleg (PMO), onder leiding van de inrichtingspsycholoog.
De beoordeling of iemand die in het PPC is geplaatst mag terugkeren naar een reguliere
afdeling wordt door onder andere de behandelaar gemaakt.

Vraag 6

Hoe kan het dat geregeld gedetineerden moeten worden opgenomen, maar daar nauwelijks
inzetbare capaciteit en personeel voor is? Hoe heeft deze situatie kunnen ontstaan?

Antwoord 6

Er is genoeg capaciteit en personeel om gedetineerden in een reguliere setting te
plaatsen. Wel is het zo dat er een gestegen behoefte is aan PPC-plaatsen. Het aantal
gedetineerden met een PPC-indicatie binnen de penitentiaire inrichtingen is in de
afgelopen jaren gestegen. Daarnaast worden door de maatregelen die ik recentelijk
heb aangekondigd naar aanleiding van de onderzoeken naar het detentieverloop van Michael
P. gedetineerden vanuit PPC’s minder snel uitgeplaatst naar forensische klinieken.4

Om aan de gestegen behoefte aan PPC plaatsen te kunnen voldoen, is het aantal PPC
plaatsen uitgebreid. In 2017 en 2018 is het aantal operationele bedden gegroeid van
630 naar 662. Recent heb ik uw Kamer geïnformeerd dat dit aantal verder wordt uitgebreid.5

Vraag 7

Hoeveel meer kunt u nog vragen van het personeel, aan wie al zoveel gevraagd wordt,
terwijl er sprake is van hoge werkdruk, hoog ziekteverzuim en onveiligheid?

Antwoord 7

Ik realiseer me dat er veel wordt gevraagd van het personeel van de Dienst Justitiële
Inrichtingen. Maar ik weerspreek dat er sprake is van structurele onveiligheid. De
veiligheid staat te allen tijde voorop. Zoals ik heb aangegeven in het antwoord op
vraag 3 wordt bij knelpunten om de roosters rond te krijgen altijd actie ondernomen
om een veilige werksituatie te borgen.

Ik heb uw Kamer de maatregelen toegelicht die ervoor moeten zorgen dat het personeel
voldoende tijd heeft om alle taken goed en veilig uit te voeren.6 Onderdeel hiervan is dat DJI zich inspant om de werkdruk te verminderen. Dit heeft
DJI met de centrale ondernemersraad en de bonden afgesproken en vastgelegd in een
gezamenlijk convenant voor de periode 2018 tot 2021. De inrichtingen hebben extra
ruimte gekregen om te investeren in vakmanschap en in het vervangen van medewerkers
die van ouderschapsverlof of de PAS-regeling gebruik maken.

Ondertussen heeft de werving om te zorgen voor voldoende (eigen) personele bezetting
de hoogste prioriteit.