Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Agnes Mulder en Van der Lee over de afvalwaterinjectie in de voormalige gasvelden in Twente

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 8 februari
2019)Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1063

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «NAM onderzoek naar afvalwaterzuivering is continu proces»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3 en 4

Bent u bekend met dit proces van de NAM? Zo ja, waar bestaat het uit?

Heeft de NAM de zorg om te werken aan betere oplossingen voor afvalwater? Zo ja, in
hoeverre?

Bestaat het proces waaraan de NAM refereert in het artikel van RTV-Oost uit gesprekken
in het kader van het topsectorenbeleid om te komen tot een verbeterde techniek van
zuivering, zoals u suggereerde bij het plenair debat over mijnbouw van 15 februari
2017? Zo nee, bent u bereid om dit proces inhoud te geven in het topsectorenbeleid?

Antwoord 2, 3 en 4

Bij iedere olie- en gaswinning komt ook zout water uit de diepe ondergrond mee omhoog.
Het is gebruikelijk om dit zoute productiewater weer terug te brengen in de diepe
ondergrond door middel van waterinjectie. NAM injecteert sinds 2011 het zoute productiewater
dat vrijkomt bij de oliewinning in Schoonebeek in enkele voormalige gasvelden in Twente.

De verplichting om te blijven zoeken naar een andere oplossing voor het afvalwater
is vastgelegd in de huidige waterinjectievergunningen. NAM moet om de zes jaar een
evaluatie van de huidige verwerkingsmethode (waterinjectie) uitvoeren. De evaluatie
geeft uitsluitsel of het injecteren van het productiewater nog steeds de meest geschikte
methode van verwerking is.

NAM heeft in periode 2015–2016 een evaluatie uitgevoerd van de waterinjectie in Twente.
Het eindrapport en de conclusies zijn per brief2 met uw Kamer gedeeld en besproken tijdens het plenair debat3 over Mijnbouw op 15 februari 2017.

Uit het eindrapport van de evaluatie blijkt dat waterinjectie nog steeds de meest
geschikte verwerkingsmethode is. Alhoewel de zuiveringsvarianten interessante mogelijkheden
zijn, geldt dat deze nog niet voldoende ontwikkeld zijn en het energieverbruik te
groot is. Wel zijn er ontwikkelingen gaande op dit gebied en daarom is NAM verzocht
om de ontwikkelingen en verwachtingen ten aanzien van de toegepaste technologieën
en waterzuiveringsprocessen bij te houden.

Het proces waaraan NAM refereert in het bovengenoemde artikel betreft het in de gaten
houden van relevante ontwikkelingen ten aanzien van waterzuivering. Op 14 januari
2019 heeft NAM een rapport4 over de ontwikkelingen van waterzuiveringstechnologieën gepubliceerd. NAM heeft aangegeven
dat op dit moment onderzocht wordt op welke NAM-locatie een testfaciliteit kan worden
aangelegd. Met deze testfaciliteit kunnen geïnteresseerde ondernemingen hun waterzuiveringstechnieken
testen met het echte productiewater.

Dergelijk projecten kunnen in aanmerking komen voor subsidie via bestaande regelingen
in de Topsector Water & Maritiem mits dat past in de programmering van het Topconsortium
voor Kennis en Innovatie (TKI) Watertechnologie. Deze programmering is uitgewerkt
in de Kennis- en Innovatieagenda Watertechnologie5.

Vraag 5

Bent u bekend met de onrust in Rossum over de injectie van afvalwater in de diepe
ondergrond in Twente en het uitblijven van vorderingen ten aanzien van zuivering?
Zo ja, hoe ervaart u die?

Antwoord 5

Een aantal jaar geleden was er onrust onder de bevolking in Twente over het injectie
van afvalwater. Dit heeft geleid tot het vervroegd uitvoeren van de verplichte zes
jaarlijkse evaluatie. Bij deze evaluatie zijn ook de vragen, zorgen en de aangereikte
alternatieven van de bewoners betrokken.6 Uit de evaluatie is gebleken dat het injecteren van het productiewater op dit moment
de meest geschikte wijze van verwerking is. NAM is gevraagd om relevante ontwikkelingen
op het gebied van afvalwaterzuivering in de gaten te houden. Zoals hiervoor aangegeven,
is NAM bereid om nieuwe technieken te laten testen. De resultaten hiervan zullen worden
gepubliceerd op de website.

Vraag 6

Kunt u aangeven of de NAM zich houdt aan de vergunningsvereisten van de afvalwaterinjectie
en kunt u dit toelichten met de monitoringsgegevens?

Antwoord 6

Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) houdt toezicht op de waterinjectie van NAM. SodM
heeft aangegeven dat NAM zich houdt aan de vereisten in de vergunningen in het kader
van de Wet milieubeheer en de ontheffingen Lozingenbesluit voor de waterinjectie in
de Twentevelden.

NAM heeft jaarlijks de jaarrapportages aangeleverd en de vereiste onderdelen beschreven.
NAM laat in de rapportages zien dat de waterinjectie binnen de vergunde injectievolumes
en drukbereik blijft. In april 2017 heeft NAM een technisch evaluatierapport ingediend
dat door SodM is beoordeeld. NAM heeft inmiddels op opmerkingen en vragen van SodM
gereageerd en deze reactie wordt door de toezichthouder nader geanalyseerd. Deze analyse
zal in het eerste kwartaal van 2019 worden afgerond.

In tabel 1 zijn de vergunning voor de waterinjectie weergegeven. De vergunningen zijn
door de provincie Overijssel in 2010 afgegeven.

Tabel 1: Overzicht vergunningen waterinjectie NAM

Vergunning

Locatie

Putten

2010/0040943

Rossum-Weerselo 2

ROW2 (& ROW7)

2010/0040956

Rossum-Weerselo 3

ROW3 en ROW4

2010/0040951

Rossum-Weerselo 5

ROW5

2010/0054507

Rossum-Weerselo 6

ROW6 & ROW9

2010/0022101

Tubbergen Mander 1

TUM1

2010/0022426

Tubbergen Mander 2

TUM2 en TUM3

2010/0022101

Tubbergen 7

TUB7 en TUB10

In tabel 2 zijn de voor SodM relevante voorwaarden voor het toezicht weergegeven.

Tabel 2: Relevante voorwaarden voor SodM uit de vergunningen

Jaarrapportageverplichting volgens voorwaarde 2.1.1 uit de vergunningen

Vergunninghouder moet jaarlijks binnen 3 maanden na afloop van het kalenderjaar een
rapportage

opstellen waarin tenminste de volgende Informatie is opgenomen:

a. de hoeveelheid injectiewater dat In het reservoir is geïnjecteerd;

b. de kwaliteit van het injectiewater overeenkomstig de parameters in tabel 6 van
de aanvraag;

c. de ontwikkeling van de waterkwaliteit in de loop van het jaar;

d. de hoeveelheid gebruikte hulpstoffen;

e. een vergelijking met de onder a. t/m c. genoemde resultaten van de voorgaande jaren;
ontwikkelingen In de resultaten als bedoeld onder c. moeten worden toegelicht.

Handhaving injectie- en reservoirdrukken & integriteitsbeheersing van afsluitende
laag

6-jaarlijkse technische evaluatie verplichting volgens voorwaarde 3.1.1 uit vergunningen

«Vergunninghouder rapporteert over put ROW-2 elke 6 jaar en put ROW-7 na drie jaar
de resultaten van een

a. uitgebreide evaluatie van de waterinjectie-activiteiten en de effecten daarvan
op de boven het reservoir gelegen afsluitende lagen;

b. onderzoek conform de CE-afwegingsmethodiek of gelijkwaardig, of het injecteren
van Injectiewater dat vrijkomt bij de productie van olie, nog steeds de meest geschikte
verwijderingsmethode Is;

c. een onderzoek naar de mogelijkheden om de hoeveelheid gebruikte hulpstoffen verder
te minimaliseren, aan het bevoegd gezag.»

NAM heeft op haar website7 de jaarverslagen van de waterinjectie gepubliceerd.

Vraag 7

In hoeverre is het mogelijk om middelen uit het topsectorenbeleid en middelen van
de NAM in te zetten voor een pilot voor afvalwaterzuivering?

Antwoord 7

Ik verwijs u hiervoor naar mijn antwoord op de vragen 2, 3 en 4. Bedrijven kunnen
contact opnemen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland8 (RVO.NL) en bespreken welke specifieke regeling voor een bepaald project het meest
geschikt is.

Vraag 8

Gezien de grote zorgen in de regio over de afvalwaterinjectie in de diepe ondergrond,
bent u bereid om hierover met de NAM en een mogelijke partij voor het zuiveren van
afvalwater in gesprek te gaan?

Antwoord 8

Recentelijk is er door mijn ministerie gesproken met de Stichting Stop Afvalwater
Twente. Afgesproken is om dit gesprek voort te zetten en ook NAM uit te nodigen. Ook
vinden met NAM gesprekken plaats over de testfaciliteit.

Vraag 9

Op welke andere mogelijke manieren kunt u eraan bijdragen dat het mogelijk wordt om
afvalwater te zuiveren in plaats van het te injecteren in de diepe ondergrond?

Antwoord 9

Ik vind het gewenst dat het afvalwater volgens de meest geschikte manier wordt verwerkt,
onder andere als het gaat om energieverbruik en reststoffen. NAM is via de vergunning
verplicht om iedere zes jaar te evalueren of de gebruikte verwerkingsmethode nog het
meest geschikt is.

Met de huidige waterzuiveringstechnologieën zou het zuiveren van het afvalwater leiden
tot een hoog energieverbruik (milieubelastend) en zorgen voor een grote hoeveelheid
niet bruikbare reststoffen die opgeslagen moeten worden. Op de aangekondigde testlocatie
van NAM zal men nieuwe zuiveringstechnologieën kunnen onderzoeken ten aanzien van
energieverbruik en reststoffen.