Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

InhoudsopgaveA. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTELB. BEGROTINGSTOELICHTING1 Leeswijzer2 Beleid2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties3 Beleidsartikelen3.1 Beleidsartikel 1 gemeentefonds4 Bijlagen4.1 Overzicht integratie-uitkeringen4.2 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

36 470 B Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2023‒2024

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het gemeentefonds;

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen.

De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,H.M.de Jonge

De Staatssecretaris van Financiën,M.L.A.van Rij

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De tweede suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2023. De stand van de tweede suppletoire begroting wordt opgebouwd vanaf de stand van de vastgestelde begroting inclusief suppletoire begrotingen, NvW's en amendementen.

Overzicht coronamaatregelen

Het kabinet heeft ook in 2023 diverse (nood)maatregelen genomen om de gevolgen van de coronapandemie het hoofd te bieden. Deze paragraaf geeft een totaaloverzicht van de maatregelen die voor 2023 op de begroting van het gemeentefonds zijn genomen.

Tabel 1 Overzicht corona maatregelen op de begroting gemeentefonds (GF) (bedragen x € 1 miljoen)

Maatregel

Verplichtingen 2023

Uitgaven 2023

Relevante Kamerstukken

Inkomstenderving gemeenten 2021

133

133

Kamerstukken II 2020/21, 35420, nr. 207

2 Beleid

Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij gemeenten. Indien dit gepaard gaat met een toevoeging aan of een uitname uit het gemeentefonds, wordt dit begrotingstechnisch verwerkt. In de onderstaande tabel worden de mutaties groter dan € 30 mln. weergegeven.

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Tabel 2 Belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties 2023 (Tweede suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000) 

Art.

Uitgaven en ontvangsten 2023

   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen)

1

41.897.101

   

Belangrijkste mutaties 2e suppletoire

  

1) Uitvoeringskosten Omgevingswet

1

103.659

   

2) Overige mutaties

1

67.701

   

Stand 2e suppletoire begroting 2023

1

42.068.461

Toelichting

1) Uitvoeringskosten Omgevingswet

De financiële middelen vanuit het Coalitieakkoord (CA) worden ingezet voor het bereiken van de doelen van de Omgevingswet. Met het uitkeren van deze middelen kunnen de ontvangende partijen in hun transitie zorgdragen dat ze aangesloten, geoefend en ingeregeld zijn en voldoen aan de in de Omgevingswet gestelde eisen. Er volgt nog een stelselevaluatie, waarbij de daadwerkelijk gemaakte kosten in kaart worden gebracht. De middelen voor 2023 worden met deze suppletoire begroting beschikbaar gesteld.

3 Beleidsartikelen

3.1 Beleidsartikel 1 gemeentefonds

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het gemeentefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het gemeentefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de gemeenten) inzichtelijk gemaakt.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 gemeentefonds (bedragen x € 1.000) 

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties 2e suppletoire begroting (2)

Stand 2e suppletoire begroting (3)=(1)+(2)

    

Verplichtingen

41.240.675

171.360

41.412.035

    

Uitgaven

41.897.101

171.360

42.068.461

    

Financiering gemeenten

   

Bijdrage aan medeoverheden

41.894.708

171.360

42.066.068

Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen

36.198.084

4.754

36.202.838

Decentralisatie-uitkeringen

2.059.541

168.730

2.228.271

Integratie-uitkering Voogdij 18+

61.642

‒ 2.124

59.518

Integratie-uitkering Beschermd wonen

1.641.470

0

1.641.470

Integratie-uitkering Participatie

1.933.969

0

1.933.969

Integratie-uitkeringen Overig

2

0

2

    

Kosten Financiële verhoudingswet

   

Opdrachten

1.361

0

1.361

Onderzoeken verdeelsystematiek

1.361

0

1.361

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

1.032

0

1.032

Onderzoeken verdeelsystematiek

1.032

0

1.032

    

Ontvangsten

41.897.101

171.360

42.068.461

Toelichting op de financiële instrumenten

Bijdragen aan medeoverheden

Algemene uitkering

Dit betreft de uitkering aan alle gemeenten, die ten goede komt aan de algemene middelen van de gemeenten. De uitkering is gebaseerd op de artikelen 5 en 6 van de Financiële-verhoudingswet.

Integratie-uitkeringen

Dit betreft de uitkering die wordt toegepast als rechtstreekse overheveling van middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. De uitkering is gebaseerd op artikel 5 lid 2 van de Financiële-verhoudingswet. Voor een overzicht van de integratie-uitkeringen wordt verwezen naar paragraaf 4.1.

Decentralisatie-uitkeringen

Naast de algemene uitkering en integratie-uitkeringen bevat het gemeentefonds ook decentralisatie-uitkeringen. De verdeling van de decentralisatie-uitkeringen volgt evenals de integratie-uitkeringen niet de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Voor een overzicht van de decentralisatie-uitkeringen wordt verwezen naar paragraaf 4.2.

Opdrachten en Bijdragen ZBO's/RWT's

Onderzoeken verdeelsystematiek

Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het gemeentefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.

Ontvangsten

Ten behoeve van de dekking van de uitgaven is een post Ontvangsten opgenomen. Artikel 4, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet bepaalt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar een bedrag aan middelen van het Rijk wordt afgezonderd ten behoeve van het gemeentefonds. Op grond van het tweede lid van dat artikel zijn de uitgaven en de inkomsten van het fonds per uitkeringsjaar aan elkaar gelijk.

4 Bijlagen

4.1 Overzicht integratie-uitkeringen

Tabel 4 Overzicht integratie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2023

Voogdij 18+

59.518

Beschermd wonen

1.641.470

Participatie

1.933.969

Wijziging betalingsverloop

2

  

Stand 2e suppletoire begroting 2023

3.634.959

4.2 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

Tabel 5 Overzicht decentralisatie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2023

A58 Goes

1.243

Aanpak discriminatie naar herkomst

55

Aanpak laaggeletterdheid

6.650

Aanpak lerarentekort G4

4.000

Bed, bad en brood

1.600

Beeldende kunst en vormgeving

13.500

Begeleiding jongeren naar werk

7.895

Behoud sociale voorzieningen Groningen

787

Bodembescherming

8.583

BRP centralisering inschrijving vergunninghouders

4.731

Correctie Waterschapswegen (Knelpunten verdeelproblematiek)

3.956

Einde lening inburgeringsplichtig (ELIP)

2.749

Energietoeslag 2023

867.500

Erfgoed Deal

3.589

Experiment gesloten coffeeshopketen

1.610

Extra capaciteit BOA's

13.000

Faciliteitenbesluit opvangcentra

12.777

Inkomstenderving (covid-19)

132.526

Jeugd

21.700

Jeugdcontributie bibliotheken

312

Jeugdhulp aan kinderen in een AZC

5.100

Kansen voor alle kinderen

85.000

Leerlingenvervoer Oekraine

21.400

LHBTI beleid regenboogsteden

1.208

Maatschappelijke begeleiding

20.942

Maatschappelijke opvang

385.057

Meerkosten Oekraine sociaal domein

20.200

Nationaal Actieplan Dakloosheid

55.000

Nederlands-Soedanese repatrianten

1.278

Nedersaksische taal

75

Opruimen dode vogels ivm vogelgriep

65

Outreachend werken

496

Pilot EU burgers

7.430

Regionale doelgroepen specifieke aanpak

2.392

RES regio's

8.781

Sectorale ontwikkelpaden

1.188

Slavernijverleden

958

Social Labs

469

Specialistische functies vrouwenopvang

‒ 1.003

Startbanen statushouders

2.000

Taal voor ontheemden uit oekraine

15.000

Uitstapprogramma prostituees

6.000

Uitvoerigskosten gebiedsgerichte aanpak

10.000

Uitvoeringskosten Omgevingswet

103.659

Veerkracht en weerbaarheid

308

Veilig wonen

2.415

Veilige steden

675

Veiligheidshuizen

7.699

Verkeersveiligheid

95

Versterking arbeidsmarktregio's

14.541

Versterking dienstverlening gemeenten: personen met verward gedrag

10.000

Versterking omgevingsveiligheidsdiensten

3.825

VN decennium aanpak racisme

61

Voorschoolse voorziening peuters

30.000

Vrouwenopvang

230.728

VTH-taken

46.700

Weerbare gemeenschappen tegen ondermijnende criminaliteit

70

Wet goed verhuurderschap

9.188

Wet kwaliteitsborging bouw

10.068

Wijziging betalingsverloop decentralisatie uitkeringen

440

  

Stand 2e suppletoire begroting 2023

2.228.271