Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Agema en Beertema over MRI-onderzoek door het Spinoza Centre

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) mede namens
de Minister voor Medische Zorg (ontvangen 7 december 2018).

Vraag 1

Wat vindt u van de oproep voor een MRI-onderzoek in opdracht van de Vrije Universiteit,
met een beloning van 25 euro voor mensen met een sterke mening over vluchtelingen?1

Antwoord 1

De onderzoekers geven aan dat de werving van proefpersonen via flyers gebruikelijk
is bij dit type onderzoek. Bij vergelijkend onderzoek naar specifieke attitudes is
het bovendien gebruikelijk om selectief te werven om proefpersonen te includeren met
sterk verschillende attitudes om zo voldoende variatie in de steekproef te verkrijgen.

Vraag 2

Deelt u onze mening dat het bizar is om hersenactiviteiten te meten aan de hand van
politieke of maatschappelijke vraagstukken?

Antwoord 2

Nee die mening deel ik niet. De onderzoekers geven aan dat één van de hypotheses binnen
het onderzoek is dat vijandigheid aantoonbaar is, en dat dit valt terug te zien in
de hersenen door betrokkenheid van neurale netwerken, waarin naast (negatieve) emotie
ook waakzaamheid en oplettendheid sterk zijn vertegenwoordigd. Om dit te kunnen meten
hebben de onderzoekers een taak (voor proefpersonen) ontwikkeld waarmee zij uitgebreide
ervaring hebben opgebouwd, zowel in gedragsmatig onderzoek, in (sociaal-)neurowetenschappelijk
onderzoek, als in het onderzoek in het veld.

De methode van werving is, naast de onderzoeksmethodes zelf, goedgekeurd door de Vaste
Commissie voor Wetenschap en Ethiek van de Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen
van de Vrije Universiteit. Het is de taak van deze onafhankelijke commissie van wetenschappers
om de ethiek van onderzoeksmethodes te beoordelen. De commissie heeft geoordeeld dat
het onderzoek voldoet aan de ethische richtlijnen van de faculteit.

Vraag 3

Kunt u uitleggen welk doel een dergelijk onderzoek dient en of hier subsidie mee gemoeid
is?

Antwoord 3

Het onderzoek bouwt voort op eerder gepubliceerd onderzoek van de hoofdaanvragers
en op onderzoek van collega’s in Nederland en daarbuiten. De ambitie is om nieuwe
inzichten te verschaffen in de vraag of verschil in opvatting aanleiding kan zijn
voor de vorming van vijandigheid. De insteek is psychologisch en (sociaal)neurowetenschappelijk;
er worden geen medische doelen nagestreefd. Zie ook mijn antwoord op vraag 2.

Het Spinoza Centre for Neuro-imaging, waar dit onderzoek plaatsvindt, is een samenwerkingsverband
van het Nederlands Herseninstituut-KNAW, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit,
VUmc en het AMC. Realisatie is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Europees
Fonds voor de Regionale Ontwikkeling (EFRO) en bijdragen van de gemeente Amsterdam
en de Provincie Noord-Holland. Doel van dit centrum is om fundamenteel onderzoek naar
de werking van hersenen mogelijk te maken.

Vraag 4

Bent u bereid aan deze praktijken een einde te maken en een zinvollere besteding te
zoeken voor het medisch personeel en de medische apparatuur?

Antwoord 4

Met het onderzoek worden geen medische doelen nagestreefd en de gebruikte apparatuur
is niet beschikbaar voor medische toepassingen.