Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

36 740 B Jaarverslag en slotwet gemeentefonds 2024

Nr. 4 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2024–2025

A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (verplichtingen, uitgaven en ontvangsten)

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 afzonderlijk bij wet vastgesteld en ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2024 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het gemeentefonds.

Het in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3 (verplichtingenbedrag als bedoeld in artikel 5 van de Fvw)

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,J.J.M.Uitermark

De staatssecretaris van Financiën,T. van Oostenbruggen

B ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN (SLOTVERSCHILLEN)

Artikel 1 Gemeentefonds

Uitgaven

In onderstaande tabel wordt een nadere uitsplitsing gegeven van de totstandkoming van het uitgavenbedrag van het gemeentefonds. Ten opzichte van de 2e suppletoire begroting 2024 is het uitgavenbedrag van het gemeentefonds met € 135,9 mln. verlaagd. De in tabel 1 weergegeven mutaties worden onder de tabel nader verklaard.

Tabel 1 Totstandkoming uitgavenbedrag gemeentefonds 2024 (bedragen x € 1.000)

Stand uitgavenbedrag vastgestelde begroting 2024

 

42.873.720

Stand uitgavenbedrag eerste suppletoire begroting 2024

 

43.338.691

Stand uitgavenbedrag tweede suppletoire begroting 2024

 

43.971.852

   

Voorgestelde mutaties bij slotwet 2024

  

1a) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet opdrachten

‒ 1.897

 

1b) Verwerken openstaande post 2022

101

 

2) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet bijdragen

58

 

3) Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2024

‒ 133.909

 

4) Wijziging betalingsverloop integratie-uitkeringen overig 2024

‒ 1

 

5) Afboeken oude verplichiting integratie-uitkeringen

‒ 1

 

6) Afboeken oude verplichiting decentralisatie-uitkeringen

‒ 5

 

7) Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2024

‒ 271

    

Totaal mutaties bij slotwet

 

‒ 135.925

   

Stand uitgavenbedrag slotwet 2024

 

43.835.927

Waarvan uitgavenbedrag Algemene uitkering

 

38.751.785

Waarvan uitgavenbedrag Decentralisatie-uitkeringen

 

1.281.016

Waarvan uitgavenbedrag Integratie-uitkering Voogdij 18+

 

0

Waarvan uitgavenbedrag Integratie-uitkering Beschermd wonen

 

1.730.992

Waarvan uitgavenbedrag Integratie-uitkering Participatie

 

2.070.911

Waarvan uitgavenbedrag Integratie-uitkeringen Overig

 

0

Waarvan uitgavenbedrag Kosten Financiële-verhoudingswet opdrachten

 

565

Waarvan uitgavenbedrag Kosten Financiële-verhoudingswet bijdragen

 

658

De wijziging van het uitgavenbedrag is in de veegbrief in december 2024 (Kamerstukken II, 2024/2025, 36600, nr. 123) gemeld aan de Tweede Kamer en is het saldo van een aantal mutaties:

1 en 2) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet opdrachten en bijdragen

Het gerealiseerde bedrag komt per saldo € 1,7 mln. lager uit dan bij tweede suppletoire begroting 2024 werd geraamd. Het budget voor 2024 is daarmee niet volledig tot besteding gekomen. Deze uitgaven zullen voor een deel in 2025 alsnog worden gedaan. Daarom zullen de uitgaven «Kosten financiële-verhoudingswet» bij Eerste suppletoire begroting 2025 opwaarts worden bijgesteld met € 1 mln., conform de bestaande afspraken hierover met het ministerie van Financiën.

3) Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2024

De uitbetalingen van voorschotten aan gemeenten in 2024 zijn lager geweest dan het beschikbare uitgavenbudget bij tweede suppletoire begroting 2024. Het gaat hierbij om een verschil van € 133,9 mln. Dit hangt enerzijds samen met de jaarlijkse verdeelreserve die wordt aangehouden om te voorkomen dat er in enig jaar teveel wordt uitgekeerd en anderzijds met het feit dat de mutaties uit de 2e suppletoire begroting pas in de betaalmaand januari van jaar t-1 verwerkt kunnen worden. Omdat gemeenten recht hebben op deze bedragen wordt het bedrag in 2024 afgeboekt en het kasbudget 2025 met dit bedrag opgehoogd. Dat maakt het mogelijk om de uitkeringen in 2025 alsnog tot betaling te laten komen.

4) Wijziging betalingsverloop integratie-uitkeringen overig 2024

De uitbetalingen van voorschotten aan gemeenten in 2024 zijn lager geweest dan het beschikbare uitgavenbudget bij tweede suppletoire begroting 2024. Het gaat hierbij om een verschil van € 1.000. Het uitgavenbudget voor de integratie-uitkeringen zal bij Voorjaarsnota 2025 met dit bedrag opwaarts worden bijgesteld

5) Afboeken oude verplichting integratie-uitkeringen

Deze boeking hangt samen met het afboeken van een oude verplichting.

6) Afboeken oude verplichting decentralisatie-uitkeringen

Deze boeking hangt samen met het afboeken van een oude verplichting.

7) Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2024

De uitbetalingen aan gemeenten in 2024 zijn lager dan het beschikbare uitgavenbudget bij tweede suppletoire begroting 2024. Het gaat hierbij om een verschil van € 0,3 mln. Een specificatie van dit bedrag is opgenomen in de bijlage bij deze slotwet. Het uitgavenbudget voor de decentralisatie-uitkeringen zal bij Voorjaarsnota 2025 met dit bedrag opwaarts worden bijgesteld.

Verplichtingen

In tabel 2 wordt ter toelichting een nadere uitsplitsing gegeven van de totstandkoming van het verplichtingenbedrag van het gemeentefonds. Ten opzichte van de tweede suppletoire begroting 2024 is het verplichtingenbedrag met € 2 mln. verlaagd.

Tabel 2 Totstandkoming verplichtingenbedrag gemeentefonds 2024 (bedragen x € 1.000)

Stand verplichtingenbedrag vastgestelde begroting 2024

 

42.873.720

Stand verplichtingenbedrag eerste suppletoire begroting 2024

 

43.476.676

Stand verplichtingenbedrag tweede suppletoire begroting 2024

 

44.109.837

   

Voorgestelde mutaties bij slotwet 2024

  

1) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet opdrachten

‒ 2 124

 

2) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet bijdragen

109

    

Totaal mutaties bij slotwet

 

‒ 2.015

   

Stand verplichtingenbedrag slotwet 2024

 

44.107.822

      

Waarvan verplichtingenbedrag Algemene uitkering

 

39.023.951

Waarvan verplichtingenbedrag Decentralisatie-uitkeringen

 

1.281.022

Waarvan verplichtingenbedrag Integratie-uitkering Voogdij 18+

 

0

Waarvan verplichtingenbedrag Integratie-uitkering Beschermd wonen

 

1.730.992

Waarvan verplichtingenbedrag Integratie-uitkering Participatie

 

2.070.911

Waarvan verplichtingenbedrag Integratie-uitkeringen Overig

 

0

Waarvan verplichtingenbedrag Kosten Financiële-verhoudingswet opdrachten

 

237

Waarvan verplichtingenbedrag Kosten Financiële-verhoudingswet bijdragen

 

709

De wijziging van het verplichtingenbedrag is als volgt te verklaren:

1) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet opdrachten

Het gerealiseerde bedrag komt € 2,1 mln. lager uit dan bij tweede suppletoire begroting 2024 werd geraamd. Dit is veroorzaakt doordat in 2024 minder opdrachten zijn aangegaan dan vooraf geraamd.

2) Realisatie Kosten Financiële-verhoudingswet bijdragen

Het gerealiseerde bedrag komt totaal € 0,1 mln. hoger uit dan bij tweede suppletoire begroting 2024 werd geraamd. Dit is veroorzaakt doordat in 2024 meer bijdragen zijn verstrekt dan vooraf geraamd.

Ontvangsten

Sinds de invoering van de Financiële-verhoudingswet zijn de uitgaven en de inkomsten op grond van artikel 4 van die wet over ieder uitkeringsjaar aan elkaar gelijk. Ten opzichte van de tweede suppletoire begroting 2024 worden de ontvangsten met € 135,9 mln. verlaagd.

Bijlage Specificatie integratie- en decentralisatie-uitkeringen

Tabel 3 Specificatie integratie- en decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds 2024 (bedragen x € 1.000) 

Budget na NJN

Slotwet

Budget totaal

Uitgegeven

Verschil

      

Integratie-uitkeringen

     

Voogdij 18+

0

 

0

 

0

Beschermd wonen

1.730.992

 

1.730.992

1.730.992

0

Participatie

2.070.911

 

2.070.911

2.070.911

0

Wijziging betalingsverloop

2

‒ 1

1

0

‒ 1

      

SUBTOTAAL IU

3.801.905

‒ 1

3.801.904

3.801.903

‒ 1

            

Decentralisatie-uitkeringen

     

100 jaar vriendschap Turkije-Nederland

140

 

140

140

0

Aanpak laaggeletterdheid

7.300

 

7.300

7.300

0

Aanpak recreatieparken

170

 

170

171

1

Actieplan wapens en jongeren

1.025

 

1.025

1.025

0

Alleenverdienersproblematiek

22.597

 

22.597

22.597

0

Bed, bad en brood

1.600

 

1.600

1.600

0

Beeldende kunst en vormgeving

13.500

 

13.500

13.500

0

Begeleiding jongeren naar werk

14.895

 

14.895

14.895

0

Behoud sociale voorzieningen Groningen

629

 

629

629

0

Bodembescherming

8.636

 

8.636

8.636

0

BRP centralisering inschrijving vergunninghouders

4.731

 

4.731

4.731

0

Capaciteitsinzet ondernemingsplan

608

 

608

608

‒ 1

Correctie Waterschapswegen (Knelpunten verdeelproblematiek)

4.047

 

4.047

4.047

0

Dakloze EU burgers

7.000

 

7.000

7.000

0

Einde lening inburgeringsplichtig

2.240

 

2.240

2.240

0

Erfgoed Deal

4.273

 

4.273

4.273

0

Ex Ante Impact Analyse NPLV

223

 

223

223

0

Experiment gesloten coffeeshopketen

1.378

 

1.378

1.378

‒ 1

Experiment nieuw stembiljet 2024

250

 

250

250

0

Extra capaciteit BOA's

13.000

 

13.000

13.000

0

Faciliteitenbesluit opvangcentra

17.037

 

17.037

17.037

‒ 1

Gemeentelijke antidiscriminatie voorzieningen

2.500

 

2.500

2.500

0

Jeugd

21.700

 

21.700

21.700

0

Jeugdhulp aan kinderen in een AZC

5.100

 

5.100

5.100

0

Kansen voor alle kinderen

85.000

 

85.000

85.000

0

Landelijke aanpak adreskwaliteit

2.856

 

2.856

2.856

0

Landelijke beeindigingsregeling veehouderijbedrijven

14.725

 

14.725

14.726

1

LHBTI beleid regenboogsteden

1.232

 

1.232

1.232

‒ 1

Maatschappelijke begeleiding

1.373

 

1.373

1.372

‒ 1

Maatschappelijke opvang

385.057

 

385.057

385.057

0

Meerkosten Oekraïne sociaal domein

29.754

 

29.754

29.754

0

Nationaal Actieplan dakloosheid

55.000

 

55.000

55.000

0

Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid

1.002

 

1.002

1.002

0

Natuur bij Energieprojecten

11.096

 

11.096

11.096

0

Natuurbrandpreventie en -mitigatie

3.418

 

3.418

3.418

‒ 1

Nederlands-Soedanese repatrianten

320

 

320

319

‒ 1

Outreachend werken

508

 

508

508

0

Pilots Samenwerken sociaal en veiligheidsdomein

735

 

735

735

0

Realisatie energietransitie

668

 

668

668

0

Regionale doelgroepspecifieke aanpak

4.784

 

4.784

4.783

‒ 1

Register Externe Veiligheidrisico's (REV)

3.420

 

3.420

3.420

0

RES regio's

8.781

 

8.781

8.781

0

Signaalmanagement systeem

68

 

68

68

0

Slavernijverleden

1.176

 

1.176

1.176

0

Social Labs

700

 

700

700

0

Spreidingswet

15.300

 

15.300

15.300

0

Startbanen statushouders

3.776

 

3.776

3.776

0

Toekomstbestednig maken energiebeleid

10.375

 

10.375

10.374

‒ 1

Uitstapprogramma prostituees

6.000

 

6.000

6.000

0

Uitvoeringskosten omgevingswet

71.535

 

71.535

71.535

0

Vangnetconstructie energietoelage 2023

32.500

 

32.500

32.500

0

Veerkracht en weerbaarheid

134

 

134

134

0

Veilig wonen

2.415

 

2.415

2.415

0

Veilige steden

795

 

795

795

0

Veiligheidshuizen

7.699

 

7.699

7.699

0

Verkeersveiligheid

95

 

95

95

0

Versterking arbeidsmarktregio's

15.113

 

15.113

15.112

‒ 1

Versterking dienstverlening gemeenten: personen met verward gedrag

10.000

 

10.000

10.000

0

Versterking omgevingsveiligheidsdiensten

3.825

 

3.825

3.825

0

Voorschoolse voorziening peuters

30.000

 

30.000

30.000

0

Vrouwenopvang

230.607

 

230.607

230.607

0

VTH-taken

46.700

 

46.700

46.700

0

Weerbare gemeenschappen tegen ondermijnende criminaliteit

245

 

245

245

0

Wet betaalbare huur

14.685

 

14.685

14.684

‒ 1

Wet kwaliteitsborging bouw

10.076

 

10.076

10.076

0

Work in Nederland

2.895

 

2.895

2.894

‒ 1

Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2023

270

‒ 5

265

0

‒ 265

      

SUBTOTAAL DU

1.281.292

‒ 5

1.281.287

1.281.015

‒ 272

      

TOTAAL IU en DU

5.083.197

‒ 6

5.083.191

5.082.918

‒ 273