Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kröger over het artikel 'Akkers vervuild door plastic in compost: 'Te veel rotzooi in de gft-bak''

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 18 december 2018).

Vraag 1

Kent u het bericht «Akkers vervuild door plastic in compost: «Te veel rotzooi in de
gft-bak»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat compost dat gemaakt wordt van groente-, fruit-, en tuinafval (GFT) vaak
vol zit met plastic deeltjes?

Antwoord 2

Door Rijkswaterstaat is een verkenning uitgevoerd naar de kwaliteit van verschillende
afvalstromen, waaronder GFT en naar de uit GFT geproduceerde compost. De voorlopige,
nog niet gepubliceerde, resultaten geven een wisselend beeld van de mate waarin compost
plastic deeltjes bevat. Dit hangt namelijk af van herkomst en inzamelsysteem van GFT
en van de verwerkingsmethode. Overigens vormt het verbeteren van de kwaliteit van
de verschillende afvalstromen, waaronder GFT, een belangrijk aandachtspunt bij het
scheiden van afval door huishoudens. Schonere GFT leidt tot schonere compost.

Vraag 3

Klopt het dat het strengere afvalbeleid van gemeenten met betrekking tot het aanbieden
van restafval ertoe heeft geleid dat de hoeveelheid restafval in de GFT-bak is toegenomen?
Deelt u de mening dat dit een problematische ontwikkeling is?

Antwoord 3

Naast de veranderingen in het beleid van gemeenten zijn ook de eisen aan compost (met
name vanuit de akkerbouwers) toegenomen. Daardoor wordt er meer vervuiling uitgezeefd.
Vanuit de beschikbare gegevens is een direct verband zoals gesteld in de vraag, dan
ook niet te leggen.

Vraag 4

Klopt het dat er in Nederland geen norm bestaat voor de hoeveelheid plastic in compost?
Zo ja, waarom niet? Klopt het dat er alleen een norm van 0,5 procent bestaat voor
de algemene vervuiling van compost?

Antwoord 4

Het Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet stelt dat compost niet meer dan 0,5 gewichtsprocent
aan bodemvreemde niet-biologisch afbreekbare delen mag bevatten. Dit is de maximale
norm voor plastic en andere vervuilingen, zoals metalen, glas of bouwmaterialen samen.

Vraag 5

Klopt het dat de industrie zelf keurmerken hanteert voor de toegestane hoeveelheid
plastic in compost, waarbij normen variëren van 0,05 tot 0,2 procent? Deelt u de mening
dat het zorgelijk is dat de industrie erop aangewezen is om zélf dit soort normen
vast te stellen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Kwaliteitseisen aan meststoffen zijn vastgelegd in EU-regelgeving. In EU-kader speelt
een herziening van de Meststoffenverordening. Deze beoogt de eisen voor het verhandelen
van o.a. meststoffen en bodemverbeteraars tussen EU-lidstaten te harmoniseren. Daarbij
zijn ook normen voor onzuiverheden in compost aan de orde.

In aanvulling op de wet- en regelgeving eist een groot deel van de voedings- en levensmiddelenindustrie
in Nederland dat bij de productie van gewassen uitsluitend gebruik gemaakt wordt van
compost waaraan strengere eisen worden gesteld ten aanzien van onzuiverheden: Keurcompost
klasse A (max. toegestane hoeveelheid bodemvreemd materiaal 0,05%) of Keurcompost
klasse B (max. toegestane hoeveelheid bodemvreemd materiaal 0,1%).

Ik vind het positief dat er private partijen zijn die zichzelf strengere eisen opleggen
dan die in de wetgeving zijn opgelegd. Zeker als dergelijke eisen door een groot deel
van de sector worden opgepakt. Keurcompost verwerkt ongeveer 60% van alle compost
in Nederland.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het zeer zorgelijk is dat compost – een product dat een milieuvriendelijk
alternatief voor mest zou moeten zijn en de basis vormt voor het duurzaam bewerken
van landbouwgrond – ernstig vervuild blijkt te zijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Ik heb geen aanwijzingen dat compost in Nederland op grote schaal ernstig verontreinigd
is. Ik ben van mening dat de huidige kwaliteitseisen in de private keurmerken de afnemer
de mogelijkheid geven een schoon product te kopen.

Vraag 7

Wat zijn de mogelijke gezondheidsrisico’s van voedsel die geteeld zijn op vervuilde
compost? Wat zijn de mogelijke milieurisico’s van vervuilde compost?

Antwoord 7

Gezondheidsrisico’s van voedsel geteeld op vervuilde compost liggen in fysieke verontreiniging
van het voedsel door bijvoorbeeld glas of blik. Daarnaast zijn er risico’s voor opname
van verontreinigingen door planten, zoals zware metalen. Tenslotte zijn er risico’s
voor de uitspoeling van verontreinigingen naar het grond- of oppervlaktewater waardoor
elders milieurisico’s kunnen ontstaan.

Om deze mogelijke gezondheids- en milieurisico’s van het gebruik van compost in de
landbouw te beperken zijn de volgende eisen opgenomen in het Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet:

– Compost bevat geen biologisch afbreekbare delen met een diameter groter dan 50 millimeter
en niet meer dan 0,5 gewichtsprocent aan bodemvreemde niet-biologisch afbreekbare
delen. Hierbij gaat het dus om het totaal van steentjes, glas en plastic)

– Het is uitsluitend toegestaan om bij de bereiding van compost bodembestanddelen te
gebruiken, indien dit betreft grond als bedoeld in artikel 1 van het Besluit bodemkwaliteit,
waarvan de kwaliteit de krachtens artikel 40 van dat besluit, vastgestelde achtergrondwaarden
niet overschrijdt.

– Compost overschrijdt niet de in bijlage II, onder tabel 3 bij dit besluit opgenomen
maximale waarden voor zware metalen, uitgedrukt in milligrammen per kg droge stof.

Met deze normen wordt de belasting van bodem door verontreinigde stoffen beperkt.

Vraag 8

Heeft u zicht op de omvang van dit probleem? Zo niet, bent u bereid om een onderzoek
in werking te stellen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Door Rijkswaterstaat is een verkenning uitgevoerd naar de kwaliteit van verschillende
afvalstromen, waaronder GFT en de uit GFT geproduceerde compost. De voorlopige resultaten
geven een wisselend beeld van de verontreiniging, dit verschilt per gehanteerd inzamelsysteem
en verwerkingsmethode.

Zoals uit bovenstaande beantwoording blijkt zijn er diverse aspecten een rol kunnen
spelen bij de aanwezigheid van plastic deeltjes in compost.

Momenteel wordt er gewerkt aan een plan waarin al deze aspecten in beschouwing worden
genomen en waarin in overleg met alle betrokken stakeholders gewerkt wordt aan verdere
kwaliteitsverbetering van compost.

Vraag 9

Zijn er praktische manieren om vervuiling van compost te voorkomen? Moet dit gebeuren
aan de kant van het inzamelen van GFT, nascheiden GFT of na verwerking tot compost?
Wie in de keten is hiervoor verantwoordelijk, de inzamelende gemeenten of de verwerker
van het afval?

Antwoord 9

Over het algemeen kan gesteld worden: hoe schoner het ingezamelde GFT, des te schoner
de compost.

Gemeenten kunnen bijdragen aan schonere compost door met verwerkers af te spreken
dat er weinig vervuiling mag zitten in GFT dat zij aanbieden. Dit vraagt van gemeenten
dat zij actief naar hun burgers communiceren wat er wel en niet in de GFT-bak mag.