Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Gent, Van den Bosch en Lodders over de afgelopen provinciale statenverkiezingen

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
14 mei 2019).

Vraag 1

Kent u het bericht over de kosten van de hertelling van stemmen in de provincie Flevoland?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 4

Wie betaalt de kosten van een hertelling van stemmen bij de verkiezingen die in Nederland
worden gehouden?

Is het waar dat gemeenten vanuit het gemeentefonds middelen krijgen voor de organisatie
van verkiezingen waaruit ook de kosten van de hertellingen gefinancierd worden? Worden
gemeenten geacht ook de kosten voor hertellingen voor hun rekening te nemen indien
de hertelling door provincie of waterschap wordt aangevraagd? Zo ja, kunt u aangeven
waar dit in de wet of beleidsregel is opgenomen? Zo nee, kunt u aangeven wie dan verantwoordelijk
is voor de kosten en waar dit in de wet of beleidsregel is terug te vinden?

Kunt u, indien de kosten voor de hertelling van de stemmen voor rekening van in dit
geval de provincie Flevoland komen, aangeven of het provinciebestuur kan sturen om
de kosten zo laag mogelijk te houden? Zo ja, op welke manier is dit vastgelegd? Zo
nee, vindt u dit een wenselijke ontwikkeling?

Antwoord 2, 3, 4

De organisatie van verkiezingen is een wettelijke taak van gemeenten, die in medebewind
wordt uitgevoerd. Inderdaad ontvangen gemeenten daarvoor jaarlijks middelen via de
algemene uitkering uit het gemeentefonds. Het uitvoeren van een eventuele hertelling
(en dus ook de bekostiging daarvan) is onderdeel van de organisatie van de verkiezing.
Immers, zowel het centraal stembureau – in het kader van de vaststelling van de uitslag
– als het vertegenwoordigend orgaan – in het kader van de beoordeling van de geldigheid
van de verkiezing – kunnen besluiten dat een hertelling nodig is.

Vraag 5, 6

Deelt u de mening dat elektronisch tellen van stemmen het proces van hertelling danig
had kunnen versnellen, de kosten zou verlagen en de kans op hertellingen zou hebben
verkleind? Zo nee, waarom niet?

Bent u bereid te kijken naar een snelle invoer van elektronisch tellen van stemmen?
Zo ja, op welke termijn kunnen we hier meer over vernemen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5, 6

Hoe lang een telling duurt, wordt in belangrijke mate bepaald door het stembiljet.
De grootte van het huidige stembiljet maakt de (handmatige) telling ervan tijdrovend.
Voor elektronisch tellen is een ander stembiljet nodig. In mijn brief van 15 juni
2018 heb ik geschreven stappen te willen zetten om te kunnen experimenten met een
nieuw stembiljet.2 Ik heb u hierover recent voorstellen gedaan.3 De stembiljetten waarmee ik wil experimenteren, tellen handmatig veel sneller dan
het huidige stembiljet. Testen wijzen dat uit.4 Deze stembiljetten zijn ook geschikt om elektronisch te tellen, op de manier die
is geadviseerd door de Commissie onderzoek elektronisch stemmen in het stemlokaal
(Commissie-Van Beek).5

Hoe lang het elektronisch tellen van de stembiljetten duurt, hangt af van een aantal
factoren, waaronder de duur van de controle die nodig is om vast te stellen dat de
elektronische telling integer is verlopen.6 Ook wat de kosten betreft is de vergelijking met handmatig tellen niet makkelijk
te maken. Een deel van de kosten zal waarschijnlijk voor elektronisch en handmatig
tellen hetzelfde zijn, zoals de kosten voor de tellocatie. Een ander deel van de kosten
zal verschillen. Mogelijk zijn er voor elektronisch tellen minder mensen nodig, maar
daar staat tegenover dat er ondersteuning nodig zal zijn voor het geval er storingen
zijn met de telsystemen.

In de voorliggende casus (hertelling in Flevoland) zou elektronisch tellen de kans
op een hertelling naar mijn mening niet hebben verkleind. Aanleiding voor de hertelling
was immers niet dat er aanwijsbare telfouten zouden zijn gemaakt, maar het feit dat
een van de partijen slechts enkele stemmen tekortkwam voor een restzetel. Ook bij
elektronisch tellen is een dergelijke uitslag mogelijk.