Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Den Boer en Sjoerdsma over lange rijen bij de Roemeense stembureaus in Nederland

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 2 juli 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat vele Roemenen in Nederland en in andere EU-lidstaten
hun stem niet konden uitbrengen tijdens de verkiezingen voor het Europees parlement
en het gehouden referendum?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 4

Bent u van mening dat er in Nederland te weinig locaties en faciliteiten door de Roemeense
autoriteiten beschikbaar gesteld zijn, zodat bijvoorbeeld in Diemen en Den Haag vele
Roemenen hun stem niet konden uitbrengen? Hoe beoordeelt u deze gang van zaken?

Deelt u de mening dat op deze manier een aantal Roemenen een fundamenteel recht als
het stemrecht ontzegd is? Zo nee, waarom niet?

Bent u het eens dat door deze handelwijze van de Roemeense autoriteiten druk kwam
te staan op de openbare orde en veiligheid in de betrokken Nederlandse gemeenten?
Wat is uw reactie hierop?

Antwoord 2, 3, 4

Bij de Europese Parlementsverkiezingen in Nederland van mei jl. konden Roemeense burgers
stemmen op stemlocaties in Den Haag, Diemen en Eindhoven, beschikbaar gesteld door
de Roemeense autoriteiten. Naast de EP-verkiezingen konden de Roemeense burgers tevens
stemmen voor een referendum over justitie en anti-corruptie. Hierdoor was per kiezer
extra tijd nodig voor de formaliteiten. Met de grote Roemeense diaspora in Europa
en de relatief hoge opkomst onder deze burgers heeft dit bij de stembusgang in meerdere
Europese landen tot rijen voor de stembureaus en incidenten geleid, waaronder in Nederland.

Door het gebrek aan capaciteit en het trage stemproces stonden er ’s avonds ook bij
de Roemeense stemlocaties in Nederland nog lange wachtrijen. Bij het sluiten van de
stemlocatie in Den Haag hadden nog niet alle wachtenden kunnen stemmen en klommen
sommige boze Roemeense burgers over de hekken van de Roemeense ambassade. In de situatie
die hierdoor ontstond was de ME genoodzaakt om in te grijpen om de openbare orde en
de veiligheid van de Roemeense ambassade en het ambassadepersoneel te waarborgen.

De Roemeense wetgeving regelt op welke wijze Roemenen in het buitenland mogen stemmen
en het is aan de Roemeense overheid om daar uitvoering aan te geven. Het is voor Nederland
van groot belang dat alle burgers de mogelijkheid hebben om hun stemrecht in de praktijk
te brengen. Dat geldt ook voor de Roemeense burgers in Nederland.

Vraag 5, 6

Bent u bereid deze problematiek en hoe dit te voorkomen bij de Roemeense ambassadeur
aan te kaarten en daarbij bovendien het fundamentele recht om te stemmen te benadrukken?

Bent u tevens bereid, al dan niet gezamenlijk met andere Europese collega’s, deze
gang van zaken tijdens de Raad Algemene Zaken aan te kaarten en uw Roemeense collega
in dit Europese verband om uitleg verzoeken?

Antwoord 5, 6

In de dagen en weken na deze incidenten zijn er meerdere gesprekken geweest met de
Roemeense ambassadeur op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook de burgemeesters
van Den Haag en Diemen hebben contact gehad met de Roemeense ambassadeur. Minister
Blok heeft zelf ook zijn Roemeense EU-counterpart aangesproken over deze kwestie.

Tijdens deze gesprekken heeft Nederland zijn onvrede over de gang van zaken overgebracht
en benadrukt dat deze voorvallen zich niet mogen herhalen. De Roemeense autoriteiten
dienen in het vervolg te zorgen voor voldoende capaciteit, stemlocaties en personeel,
zodat iedere burger die dat wil kan stemmen en er geen risico’s voor de openbare orde
kunnen ontstaan. Nederland heeft daarbij aangeboden om de Roemeense autoriteiten waar
mogelijk te assisteren.

De Roemeense ambassadeur heeft zich begripvol en coöperatief opgesteld en beterschap
beloofd. De Roemeense autoriteiten hebben ook publiekelijk aangekondigd dat ze bezig
zijn met een onderzoek en maatregelen om de stembusgang in het buitenland beter te
laten verlopen, bijvoorbeeld door vervroegd stemmen mogelijk te maken. Het Ministerie
van Buitenlandse Zaken blijft de aankomende tijd met de Roemeense ambassade en autoriteiten
in gesprek om te zorgen voor een goede opvolging, mede met het oog op de Roemeense
presidentiële verkiezingen later dit jaar.

Gezien de inzet van de Roemeense regering om deze problemen bij volgende verkiezingen
te voorkomen en de bereidheid hierover met Nederland in gesprek te zijn ziet het kabinet
op dit moment geen noodzaak om de gang van zaken te agenderen in Europees verband.