Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Nijboer, Moorlag en Gijs van Dijk over blazers van ESD

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-Van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 12 juni 2019) Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr.
2630.

Vraag 1

Kent u het bericht «Gronings dorp wordt er gek van: drie giftige stofwolken in een
week»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat er drie keer in een week een zogenaamde blazer voorkwam? Heeft
u weleens geroken wat een enorme stank dat met zich meebrengt?

Antwoord 2

Ik kan mij goed voorstellen dat het erg vervelend is voor omwonenden die met deze
overlast te maken hebben.

Vraag 3 en 4

Klopt het dat ESD ook kankerverwekkende deeltjes uitstoot? Waarom is dat niet per
direct beëindigd?

Zijn er risico’s voor de volksgezondheid? Zo ja, welke? Zo nee, hoe weet u dat zeker?

Antwoord 3 en 4

Navraag bij het bevoegd gezag, de provincie Groningen, levert hierover de volgende
informatie op. Bij ESD worden deeltjes uitgestoten die stoffen bevatten die bij voldoende
hoge blootstelling kanker kunnen veroorzaken. Metingen van TNO tonen de aanwezigheid
van onder andere de volgende stoffen aan: silicium carbidevezels (SiC) (langer dan
5 µm) en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs, inclusief benzo[a]pyreen).
Daarnaast komt ook arseen, cadmium, nikkel en vanadium vrij. Het is momenteel nog
onbekend of de concentraties van deze stoffen in de buitenlucht zodanig zijn dat deze
gezondheidseffecten veroorzaken. Het is belangrijk dat dit goed onderzocht wordt.
De onderzoeken hiernaar zullen naar verwachting doorlopen tot minimaal eind 2019.
Daarnaast is de provincie bezig met een handhavingsactie in het kader van de dwangsomprocedure
(zie ook vraag 7). Ook hierbij worden metingen gedaan naar de aanwezigheid van SiC-vezels.
Voor de vraag over het beëindigen verwijs ik naar het antwoord op vraag 7.

Vraag 5

Waarom is de voorlichting niet op orde? Kunnen kinderen in Farmsum nu wel of niet
in de sneeuw spelen na een blazer?

Antwoord 5

De gemeente Delfzijl en de provincie Groningen geven hierover aan dat, naar aanleiding
van de blazer op 24 januari 2019 waarbij SiC-vezels zichtbaar waren op de sneeuw,
door de Veiligheidsregio Groningen de opschalingsfase (voor hulpdiensten) GRIP1 is
afgekondigd. De communicatie lag vanaf dat moment bij de Veiligheidsregio. De gemeente
Delfzijl heeft op dezelfde dag antwoorden op veel gestelde vragen op de website gepubliceerd
en het klantcontactcentrum van de gemeente was die dag tot 22:00 uur telefonisch bereikbaar.
Er heeft zich toen één vragensteller bij de gemeente gemeld. De informatie op de gemeentelijke
website is daarna geactualiseerd. Er is veel aandacht in de regionale en lokale media
voor de blazers bij ESD en zowel Provincie, Veiligheidsregio, GGD, TNO en gemeente
hebben die media gevoed met relevante informatie. Voor de vraag over mogelijke gezondheidseffecten
van SiC-vezels verwijs ik naar het antwoord op de vragen 3 en 4.

Vraag 6

Kunnen mensen de groenten uit hun groentetuin veilig eten? Zo nee, als dit zo schadelijk
is, waarom wordt er dan niet onmiddellijk opgetreden? Zo ja, waarom zaait de provincie
dan deze verwarring?

Antwoord 6

De gemeente Delfzijl heeft, in afstemming met de GGD, de volgende informatie op haar
website staan: tot 500 meter afstand van het bedrijf zijn overschrijdingen van de
normen voor bodemkwaliteit niet uit te sluiten. Binnen een straal van 1.400 meter
afstand rondom ESD staan geen woningen waarvoor de functie «wonen met tuin» geldt.
Daarom worden, met de huidige inzichten, beperkingen op het eten van eigen groenten
en eieren niet nodig geacht.

Het is wel belangrijk om de groenten goed te wassen voordat ze gegeten worden. Dat
is een advies dat altijd geldig is.

Op basis van de beschikbare kennis en de analogie met asbestvezels, verwacht het RIVM
niet dat er een gezondheidsrisico is door de mogelijke contaminatie van groenten met
SiC-vezels. De beschikbare epidemiologische en toxicologische gegevens voor asbest
tonen geen kankerverwekkende werking aan na orale inname.

Vraag 7

Wat gaat u eraan doen om ervoor te zorgen dat 1) het aantal blazers afneemt, 2) illegale
uitstoot direct wordt gestopt en 3) de voorlichting op orde is? Dit is toch geen doen
zo?

Antwoord 7

Ik draag systeemverantwoordelijkheid voor het stelsel van vergunningverlening, toezicht
en handhaving. Dit betreft de zorg voor de inrichting en werking van het VTH-stelsel
als geheel, waarbij iedere partij zijn bevoegdheden en verantwoordelijkheden houdt.
In dit geval is de provincie Groningen als bevoegd gezag verantwoordelijk voor de
handhaving.

Navraag bij de provincie Groningen maakt nog duidelijk dat de Raad van State destijds
bij de toetsing van een provinciale vergunning heeft geoordeeld dat blazers een niet
te vermijden onderdeel van de bedrijfsvoering zijn. Daarop heeft de provincie Groningen
het maatwerkbesluit2 «Blazers» genomen, waarin een rapportage- en onderzoeksplicht zijn opgenomen3. Dit besluit is gericht op het verminderen en zo mogelijk vermijden van de blazers.
Volgens mededeling van de provincie houdt het bedrijf zich aan het gestelde in dit
maatwerkbesluit.

De provincie heeft inmiddels een dwangsom opgelegd aan ESD voor het feit dat er ook
siliciumcarbidevezels worden geëmitteerd. Dit was blijkens de dwangsombeschikking
de provincie niet eerder bekend en daarom ook niet gereguleerd binnen de vergunning.
De dwangsom is gericht op beëindiging van de emissies van SiC-vezels.

Voor het antwoord op de vraag over communicatie verwijs ik naar de beantwoording van
vraag 5.