Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over een onderzoek van FNV naar onveiligheid en geweld in asielzoekerscentra

Antwoord van Staatssecretaris Harbers (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 8 april
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 2007.

Vraag 1, 2

Kent u het onderzoek van FNV over «60 meldingen van vergaande agressie tegen medewerkers
van asielzoekerscentra»? 1 Wat is uw oordeel daarover.

Deelt u de mening dat geweld en agressie tegen overheidspersoneel onaanvaardbaar zijn
en dat u dus alles moet doen om dit te voorkomen?

Antwoord 1, 2

Ja. Het staat voorop dat overlastgevend gedrag, zoals wordt veroorzaakt door een beperkte
groep asielzoekers, volstrekt onacceptabel is. De overlast zorgt voor een grote belasting
van de medewerkers van betrokken uitvoeringsinstanties, die alles op alles zetten
om overlastgevers aan te pakken. Het mag niet zo zijn dat medewerkers van COA-locaties
zich onveilig voelen.

Vraag 3

Klopt het dat de situatie is verslechterd omdat het aantal asielzoekers uit veilige
landen is toegenomen? Wanneer gaat u de motie-Jasper van Dijk om harder in te zetten
op terugkeer van het aantal veiligelanders uitvoeren?2

Antwoord 3

Uit gegevens vanuit de migratieketen blijkt dat personen uit de zogenoemde veilige
landen relatief vaker dan de gemiddelde asielzoeker overlastgevend en/of crimineel
gedrag vertonen. Hierbij is niet aan te tonen dat dit ook geldt voor het aantal incidenten
waarbij medewerkers van het COA slachtoffer zijn. De afgelopen periode is de instroom
van deze groep wel toegenomen en daarmee het voortduren van deze overlastproblematiek.

Zoals eerder aangegeven in mijn reactie op uw vragen over «problemen met veiligelanders»3, zet Nederland met betrekking tot de door u aangehaalde motie4 in op het maken van effectieve afspraken over samenwerking met veilige landen van
herkomst voor de terugkeer van personen die irregulier in Nederland verblijven.

Vraag 4

Kunt u reageren op de aanbevelingen van de FNV, waaronder meer vast personeel, meer
bevoegdheden en het waarborgen van een veilige werkomgeving bij het Centraal Orgaan
opvang Asielzoekers (COA)?

Antwoord 4

De huidige verhouding tussen vast personeel en flexibel inzetbaar personeel op azc
locaties is nodig om goed in te kunnen spelen op fluctuaties in de instroom. Om een
veilige werkomgeving te waarborgen zijn extra maatregelen in het leven geroepen en
op steeds meer opvanglocaties zijn aanvullende afspraken met gemeenten en politie
gemaakt.

Plaatsing in de extra begeleiding- en toezichtlocatie (ebtl) is onderdeel van het
brede palet aan maatregelen dat beschikbaar is om overlastgevers aan te pakken en
medewerkers van reguliere opvanglocaties te ontlasten. Het onderzoek van de Inspectie
JenV naar de opvang van overlastgevende asielzoekers5 laat echter zien dat er meer nodig is. Ik ben aan de slag gegaan met de aanbevelingen
van de Inspectie en zal uw Kamer binnenkort hierover informeren.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de veiligheid van het personeel boven alles gaat en dat het
personeel daarom altijd zijn mening moet kunnen geven over de omstandigheden op de
werkplek? Zo ja, wat onderneemt u tegen de angstcultuur onder het personeel bij het
COA?

Antwoord 5

Ja. Medewerkers hebben de mogelijkheid om op diverse manieren hun mening te geven
en worden daartoe ook expliciet uitgenodigd. Dit kan rechtstreeks bij hun leidinggevende,
bij de preventiemedewerkers, vertrouwenspersonen, het meldpunt integriteit, de bedrijfsarts
of een bedrijfsmaatschappelijk werker. Daarnaast staat het bestuur van het COA altijd
open voor een gesprek, zowel met de ondernemingsraad als vertegenwoordiging van medewerkers
als met medewerkers zelf. Dit benadrukken de bestuurders ook in hun contacten met
medewerkers tijdens wekelijkse werkbezoeken op locaties in het land.

Vraag 6

Wat vindt u van de suggestie van de COA-directeur in Nieuwsuur om een nieuw soort
asielzoekerscentrum in te richten, waarin overlastgevende asielzoekers kunnen worden
geplaatst? Bent u bereid hierover in gesprek te gaan?6

Antwoord 6

Sinds 2017 is de ebtl een nieuwe vorm van opvang die specifiek is ingericht voor overlastgevende
asielzoekers. Het betreft een pilot voor een periode van twee jaar. Het rapport van
de Inspectie JenV over de opvang van overlastgevende asielzoekers heeft aanleiding
gegeven om het gesprek met elkaar te voeren over de doorontwikkeling van de ebtl.
In dat kader komt ook de suggestie zoals gedaan in Nieuwsuur aan de orde.

Vraag 7

Bent u bereid een actieplan te maken met maatregelen die een einde maken aan geweld
en agressie, zodat het personeel van COA in veiligheid zijn werk kan doen?

Antwoord 7

Ik heb uw Kamer in de afgelopen periode meermalen geïnformeerd over de getroffen maatregelen.7 Aangezien deze maatregelen nog onvoldoende hebben geleid tot een merkbare vermindering
van het aantal incidenten, zet ik voortdurend in op intensivering en optimalisering
van de getroffen maatregelen. Zie mijn antwoord op vraag 6.