Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ploumen over het bericht 'Kritiek op Saoedi’s? Dan dreigt gevaar'

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 11 juni 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Kritiek op Saoedi’s? Dan dreigt gevaar»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft u contact gehad met de Noorse inlichtingendienst dan wel de Amerikaanse inlichtingendienst
CIA over het gevaar dat journalisten lopen die kritisch zijn op het Saoedisch regime?
Zo nee, bent u wel op de hoogte van het risico voor journalisten die kritisch zijn
op het Saoedisch regime, en dat zij moeten oppassen voor hun veiligheid? Zo ja, wat
is uw reactie daarop? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Nederland heeft zorgen over de mensenrechtensituatie in Saoedi-Arabië. De vrijheid
van critici en andersdenkenden wordt ernstig beperkt. Dit geldt voor activisten, geestelijken
en ook journalisten. De afgelopen jaren is vrijheid van meningsuiting verder onder
druk komen te staan. Het meest duidelijke voorbeeld hiervan is de verschrikkelijke
moord op journalist Jamal Khashoggi. Nederland spreekt met gelijkgestemde landen over
de situatie in Saoedi-Arabië. De regering gaat in het openbaar niet in op concrete
contacten tussen Nederlandse en buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Vraag 3

Bent u bekend met de kritische commentaren en de inzet voor burgerrechten van de in
Noorwegen woonachtige journalist Ä°yad el-Baghdadi? Zo ja, valt dit naar uw mening
onder de normale werkzaamheden van journalisten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

İyad el-Baghdadi is schrijver, journalist en mensenrechtenverdediger. El-Baghdadi
heeft zich regelmatig kritisch uitgelaten over het democratische gehalte van de regeringen
in de regio. Het kritisch volgen van ontwikkelingen in de regio behoort uiteraard
tot het belangrijke werk dat journalisten, activisten en andere politieke commentatoren
doen.

Vraag 4

Bent u van mening dat journalisten, schrijvers en anderen die worden vervolgd voor
het uitoefenen van hun recht op vrije meningsuiting, bescherming moeten krijgen? Zo
nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze kan deze bescherming invulling krijgen?

Antwoord 4

Vrijheid van meningsuiting is een voorwaarde voor een goed functionerende democratie
en een vrije samenleving, en is daarom één van de Nederlandse mensenrechtenprioriteiten
wereldwijd. Nederland zet zich via verschillende kanalen in voor de bescherming van
de vrijheid van meningsuiting en de veiligheid van journalisten. Voorbeelden zijn
de bilaterale gesprekken van de Mensenrechtenambassadeur, de aandacht die Nederland
in multilateraal verband vraagt voor schendingen van die rechten, bijvoorbeeld in
de Mensenrechtenraad, en activiteiten die Nederland steunt die bijdragen aan de versterking
van het maatschappelijk middenveld.

Vraag 5

Heeft u over het risico dat journalisten, schrijvers en anderen uit Saoedi-Arabië,
die worden vervolgd voor het uitoefenen van hun recht op vrije meningsuiting, gesproken
met uw Noorse en Europese ambtsgenoten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is er gesproken
over een gezamenlijk strategie richting Saoedi-Arabië?

Antwoord 5

Nederland spreekt in bilateraal contacten en in Europees verband met regelmaat over
de situatie in Saoedi-Arabië. De EU heeft gezamenlijke verklaringen afgelegd waarin
de moord op journalist Khashoggi in de sterkste bewoordingen wordt afgekeurd en wordt
opgeroepen tot grondig, transparant en geloofwaardig onderzoek en vervolging van de
daders. Daarnaast hebben alle EU-lidstaten de verklaring van 7 maart jl. in de Mensenrechtenraad
ondertekend, waarin de EU haar toenemende zorgen uitspreekt over de arrestaties en
behandeling van (mensenrechten)activisten onder anti-terrorismewetgeving. Ook spreekt
de EU zich regelmatig uit over het uitvoeren van de doodstraf in Saoedi-Arabië. Meest
recentelijk werd dit gedaan door de EU-woordvoerder voor buitenland- en veiligheidsbeleid
op 2 april en 24 april jl.

Vraag 6 en 7

Wat is uw reactie op de waarschuwing van Baghdadi dat de fase waarin de Saoedische
kroonprins kon worden gezien als een verlichte hervormer definitief voorbij is en
nu een nieuwe fase is aangebroken van keiharde repressie? Heeft u hier contact over
gehad met uw Noorse en Europese ambtsgenoten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat
u, al dan niet in multilateraal verband doen met deze waarschuwing?

Op welke wijze gaat u gehoor geven aan de oproep van Baghdadi aan Westerse landen
om zich krachtig te weer stellen tegen het toenemende repressieve regime in Saoedi-Arabie?

Antwoord 6 en 7

Zoals beschreven in de Kamerbrief van 18 oktober jl. zijn er in Saoedi-Arabië verschillende
ontwikkelingen zichtbaar. Een aantal van deze ontwikkelingen zijn positief. Zo zorgen
de ingezette economische hervormingen voor een verbeterde positie van vrouwen in het
land. De afgelopen jaren zijn honderdduizenden Saoedische vrouwen toegetreden tot
de arbeidsmarkt. Nederland en de EU steunen verdere economische hervormingen vanuit
de overtuiging dat een stabiel en economisch moderniserend Saoedi-Arabië goed is voor
de stabiliteit in het land en de regio. Tegelijkertijd is er ook reden tot zorg. De
ruimte voor mensenrechtenverdedigers, activisten en journalisten in Saoedi-Arabië
is substantieel afgenomen. Ook heeft Nederland zoals bekend zorgen over de rol die
Saoedi-Arabië speelt in de oorlog in Jemen. Nederland blijft daarom een kritische
dialoog voeren met Saoedi-Arabië via bilaterale kanalen en in de daarvoor bestemde
multilaterale fora en in goed overleg met Europese en andere gelijkgezinde landen.

Vraag 8

Heeft u contact gehad met de Noorse regering en/of uw Europese collega’s over het
voorstel om niet langer te investeren in Saoedi-Arabië? Zo nee, waarom niet? Zo ja,
kunt u hierover nader informeren?

Antwoord 8

Nederland is geen voorstander van een boycot of economische sancties tegen Saoedi-Arabië,
waarvoor sowieso de benodigde brede internationale consensus zou ontbreken. Zie tevens
het antwoord op vraag 5.