Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Tielen inzake ‘Hogescholen stoppen met nationale studentenenquête’

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
19 april 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Hogescholen stoppen met nationale studentenenquête»
van Scienceguide op 26 maart 2019?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik bekend mee.

Vraag 2

Deelt u de mening dat de Nationale Studenten Enquête (NSE) een belangrijk instrument
is om opleidingen te vergelijken en daarmee houvast biedt voor aankomende studenten
bij het maken van een weloverwogen studiekeuze? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Ja, het is zeker een belangrijk instrument om studenten te ondersteunen bij een weloverwogen
studiekeuze.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de NSE instellingen in staat stelt om de kwaliteit van hun opleidingen
inzichtelijk te maken, te evalueren en te verbeteren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

De uitkomsten van de NSE dragen inderdaad bij aan de kwaliteitszorg van instellingen.
De studentenoordelen geven opleidingen op verschillende thema’s inzicht in de studenttevredenheid.
Dit geeft opleidingen informatie over waar nog punten liggen voor verbetering in hun
kwaliteitszorg en aanknopingspunten om hierover het gesprek binnen de instelling te
voeren.

Naast de NSE gebruiken instellingen natuurlijk ook andere bronnen, instrumenten en
onderzoek om hun kwaliteitszorg te verbeteren. De NSE moet dan ook gezien worden in
dit breder palet van kwaliteitszorginstrumenten van instellingen.

Vraag 4

Kunt u de door Vereniging Hogescholen (VH) aangedragen problemen als gevolg van gewijzigde
privacyregels nader toelichten? Ziet u mogelijkheden deze eventuele problemen op te
lossen en daarmee te voorkomen dat de hogescholen stoppen met de NSE? Zo ja, welke
mogelijkheden zijn dat? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Door de Algemene Verordening Gegevensbescherming zagen hogescholen en universiteiten
zich dit jaar genoodzaakt minder informatie dan voorheen aan te leveren bij Studiekeuze123
voor de uitvoering van de NSE. Hierdoor moest Studiekeuze123 de student deze informatie
zelf laten invullen in de enquête, waarvoor extra vragen in de enquête zijn geprogrammeerd.
Echter, dit bleek foutgevoelig te zijn, zowel wat betreft het programmeren als het
laten invullen door studenten. Uit een tussentijds onafhankelijk onderzoek dat Studiekeuze123
heeft laten uitvoeren, blijkt dat studenten niet altijd bestaande combinaties hebben
geselecteerd of de naam van hun opleiding verkeerd hebben ingevuld, mede veroorzaakt
door de programmering. Gevolg hiervan is dat de gegeven antwoorden op de NSE-vragen
voor deze gevallen bij de «verkeerde» opleiding zijn terechtgekomen en handmatig ingevulde
opleidingsnamen opnieuw gekoppeld moeten worden aan de opleidingsnamen in het register.
De conclusie van dit tussentijdse onderzoek is dan ook dat de huidige responsdataset
niet geschikt is voor publicatie. In het rapport staan twee mogelijke oplossingsrichtingen
om de data te repareren, namelijk het alsnog aanleveren van achtergrondgegevens door
hogescholen en universiteiten of het handmatig hercoderen van door de student ingevulde
opleidingsnamen. De hogescholen zien geen mogelijkheden de benodigde data aan te leveren
door de AVG en achten een handmatige herstelproces foutgevoelig. Het tussentijds onderzoek
staat daarmee aan de basis van het besluit van de hogescholen om hun medewerking aan
de NSE 2019 direct stop te zetten en verder vervolgonderzoek niet af te wachten.

Studiekeuze123 heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gevraagd een vervolgonderzoek
te verrichten naar de omvang van de problemen en de reparatiemogelijkheden van de
data uit de NSE. De VSNU en NRTO hebben besloten eerst dit onderzoek van het CBS af
te wachten alvorens een besluit over de NSE 2019 te nemen.

De gegevenslevering ten behoeve van de NSE is de verantwoordelijkheid van de instellingen
zelf. Op korte termijn zie ik geen mogelijkheden vanuit OCW om de problemen die zijn
ontstaan naar aanleiding van de AVG te verhelpen. De enige mogelijkheid die ik zelf
in de hand heb, is het creëren van een juridische basis voor de gegevensuitwisseling
ten behoeve van de NSE. Deze zou echter te laat komen voor de NSE van dit jaar. Ik
wacht in eerste instantie nu het onderzoek van het CBS af om te bezien welke de reparatiemogelijkheden
er eventueel nog zijn. Over de uitkomsten van dit onderzoek zal ik het gesprek aangaan
met de VH, VSNU en studentenbonden.

Over de uitkomsten van het CBS-onderzoek in relatie tot de gegevens uit de NSE 2019
zal ik uw Kamer informeren middels een brief voor de zomer. Daarmee geef ik invulling
aan het verzoek van het lid Futselaar om een brief over de NSE te ontvangen.2 De vaste Kamercommissie OCW heeft mij tevens gevraagd naar het principeakkoord met
de VH, VSNU, ISO en LSVb. 3 Zodra dit akkoord er ligt, zal ik uw Kamer hierover informeren.

Vraag 5

Op welke wijze kunt u ervoor zorgen dat de kwaliteit van gegevens zodanig geborgd
wordt dat onderwijsinstellingen deze kunnen gebruiken om de kwaliteit van hun opleidingen
te verbeteren?

Antwoord 5

Ik ben hierover in gesprek met de VH, VSNU en studentenbonden. Een mogelijkheid die
ik zie is het instellen van een apart deskundigenpanel die toeziet op de kwaliteit
van de gegevens. Daarnaast ben ik in gesprek met de VH, VSNU en studentenbonden over
tot op welk detailniveau instellingen gegevens terug geleverd kunnen krijgen van studenten
binnen de kaders van de AVG.

Vraag 6

Hoe kwalificeert u de opmerking van de Vereniging van Universiteiten (VSNU) dat de
universiteiten wel voldoende waardevolle informatie uit de enquête kunnen halen om
de enquête ook dit jaar als waardevol te beschouwen en te gebruiken?

Antwoord 6

Studiekeuze123 heeft het CBS gevraagd een onafhankelijk onderzoek te verrichten naar
de kwaliteit van de data uit de NSE. Dit onderzoek zal moeten uitwijzen of er voldoende
betrouwbare en waardevolle informatie uit de enquête te halen is. De VSNU heeft besloten
dit onderzoek te willen afwachten. De NSE is met meer dan 240.000 ingevulde enquêtes
alleen al qua omvang een potentieel rijke databron. Er is door instellingen heel hard
gewerkt om de respons zo hoog te krijgen. Het stopzetten van een dergelijk project
is een ingrijpend besluit en om die reden wilt de VSNU nu eerst het expertoordeel
van het CBS afwachten.

Vraag 7

Bent u op de hoogte van andere factoren die ertoe hebben geleid dat de Vereniging
Hogescholen deze rigoureuze beslissing heeft genomen? Hoe kwalificeert u de door de
Vereniging Hogescholen gegeven redenen om dit jaar te stoppen met de NSE?

Antwoord 7

Zie hiervoor mijn antwoord op vraag vier, over de redenen van de VH om hun medewerking
aan de NSE voor dit jaar stop te zetten. Naast de AVG, hebben daarbij ook fouten in
de programmering van de NSE-vragenlijst een rol gespeeld. De VH is van mening dat
er geen enkele twijfel mag bestaan over de betrouwbaarheid van de gegevens van de
NSE en hebben om die reden hun medewerking aan de NSE stopgezet.

Het staat buiten kijf dat er geen enkele twijfel mag bestaan over de betrouwbaarheid
van de gegevens uit de NSE en ik betreur het zeer dat

de hogescholen zich voor dit jaar genoodzaakt zien te stoppen met de NSE. Om de kwaliteit
van de data en de reparatiemogelijkheden te kunnen wegen, wacht ik nu eerst het onafhankelijke
onderzoek van het CBS af.

Vraag 8

Welke gevolgen heeft het besluit van de Vereniging Hogescholen voor studievoorlichting
via onder andere de Keuzegids Hogescholen en Elseviers «Beste Studies»?

Antwoord 8

Omdat de VH haar medewerking aan de NSE2019 heeft stopgezet zullen de NSE resultaten
voor de bekostigde hogescholen in 2019, zoals het er nu naar uit ziet, niet aan hogescholen
worden geleverd noch openbaar ter beschikking worden gesteld. Dat betekent dat bijvoorbeeld
Keuzegids hogescholen en Elseviers «Beste Studies» in 2019 niet geactualiseerd kunnen
worden met gegevens uit de NSE2019. Zowel de Keuzegids Hogescholen als Elseviers «Beste
Studies» gebruiken ook andere (niet-NSE) data die wel ververst kunnen worden. Op de
website van Studiekeuze123 zullen in de voorlichting de data van 2018 worden getoond.
Afhankelijk van het CBS-onderzoek wordt besloten hoe omgegaan wordt met de overige
data die is verkregen uit de NSE.

Vraag 9

Bent u bereid om hoger onderwijsinstellingen wettelijk te verplichten om mee te doen
aan een onafhankelijke en anoniem in te vullen nationale studentenenquête? Zo ja,
op welke termijn kunt u ervoor zorgen dat deze verplichting van kracht wordt? Zo nee,
welke andere instrumenten bent u bereid in te zetten om te zorgen dat onderzoek onder
studenten onderdeel blijft van het overzicht over de kwaliteit en kwaliteitsverschillen
tussen opleidingen?

Antwoord 9

Ik ben hierover in gesprek met de VSNU, VH en studentenbonden. Zowel studenten, instellingen
als OCW hechten belang aan de gegevens uit de NSE en zetten zich in voor het vinden
van een oplossing. Ik zie dan ook geen reden nu om instellingen wettelijk te verplichten
met de NSE mee te doen. Wel verken ik op dit moment de mogelijkheden voor het regelen
van een wettelijke basis dat het instellingen mogelijk maakt meer gegevens aan te
leveren voor de NSE.