Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

InhoudsopgaveA. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTELB. BEGROTINGSTOELICHTING1 Leeswijzer2 Beleid2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties3 Beleidsartikelen3.1 Beleidsartikel 1 gemeentefonds4 Bijlagen4.1 Overzicht integratie-uitkeringen4.2 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

36 625 B Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2024 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2024‒2025

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2024 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het gemeentefonds;

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen.

De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,J.J.M.Uitermark

De Staatssecretaris Fiscaliteit en BelastingdienstT.van Oostenbruggen

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De tweede suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2024. De stand van de tweede suppletoire begroting wordt opgebouwd vanaf de stand van de vastgestelde begroting inclusief suppletoire begrotingen, NvW's en amendementen.

2 Beleid

Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij gemeenten. Indien dit gepaard gaat met een toevoeging aan of een uitname uit het gemeentefonds, wordt dit begrotingstechnisch verwerkt. In de onderstaande tabel worden de mutaties groter dan circa € 30 mln. weergegeven.

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Tabel 1 Belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties 2024 (Tweede suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000) 

Art.

Uitgaven en ontvangsten 2024

   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen)

1

43.836.964

   

Belangrijkste mutaties 2e suppletoire

  

1) Compensatieregeling niet beoogde kosten jeugdzorg

1

30.373

2) Meerkosten Oekraïne sociaal domein

1

29.754

3) Overige mutaties

1

74.761

   

Stand 2e suppletoire begroting 2024

1

43.971.852

Toelichting

1) Compensatieregeling niet beoogde kosten jeugdzorg

Voor het verlenen van de specifieke uitkering compensatieregeling niet beoogde kosten jeugdzorg in 2024 is bij Voorjaarsnota € 60 mln. vanuit het Gemeentefonds overgeboekt naar de VWS-begroting. Dit budget is ingezet om de gemeente te compenseren voor de niet beoogde kosten van 2022 en 2023 na inwerkingtreding van de Wet wijziging woonplaatsbeginsel. Er is in 2024 sprake van onderuitputting binnen deze regeling, daarom vloeien de resterende middelen weer terug naar het gemeentefonds.

2) Meerkosten Oekraïne sociaal domein

De verantwoordelijkheid voor de zorg en ondersteuning vanuit de Wmo en de Jeugdwet, de uitvoering van het basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg, het Rijksvaccinatieprogramma en het prenataal huisbezoek uit de Wet publieke gezondheid ligt voor Oekraïense ontheemden bij gemeenten. Het aantal Oekraïense ontheemden is dusdanig groot dat dit niet kan worden beschouwd als onderdeel van gebruikelijke fluctuaties. De compensatie is vastgesteld op basis van (een raming van) daadwerkelijke aantallen opgevangen Oekraïense ontheemden.

3 Beleidsartikelen

3.1 Beleidsartikel 1 gemeentefonds

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het gemeentefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het gemeentefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de gemeenten) inzichtelijk gemaakt.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 gemeentefonds (bedragen x € 1.000) 

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties 2e suppletoire begroting (2)

Stand 2e suppletoire begroting (3)=(1)+(2)

    

Verplichtingen

43.974.949

134.888

44.109.837

    

Uitgaven

43.836.964

134.888

43.971.852

    

Financiering gemeenten

   

Bijdrage aan medeoverheden

43.834.003

134.888

43.968.891

Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen

38.845.849

39.845

38.885.694

Decentralisatie-uitkeringen

1.186.249

95.043

1.281.292

Integratie-uitkering Voogdij 18+

0

0

0

Integratie-uitkering Beschermd wonen

1.730.992

0

1.730.992

Integratie-uitkering Participatie

2.070.911

0

2.070.911

Integratie-uitkeringen Overig

2

0

2

    

Kosten Financiële verhoudingswet

   

Opdrachten

2.361

0

2.361

Onderzoeken verdeelsystematiek

2.361

0

2.361

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

600

0

600

Onderzoeken verdeelsystematiek

600

0

600

    

Ontvangsten

43.836.964

134.888

43.971.852

Toelichting op de financiële instrumenten

Bijdragen aan medeoverheden

Algemene uitkering

Dit betreft de uitkering aan alle gemeenten, die ten goede komt aan de algemene middelen van de gemeenten. De uitkering is gebaseerd op de artikelen 5 en 6 van de Financiële-verhoudingswet.

Integratie-uitkeringen

Dit betreft de uitkering die wordt toegepast als rechtstreekse overheveling van middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. De uitkering is gebaseerd op artikel 5 lid 2 van de Financiële-verhoudingswet. Voor een overzicht van de integratie-uitkeringen wordt verwezen naar paragraaf 4.1.

Decentralisatie-uitkeringen

Naast de algemene uitkering en integratie-uitkeringen bevat het gemeentefonds ook decentralisatie-uitkeringen. De verdeling van de decentralisatie-uitkeringen volgt evenals de integratie-uitkeringen niet de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Voor een overzicht van de decentralisatie-uitkeringen wordt verwezen naar paragraaf 4.2.

Opdrachten en Bijdragen ZBO's/RWT's

Onderzoeken verdeelsystematiek

Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het gemeentefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.

Ontvangsten

Ten behoeve van de dekking van de uitgaven is een post Ontvangsten opgenomen. Artikel 4, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet bepaalt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar een bedrag aan middelen van het Rijk wordt afgezonderd ten behoeve van het gemeentefonds. Op grond van het tweede lid van dat artikel zijn de uitgaven en de inkomsten van het fonds per uitkeringsjaar aan elkaar gelijk.

4 Bijlagen

4.1 Overzicht integratie-uitkeringen

Tabel 3 Overzicht integratie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2024

Voogdij 18+

0

Beschermd wonen

1.730.992

Participatie

2.070.911

Wijziging betalingsverloop

2

  

Stand 2e suppletoire begroting 2024

3.801.905

4.2 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

Tabel 4 Overzicht decentralisatie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2024

100 jaar vriendschap Turkije-Nederland

140

Aanpak laaggeletterdheid

7.300

Aanpak recreatieparken

170

Actieplan wapens en jongeren

1.025

Alleenverdienersproblematiek

22.597

Bed, bad en brood

1.600

Beeldende kunst en vormgeving

13.500

Begeleiding jongeren naar werk

14.895

Behoud sociale voorzieningen Groningen

629

Bodembescherming

8.636

BRP centralisering inschrijving vergunninghouders

4.731

Capaciteitsinzet ondernemingsplan

608

Correctie Waterschapswegen (Knelpunten verdeelproblematiek)

4.047

Dakloze EU burgers

7.000

Einde lening inburgeringsplichtig

2.240

Erfgoed Deal

4.273

Ex Ante Impact Analyse NPLV

223

Experiment gesloten coffeeshopketen

1.378

Experiment nieuw stembiljet 2024

250

Extra capaciteit BOA's

13.000

Faciliteitenbesluit opvangcentra

17.037

Gemeentelijke antidiscriminatie voorzieningen

2.500

Jeugd

21.700

Jeugdhulp aan kinderen in een AZC

5.100

Kansen voor alle kinderen

85.000

Kasschuif omgevingswet

‒ 4.499

Landelijke aanpak adreskwaliteit

2.856

Landelijke beeindigingsregeling veehouderijbedrijven

14.725

LHBTI beleid regenboogsteden

1.232

Maatschappelijke begeleiding

1.373

Maatschappelijke opvang

385.057

Meerkosten Oekraïne sociaal domein

29.754

Nationaal Actieplan dakloosheid

55.000

Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid

1.002

Natuur bij Energieprojecten

11.096

Natuurbrandpreventie en -mitigatie

3.418

Nederlands-Soedanese repatrianten

320

Outreachend werken

508

Pilots Samenwerken sociaal en veiligheidsdomein

735

Realisatie energietransitie

668

Regionale doelgroepspecifieke aanpak

4.784

Register Externe Veiligheidrisico's (REV)

3.420

RES regio's

8.781

Signaalmanagement systeem

68

Slavernijverleden

1.176

Social Labs

700

Spreidingswet

15.300

Startbanen statushouders

3.776

Toekomstbestednig maken energiebeleid

10.375

Uitstapprogramma prostituees

6.000

Uitvoeringskosten omgevingswet

76.034

Vangnetconstructie energietoelage 2023

32.500

Veerkracht en weerbaarheid

134

Veilig wonen

2.415

Veilige steden

795

Veiligheidshuizen

7.699

Verkeersveiligheid

95

Versterking arbeidsmarktregio's

15.113

Versterking dienstverlening gemeenten: personen met verward gedrag

10.000

Versterking omgevingsveiligheidsdiensten

3.825

Voorschoolse voorziening peuters

30.000

Vrouwenopvang

230.607

VTH-taken

46.700

Weerbare gemeenschappen tegen ondermijnende criminaliteit

245

Wet betaalbare huur

14.685

Wet kwaliteitsborging bouw

10.076

Work in Nederland

2.895

Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2023

270

  

Stand 2e suppletoire begroting 2024

1.281.292