Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Leijten over de staat van de rechtsstaat op Malta

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 8 februari 2019).

Vraag 1, 4

Kunt u aangeven wat u precies besproken heeft met de Maltese collega’s over de rechtsstaat
en het onderzoek naar de vermoorde journaliste Daphne Caruana Galizia?1

Heeft u tijdens uw gesprek over de rechtsstaat ook de zware kritiek van de Venetië-commissie
van de Raad van Europa over het functioneren van de rechtsstaat op Malta besproken?
Zo ja, wat heeft u ingebracht? Zo nee, waarom niet?2

Antwoord 1, 4

Conform de wens van zowel Malta als Nederland, stonden rechtsstatelijkheid en het
onderzoek naar de moord op journaliste Daphne Caruana Galizia tijdens mijn bezoek
aan Malta op de agenda. Ik heb met mijn Maltese collega’s gesproken over het belang
van voortgang bij het moordonderzoek, en van opvolging van de conclusies die in het
rapport van de Venetië Commissie over de rechtsstaat in Malta getrokken worden. Ik
heb daarbij de zorgen die hierover in Nederland leven overgebracht.

Vraag 2, 3

Heeft u in uw gesprek ook gesproken over de pogingen van de Maltese regering om het
door de Raad van Europa ingestelde onderzoek te frustreren, in het bijzonder door
te proberen de Nederlandse parlementariër Pieter Omtzigt als rapporteur te laten vervangen?
Kunt u uw antwoord toelichten?3

Wat vindt u van de pogingen van de Maltese regering om het onderzoek te beïnvloeden?
Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 2, 3

In september 2018 heeft het Maltees PACE-lid, Manuel Mallia, een motie in de PACE-Commissie
voor Juridische Aangelegenheden en Mensenrechten ingediend om PACE-lid Omtzigt het
rapporteurschap te ontnemen. De motie is weggestemd met dertig tegen één stemmen.

In oktober 2018 heeft de heer Omtzigt in zijn hoedanigheid als PACE-rapporteur een
bezoek gebracht aan Malta en daar zijn werkzaamheden kunnen uitvoeren. Malta heeft
aangegeven open te blijven staan voor het onderzoekswerk van PACE-rapporteur Omtzigt.

Vraag 5

Vindt u het gezond dat de macht van de Maltese premier zich uitstrekt tot allerlei
instituties – zoals de president, parlement, rechtspraak, ministers, rekenkamer en
andere toezichthouders – die juist moeten zorgen voor controle van de macht van de
premier? Erkent u dat op deze wijze corruptie gemakkelijk kan ontstaan en in stand
kan blijven? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 5

In het rapport van de Venetië Commissie worden zorgen over het functioneren van onderdelen
van de rechtsstaat in Malta geuit, en worden aanbevelingen gedaan. De Maltese regering
heeft aangegeven de aanbevelingen en conclusies van de Venetië Commissie te verwelkomen
en op te volgen.

Nederland acht het van groot belang dat de rechtsstaat in de Europese Unie en haar
lidstaten goed functioneert. Het kabinet neemt daarom de zorgen van de Venetië Commissie
serieus, en constateert tevens dat Malta heeft aangegeven aanbevelingen in het rapport
op te willen volgen.

Vraag 6

Heeft u kennisgenomen van paraaf 95 van het rapport van de Venetië-commissie: «As
concerns positive obligations in relation to the murder of Daphne Caruna Galicia,
it must be established that the authorities knew or ought to have known at the time
of the existence of a real and immediate risk to the life of an identified individual
or individuals from the criminal acts of a third party, and that they failed to take
measures within the scope of their powers which, judged reasonably, might have been
expected to avoid that risk»?

Antwoord 6

Ja.

Vraag 7, 8

Deelt u de mening dat door de huidige constellatie in Malta een onderzoek of het mogelijk
was de moord op de journaliste te voorkomen, nooit zal plaatsvinden? Kunt u uw antwoord
toelichten?

Wilt u in Europees verband pleiten voor een onafhankelijk onderzoek naar de vraag
of de autoriteiten wisten of hadden kunnen weten of er een dreiging was voor het leven
van Daphne Caruana Galizia?

Antwoord 7, 8

Het politieonderzoek naar de moord op de onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galizia
is momenteel nog gaande. Er zijn door Malta drie personen opgepakt die worden verdacht
van de uitvoering van deze moord. Nederland mengt zich in beginsel niet in lopende
strafrechtelijke onderzoeken in andere landen.

Gezien het belang van de zaak, heeft deze ook de aandacht van de Europese Commissie.
De Commissie heeft aangegeven het proces zorgvuldig te zullen volgen en bereid te
zijn tot actie indien daar grond voor is. Het Kabinet verwelkomt deze betrokkenheid
en volgt daarnaast ook zelf de ontwikkelingen op de voet.

Vraag 9

Heeft u nog steeds vertrouwen dat de moord op de journaliste die juist feiten over
de politieke machthebbers onthulde tot een goed einde wordt gebracht? Welke bemoedigende
signalen heeft u sinds de beantwoording van Kamervragen gekregen?4

Antwoord 9

Tijdens mijn bezoek hebben mijn Maltese collega’s benadrukt dat het onderzoek grondig
wordt uitgevoerd en dat de moordzaak moet worden opgelost. Zowel de Raad van Europa
als de Europese Commissie hebben vertrouwen uitgesproken in de autoriteiten van EU-lidstaat
Malta ten aanzien van het uitvoeren van het onderzoek naar de moord op de onderzoeksjournaliste.
Beide organisaties hebben aangegeven dat zij de ontwikkelingen nauwgezet zullen blijven
volgen. Het kabinet steunt de lijn van deze internationale organisaties.

Vraag 10

Baart het u zorgen dat in een lidstaat van de Europese Unie de openbaar aanklager
tevens adviseur is van de regering? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe agendeert u deze
zorgen in Europees verband?

Antwoord 10

De Venetië Commissie heeft deze dubbelrol in haar rapport «problematisch» genoemd.
Aangezien de Maltese regering heeft aangegeven de aanbevelingen en conclusies van
de Venetië Commissie te verwelkomen en op te volgen, verwacht het kabinet dat Malta
dit mee zal nemen in de opvolging van het rapport.

Vraag 11, 12

Wilt u de Kamer een uitgebreide reactie sturen op het rapport van de Venetië-commissie
en in het bijzonder op de conclusie waarin helder wordt gesteld dat er een serieus
risico is voor de rechtsstaat? Zo nee, waarom niet?5

Bent u bereid de conclusies van de Venetië-commissie te agenderen voor de komende
Raad Algemene Zaken, zeker in het licht van andere lopende Artikel-7 procedures? Zo
nee, waarom niet? Zo ja, kunt u de Kamer hierover actief informeren?

Antwoord 11, 12

Het kabinet acht de bevindingen in het rapport van de Venetië Commissie over de rechtsstaat
in Malta bijzonder waardevol. Malta heeft aangegeven opvolging te zullen geven aan
de conclusies in het rapport. Het is nu eerst aan Malta om hiermee aan de slag te
gaan. Het kabinet ziet daarom geen reden de conclusies op dit moment op de agenda
van de Raad Algemene Zaken te zetten.

Vraag 13

Kunt u uitleggen waarom de éne lidstaat wél serieuze (en terechte) op- en aanmerkingen
krijgt vanuit de Europese Commissie over de rechtsstaat van dat betreffende land en
de andere niet? Zou dit te maken kunnen hebben met de politieke kleur van de verantwoordelijk
Eurocommissaris en de kleur van bijvoorbeeld de Maltese regering? Kunt u uw antwoord
toelichten?

Antwoord 13

De Europese Commissie dient haar taak als hoeder van de Verdragen op een objectieve
en onafhankelijke wijze te vervullen. Het kabinet heeft geen enkele aanwijzing dat
de Commissie deze taak selectief of partijdig zou uitvoeren.