Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg inzake geannoteerde agenda Landbouw- en Visserijraad 24 mei 2022 (Kamerstuk 21501-32-1425)

Nr. 1426
VERSLAG VAN EEN SCHRIFELIJK OVERLEG

Vastgesteld 19 mei 2022

De vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een aantal vragen
en opmerkingen voorgelegd aan de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
over de brief van 13 mei 2022 over geannoteerde agenda Landbouw- en Visserijraad 24 mei
2022 (Kamerstuk 21 501-32, nr. 1425).

De vragen en opmerkingen zijn op 16 mei 2022 aan de Minister van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit voorgelegd. Bij brief van 18 mei 2022 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Geurts

De griffier van de commissie, Jansma

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersonen

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie maken zich zeer ernstige zorgen over de Nederlandse kottervissers.
Deze leden ontvangen verschillende signalen dat kotters aan de kant liggen vanwege
de hoge brandstofprijzen, terwijl de rekeningen binnen blijven stromen, woonhuizen
van aanverwanten in onderpand genomen worden door banken en de vissers verder en verder
in de schulden raken. Daar bovenop is de toekomst uiterst onzeker vanwege verdere
afname van visgronden, onhaalbare stikstofeisen en diezelfde aanhoudende hoge brandstofprijzen.
Het betekent dat veel vissers geen andere uitweg zien dan het stoppen van hun bedrijf,
en te kiezen voor een uitkoopregeling. Deze leden vragen waarom de Minister nog niet
is gestart met het maken van een einde aan deze schrijnende situatie. Is de Minister
bereid om per direct over te gaan tot het ten uitvoer brengen van de uitkoopregeling
en een einde aan alle onzekerheid van de vissers te maken die willen stoppen? Zo ja,
vanaf welke datum kunnen vissers gebruik maken van de uitkoopregeling? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord

Voordat de voorziene saneringsregeling in het kader van de Brexit Adjustment Reserve
opengesteld kan worden, is toestemming nodig van de Europese Commissie, omdat het
hier om staatssteun gaat. Zonder toestemming van de Commissie is het openstellen van
een saneringsregeling niet aan de orde. Ik ben in overleg met de Commissie over de
toestemming en heb de uitkoopregeling onder de Brexit Adjustment Reserve voor toestemming
aangeboden bij de Europese Commissie. Zodra ik duidelijkheid heb van de Commissie
over goedkeuring, informeer ik uw Kamer hierover. Uiteraard streef ik naar zo snel
mogelijke openstelling van de regeling. De beoogde saneringsregeling heeft als doel
om de gevolgen van Brexit op te vangen. Dat betekent dat niet alle vissers hier gebruik
van kunnen maken. Voor degenen die blijven vissen stel ik innovatiesubsidies beschikbaar.

De leden van de VVD-fractie spreken hun grote zorg uit over de gevolgen van de Oekraïnecrisis
die hoge kostprijzen voor de landbouwsectoren als gevolg heeft, hetgeen we zien in
exorbitant gestegen energie-, kunstmest- en voerprijzen. Deze leden lezen dat de Europese
Commissie (EC) de mogelijkheden onderzoekt om uitvoer uit Oekraïne via de Europese
Unie (EU) naar de wereldmarkt te vergroten middels logistieke verbeteringen. Graag
vernemen deze leden wat deze verbeteringen concreet betekenen: waar ligt het handelingsperspectief
van de EC en op welke wijze ondersteunt de Minister deze inzet?

Antwoord

Nederland waardeert de initiatieven en acties van de Commissie tot nu toe. Recent
heeft de Commissie bijvoorbeeld een Mededeling uitgebracht over zogenoemde «solidarity
lanes» waarmee de Commissie in hoopt te zetten op het beter ontsluiten van o.a. voedsel
en gewassen uit Oekraïne.1 De Commissie roept daarbij onder andere op om meer vervoersmodaliteiten ter beschikking
te stellen, zoals vrachtwagens of treinwagons. Ook wordt naar de lidstaten gekeken
om administratieve bottlenecks zoveel mogelijk te voorkomen, zoals bijvoorbeeld in
het kader van fytosanitaire of veterinaire checks en regels. De Commissie wil daarnaast
inzetten op verbeterde internationale financiering voor exportkredietverzekeringen
die nodig zijn voor dergelijk transport. Uw Kamer ontvangt op korte termijn de kabinetsappreciatie
van deze Commissiemededeling.

Met name in de varkens- en pluimveesectoren zien de leden van de VVD-fractie dat de
inkomenseffecten van de oorlog in Oekraïne – vanwege de hoge voerprijzen – substantieel
verhoogd zijn. Deze leden vragen de Minister welke maatregelen hij treft om deze effecten
te mitigeren. Het betreft hier sectoren die vanwege de vogelgriep en de effecten van
de COVID-crisis al zeer onder druk staan. Hoe geeft de Minister gehoor aan de zorgen
over de penibele situatie waarin deze ondernemers momenteel verkeren? Is de Minister
in dat perspectief bekend met de substantiële groep varkenshouders die benadeeld wordt
omdat deze varkenshouders uitgebreid zijn ten opzichte van de referentiesituatie,
waardoor ze Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) mislopen, terwijl de kosten enorm zijn
toegenomen? Herkent de Minister deze groep en is de Minister bereid om in overleg
met zijn ambtsgenoot van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK)tot
een oplossing te komen voor deze groep? Is de Minister bereid om de EU-landbouwcrisisreserve
ook ten goede te laten komen aan deze doelgroep?

Antwoord

Op dit moment geldt dat er voor verschillende groepen een ingewikkelde situatie is
ontstaan, met inkomenseffecten ten gevolg. Het rapport van Wageningen Economic Research
(WEcR) (Kamerstukken 35 925 XIV en 36 045, nr. 151) naar de mogelijke inkomenseffecten van de oorlog in Oekraïne op de bedrijven in
de land- en tuinbouw geeft aan dat de inputprijzen voor de Nederlandse agrariërs substantieel
zijn verhoogd, waaronder in de varkens- en pluimveesectoren. Tegelijkertijd staan
hier stijgende opbrengstprijzen tegenover in een deel van de sectoren. Naast de recente
EU-openstelling voor particuliere opslag van varkensvlees (gesloten op 29 april) is
voor bedrijven eveneens het bestaande instrumentarium voor verduurzaming (via borgstellingskridiet
voor de landbouwbijv.) beschikbaar.

Voor de inzet van de landbouwcrisisreserve geldt een aantal voorwaarden die raken
aan de vergroeningsdoelstellingen, mede om de weerbaarheid van de sector op de langere
termijn nu niet uit het oog te verliezen. Bovendien moet uitbetaling voor 30 september
gerealiseerd zijn, wat vraagt om snelheid en pragmatisme in combinatie met een zo
effectief mogelijk bereik. Ik zet mij daarom in op toevoeging van deze middelen aan
het huidige GLB-budget voor vergroening in 2022 voor landbouwers met grond en met
substantiële aantallen varkens en pluimvee. Varkens- en pluimveehouders met grond
en betalingsrechten (BBR) kunnen derhalve onder bepaalde voorwaarden hieraan voldoen.
Dit wordt momenteel nader uitgewerkt.

De leden van de VVD-fractie lezen dat de Minister voornemens is om «op korte termijn
[…] EU-middelen toe te voegen aan het huidige budget voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
(GLB) voor de vergroening in 2022 voor grondgebonden landbouwers met substantiële
aantallen varkens en pluimvee». Echter, van grondgebondenheid van de varkens- en pluimveehouderij
kan in de Nederlandse context toch geen sprake zijn, zo vragen deze leden. Hoe dient
de Kamer dit voornemen van de Minister te lezen? Immers, in de Nederlandse context
is toch met name in de melkveehouderij in de noordelijke en oostelijke provincies
van ons land sprake van grondgebondenheid van de melkveehouderij. Deelt de Minister
deze opvatting? Zo ja, hoe dienen deze leden het voornemen van de Minister om EU-middelen
ten goede te laten vallen van «grondgebonden varkens- en pluimveehouderij» te interpreteren?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Bij de inzet van de EU landbouwcrisisreserve richt ik mij vanwege o.a. de duurzaamheid
randvoorwaarde vanuit de Commissie en de praktische uitvoering op toevoeging van deze
middelen aan het huidige GLB-budget voor de vergroening in 2022. Binnen deze groep
landbouwers met grond richt ik mij, vanwege de duidelijke signalen uit de sector en
de uitkomsten van het WeCR-onderzoek, vooral op de varkens- en pluimveebedrijven.
Het gaat om die landbouwers in deze sectoren, die substantiële aantallen varkens en
pluimvee hebben en betalingsrechten (BBR) ontvangen. Hiermee wordt aangesloten bij
de bestaande regelingen omtrent vergroening, wat bijdraagt aan de weerbaarheid van
de sector.

Tot slot vragen de leden van de VVD-fractie aandacht bij de Minister voor de praktische
werkbaarheid van het Nationaal Strategisch Plan (NSP) voor boeren. Het nieuwe GLB
gaat in per 2023 en boeren en telers moeten tijdig weten waar zij rekening mee moeten
houden, of het nu gaat om hun bouwplannen, (ver)huur van grond, afzetcontacten en
de nieuwe wet- en regelgeving. Wat gaat de Minister doen om deze duidelijkheid tijdig
te bieden? Kan de Minister toezeggen dat van verdere verzwaring van voorwaarden voor
de basissteun geen sprake is?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 (Kamerstuk 21 501-32, nr. 1425) en zal op korte termijn beantwoord worden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de agenda van de
Landbouw- en Visserijraad en bijbehorende stukken. Zij hebben daarover nog enkele
vragen.

NSP/GLB

De leden van de D66-fractie constateren dat er gewerkt wordt aan een tweede inzending
van het NSP ten behoeve van het GLB. Zij begrijpen dat de acht miljoen euro uit de
crisisreserve zal gaan naar grondgebonden landbouwers met substantiële aantallen varkens
en pluimvee. Kan de Minister nader toelichten hoe hiermee zal worden voldaan aan de
voorwaarde dat deze crisisfondsen moeten worden ingezet voor de vergroening? Onder
welke pijler zullen deze additionele gelden worden ingezet en ten behoeve van welke
maatregelen? Wat zullen de voorwaarden zijn voor de inzet van dit geld? Hoe kan voorkomen
worden dat hiermee vooral landbouwers met «substantiële aantallen» dieren worden beloond
en niet kleinere boeren die een misschien wel duurzamer landbouwmodel hanteren? Hoe
past dit binnen de transitie naar kringlooplandbouw en de doelstellingen zoals geformuleerd
in het coalitieakkoord?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de D66-fractie constateren dat de EC meerdere verbeterpunten heeft aangeleverd
voor het NSP (Kamerstuk 28 625, nr. 337). Deze leden bemerken dat een gebrek aan informatie, indicatoren en streefwaarden
een groot kritiekpunt is. Wat gaat de Minister doen om verbetering te tonen op deze
punten? Welke specifieke ecologische streefwaarden zullen toegevoegd worden?

Verder lezen de leden van de D66-fractie in het rapport van de EC dat deze het betreurt
dat stimulering van de energietransitie niet is opgenomen in het Nederlandse plan.
Is de Minister van plan dit alsnog te betrekken in de nieuwe versie van het NSP? Zo
ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de D66-fractie constateren dat de EC aanbeveelt om het aantal kerngebieden
voor het beheer van boerenlandvogelpopulaties uit te breiden, zodat het in lijn gaat
lopen met het Prioritair Actiekader (PAF) en het Aanvalsplan Grutto. Gaat de Minister
deze aanbeveling direct overnemen? Zo nee, waarom niet? Deze leden hebben begrepen
dat een groot obstakel voor boeren die mee willen doen aan het Aanvalsplan Grutto
de relatief korte duur van beheercontracten en het gebrek aan extra grond om te extensiveren
is. Gaat de Minister hier in navolging van de aanbevelingen van de EC iets aan doen?
Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de D66-fractie constateren tevens dat het lidstaten in het GLB is toegestaan
om nationaal budget toe te voegen aan de tweede pijler. Is de Minister van plan middelen
uit het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) toe te voegen aan de tweede pijler
om op die manier sneller te kunnen implementeren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de D66-fractie zijn teleurgesteld dat in het GLB nog steeds de optie
bestaat om vanggewassen te gebruiken om een GLMC-9-areaal (niet productief areaal
ten behoeve van biodiversiteit) in te vullen. Gelukkig constateren zij dat lidstaten
hier zelf mogen bepalen of zij dat overnemen. De ambtsvoorganger van de Minister constateerde
al dat het gebruik van vanggewassen zogenaamde «greenwashing» is. Ook constateren
deze leden dat de Europese Rekenkamer hier in het verleden ook al erg kritisch op
was. Kan de Minister verzekeren dat de lijn van zijn voorganger voortgezet wordt en
het gebruik van vanggewassen niet zonder meer gebruikt kan worden om vergroeningspremies
te vangen?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de D66-fractie lezen in de aanmerkingen van de EC op het NSP tevens dat
deze meer duidelijkheid wil over de aanpak voor het terugdringen van chemische gewasbeschermingsmiddelen.
In dit licht constateren deze leden dat in het verleden in de Kamer al meermaals moties
aangenomen zijn die oproepen tot beperking van het gebruik van glyfosaat. Een voorbeeld
daarvan is de motie van het lid Tjeerd de Groot (Kamerstuk 27 858, nr. 426). Deze motie roept op tot een verbod op gebruik van glyfosaathoudende middelen voor
gebruik buiten geïntegreerde gewasbescherming. Kan de Minister aangeven op welke wijze
daar al opvolging aan gegeven is? Kan de Minister ook toelichten welke verdere stappen
nodig zijn ter uitvoering van die motie en hoe hij deze gaat zetten? Welke andere
stappen gaat de Minister zetten om tegemoet te komen aan de aanmerking van de EC dat
er meer concrete maatregelen nodig zijn?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Ontbossingsstrategie

De leden van de D66-fractie zijn teleurgesteld dat de Europese ontbossingsverordening
niet lijkt te worden uitgebreid. Zij zijn van mening dat elk jaar dat we wachten met
het uitgebreider beschermen van onze natuur tegen ontbossing enorm veel schade aangericht
wordt. Zij zouden het erg jammer vinden als er meerdere jaren gewacht moet worden
alvorens andere ecosystemen en producten ook onder de verordening komen te vallen.
Deze leden herinneren de Minister eraan dat van alle Braziliaanse soja de helft uit
de Cerrado komt, en dat dat gebied nu niet onder de verordening valt. Dit terwijl
van deze zelfde Cerrado al 40% in gebruik is voor landbouw. Welke acties onderneemt
de Minister om zo snel mogelijk de optie tot uitbreiding weer op tafel te krijgen
in Europa? Wat is daarin zijn inzet en de mening die hij in Europees verband uitdraagt?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Dierenwelzijn

De leden van de D66-fractie zien dat we in Europa nog steeds te maken hebben met een
verschrikkelijke oorlog in Oekraïne. Zij vinden het hartverwarmend dat er in Nederland
talloze initiatieven zijn verrezen om hulp te bieden aan Oekraïne. Een voorbeeld daarvan
zijn Nederlanders die huisdieren uit Oekraïne opvangen. De leden zijn van mening dat
veel Nederlanders dit met de beste bedoelingen doen, maar problemen kunnen krijgen
met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), omdat deze preventieve maatregelen
inzet tegen rabiës. Daarbij worden soms forse boetes gebruikt. Alhoewel rabiëspreventie
ook zeer belangrijk is voor deze leden, vinden zij het belangrijk dat bij goedbedoelende
mensen altijd de menselijke maat wordt gehanteerd. Zij vragen de Minister dan ook
op welke manier hij ervoor gaat zorgen dat coulant omgegaan wordt met mensen die met
de beste bedoelingen dieren opvangen. Ook constateren deze leden dat veel van deze
mensen niet op de hoogte zijn van de regels en daarom onwetend zijn over de gevolgen.
Dit omdat de informatievoorziening op de NVWA-website verwarrend en soms incompleet
is. Wat gaat de Minister doen om informatievoorziening uit te breiden en te verduidelijken
zodat interventies door de NVWA voorkomen kunnen worden?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Biologische landbouw

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van een op 3 mei 2022 aangenomen
resolutie van het Europees Parlement over biologische landbouw.2 In deze resolutie worden lidstaten opgeroepen met een eigen nationale strategie voor
biologische landbouw te komen. Hoe gaat de Minister invulling geven aan die aanbeveling?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Vogelgriep

De leden van de D66-fractie zien met belangstelling de resultaten van het door het
Franse voorzitterschap geagendeerde punt over vogelgriep tegemoet. Zij zijn positief
dat het Franse voorzitterschap prioriteit maakt van vaccinatie. Wat wordt de inzet
van de Minister voor dat agendapunt? Hoe gaat de Minister zorgen dat handelsrestricties
geen belemmering vormen voor vaccinatie, ook buiten Europa? Ook constateren deze leden
dat lidstaten aangemoedigd worden om pilots te draaien. Deze leden zijn hier zeer
tevreden over. Gaat de Minister naar aanleiding van die oproep extra pilots instellen?
Ook zijn deze leden benieuwd of de huidige testcapaciteit in Lelystad voldoende is
voor het uitvoeren van de pilot die nu al loopt. Kan de Minister aangeven hoe hij
ervoor zorgt dat daar voldoende capaciteit is? Kan hij daarbij ook aangeven of de
testcapaciteit in het geding is?

De leden van de D66-fractie zien het gevaar dat vogelgriep kan vormen en op dit moment
al vormt voor mens en dier. Elke procedure om tot een effectief vaccin te komen dat
toegelaten wordt op de markt moet wat hen betreft dan ook zo snel mogelijk doorlopen
worden. Deze leden hebben de Minister meermaals opgeroepen voortrekker te zijn op
het vaccinatiedossier bij zijn Europese collega’s. Hoe geeft hij daar invulling aan?
Kan de Minister toezeggen dat hij inzet op het versnellen van toelatingsprocedures
van een vaccin via bijvoorbeeld een noodprocedure? Hoe gaat de Minister een rol als
voortrekker verder invullen?

Antwoord

Het is van groot belang dat er snel een effectief vaccin komt, gezien de grote impact
van vogelgriepuitbraken op het dierenwelzijn als op de ondernemers. De ontwikkeling
en het testen van vaccins moet echter wel zorgvuldig gebeuren. Ik steun daarom dan
ook de inzet en inbreng van het Franse voorzitterschap. Ik heb bij de vorige Raad
mijn steun betuigd en zal dit nu weer doen.

Vaccinatie tegen vogelgriep is mogelijk, maar er worden terecht voorwaarden aan gesteld.
De Europese Commissie werkt met de lidstaten aan het opstellen van een gedelegeerde
verordening waarin onder andere voorwaarden voor vaccinatie en monitoring worden opgenomen.
Deze verordening wordt op korte termijn voor publieke consultatie openbaar gemaakt.

Handel in producten van gevaccineerde dieren is in de EU onder voorwaarden mogelijk.
De Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE) heeft in de standaard over vogelgriep
opgenomen op welke wijze veilig in producten van gevaccineerde dieren kan worden gehandeld.
Handel is dus mogelijk, maar is aan voorwaarden gebonden.

Ik zet nu in op een vaccinatieproef onder gecontroleerde omstandigheden en verken
de mogelijkheden van het uitvoeren van een veldproef. Ik wacht eerst de resultaten
van de proef bij Wageningen Bioveterinary Research af voor ik kijk welke vervolgstappen
nodig zijn. Het is immers niet te voorspellen wat de uitkomst is. Het heeft niet te
maken met capaciteit, maar het doen van wetenschappelijk onderzoek dat vraagt om een
stapsgewijze zorgvuldige benadering waarbij onderzoekers bij het doen van vervolgonderzoek
gebruik maken van eerdere verkregen resultaten. Het is van het allergrootste belang
dat de vaccins veilig zijn voor mens en dier, en dat een vaccin in staat is verspreiding
van virus te voorkomen. Ik verwacht dat in elk geval ook volgend jaar nog onderzoek
wordt uitgevoerd.

Voorlopig is te weinig bekend over de eigenschappen van de mogelijke kandidaatvaccins.
Er moeten eerst meer gegevens worden gegenereerd alvorens we over vervolgstappen kunnen
praten.

Het initiatief voor het indienen van een verzoek tot toelating van vaccins tot de
markt (de zogenaamde vergunning voor het in handel brengen) ligt bij de farmaceutische
industrie. Zij zullen de gegevens moeten aanleveren. Er is in de Europese diergeneesmiddelenverordening
een passage opgenomen voor het aanvragen van een markttoelating voor vaccins in uitzonderlijke
omstandigheden, zoals een vogelgriepuitbraak. Dit is een verkorte procedure, zodat
ook vaccins waarvan de dossiers nog niet helemaal compleet zijn alvast gebruikt kunnen
worden. Ook hier is de veiligheid de belangrijkste voorwaarde. Ook hiervoor geldt
dat het aan de industrie is om de benodigde gegevens aan te leveren en deze speciale
markttoelating aan te vragen.

Met het uitvoeren van proeven en het vele contact met mijn Franse collega en met de
Europese Commissie tijdens diverse internationale overleggen toon ik mijn inzet op
dit dossier.

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van de stukken op de agenda voor
dit overleg. Zij hebben daarbij enkele vragen.

Recentelijk zijn er artikelen gepubliceerd waaruit blijkt dat de gebruikte klimaatmodellen
door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) leiden tot onrealistische
doemscenario’s3, 4. Is de Minister van deze artikelen op de hoogte? In hoeverre is volgens de Minister
het (koolstof- en/of landbouw)beleid van Nederland en de EU gebaseerd op de klimaatmodellen
van het IPCC, of spelen deze modellen volgens de Minister hierin geen rol?

De leden van de PVV-fractie maken zich zorgen dat het Nederlandse - en Europese landbouwbeleid
zal leiden tot een lagere productie en een verslechterde concurrentiepositie van de
Nederlandse boeren op de wereldmarkt. Kan de Minister vertellen hoe het (koolstof-/landbouw)beleid
van Nederland en de EU leidt tot hogere lasten voor Nederlandse boeren? Deelt de Minister
de mening van deze leden dat het compleet onacceptabel is dat beleid dat gebaseerd
is op onrealistische doemscenario’s leidt tot lastenverzwaringen voor Nederlandse
boeren?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de achterliggende stukken voor
het schriftelijk overleg Landbouw- en Visserijraad van 16 mei 2022 en hebben nog enkele
vragen.

Gedachtenwisseling over de ontwikkelingen op de landbouwmarkten

De leden van de CDA-fractie onderstrepen dat de situatie in Oekraïne en de effecten
die het heeft op de prijzen voor onder andere energie, kunstmest en voer nog steeds
zeer zorgelijk zijn. Een van de sectoren die hieronder te lijden heeft is de glastuinbouw.
Deze leden waren enthousiast over de mogelijkheid die door de EC geboden werd om de
sector financieel te ondersteunen. Echter, Nederland maakt hier, in tegenstelling
tot andere lidstaten, geen gebruik van. Kan de Minister toelichten waarom Nederland
hier geen gebruik van maakt en wat dit betekent voor de concurrentiepositie ten opzichte
van andere landen? Is de Minister voornemens om op korte termijn wel gebruik te maken
van deze regeling en is de Minister van plan om de GLB-crisisreserve via cofinanciering
aan te vullen tot maximaal 200%?

Antwoord

De beste oplossing om aan te kunnen passen aan de hoge energieprijzen is verduurzaming
(dit betekent zowel energie besparen als meer duurzame energie), daar zet het kabinet
dan ook vol op in (o.a. met Klimaatfonds). Dat geldt ook voor de glastuinbouw (Kamerstuk
32 627, nr. 39). Nederland maakt op dit moment inderdaad geen gebruik van de door de Commissie geboden
aanvullende ruimte in het staatssteunkader. Dat geldt voor alle economische sectoren.
Zoals ook aangegeven in de Geannoteerde Agenda (Kamerstuk 21 501-32, nr. 1425) kiest het kabinet ervoor om geen nationale cofinanciering toe te voegen aan de GLB-crisisreserve.

De Minister van EZK heeft toegezegd om nog deze maand met een brief te komen waarin
wordt beschreven wat het kabinet doet om zicht te krijgen op de gevolgen voor bedrijven
in verschillende sectoren, welke gevolgen voor sectoren het kabinet ziet en hoe het
Europees speelveld eruit ziet.

Europese Commissie presenteert wetsvoorstel voor noodmaatregelen voor de visserijsector
ter compensatie van gevolgen van de oorlog in Oekraïne

Ook de kottervisserij heeft zwaar te lijden onder de gevolgen van de situatie in Oekraïne.
De voorgestelde wijziging van de Verordening voor het Europees Fonds voor Maritieme
Zaken en Visserij maakt voor lidstaten financiële compensatie voor de visserijsector
als gevolg van de oorlog in Oekraïne mogelijk. De leden van de CDA-fractie steunen
het voorstel en zijn benieuwd naar de visie van de Minister op het voorstel. Is de
Minister voornemens om van deze financiële compensatiemogelijkeid gebruik te gaan
maken en ziet de Minister in hoe ernstig de visserij momenteel lijdt onder de oorlog
in Oekraïne? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe ziet de Minister dit voor zich?

Antwoord

De oorlog en de daarop volgende sancties zorgen voor hoge energieprijzen en veroorzaken
onzekerheid en verstoring van handel. Hierdoor wordt ook onze economie geraakt en
net als ondernemers in andere sectoren, worden vissers geconfronteerd met hoge brandstofkosten.
Ik ben me bewust van de moeilijkheden die de visserijsector ondervindt door de hoge
brandstofprijzen. Op 11 april heb ik daarover met de visserijvertegenwoordigers gesproken.
Ook de keten heeft hierin verantwoordelijkheid genomen. Ik hou de gevolgen van de
oorlog in Oekraïne op de sector nauwlettend in de gaten en heb ook WeCR gevraagd om
hier onderzoek naar te doen. Zodra het onderzoek klaar is, zal ik deze met uw Kamer
delen.

De kabinetslijn is dat nationale compensatie als gevolg van de sancties niet aan de
orde is. Daarnaast wordt het EFMZV momenteel afgerond en zijn de middelen in Nederland
bijna volledig uitgeput. Het inzetten van geld uit het toekomstig Europees visserijfonds
EMFAF voor compensatie van de visserij zal ten koste gaan van geld dat beschikbaar
komt voor innovatie. Daarnaast kan compensatie de vraag naar fossiele energie stimuleren.
Dit gaat in tegen de kabinetsambitie op zowel verduurzaming van het Nederlandse bedrijfsleven
als op het streven energieonafhankelijk te worden van Rusland. Daarom ben ik niet
voornemens om van deze compensatiemogelijkheid gebruik te maken.

Mogelijke goedkeuring Raadsconclusies over hoogpathogene aviaire influenza

De leden van de CDA-fractie lezen dat de EC en lidstaten worden opgeroepen om tot
een vaccinatiestrategie tegen de vogelgriep te komen. Deze leden ondersteunen deze
oproep en zouden graag van de Minister horen hoe het in Nederland staat met de ontwikkeling
van een vaccinatiestrategie tegen de vogelgriep en wat de planning is. Kan de Minister
aangeven of in Nederland al vaccinatiepilots worden gedraaid, en zo ja, wat hiervan
de resultaten tot nu toe zijn?

Antwoord

Er wordt dit jaar een proef gestart om de effectiviteit van een aantal kandidaatvaccins
te testen. Afhankelijk van de resultaten kunnen we zien welk onderzoek nog verder
nodig is. Ik verwacht dat de eerste resultaten in het vierde kwartaal van 2022 bekend
zijn. Het is van groot belang dat we voldoende inzicht hebben in de eigenschappen
van een vaccin, voor we een vaccin op grote schaal in de Nederlandse pluimveehouderij
kunnen en willen inzetten. De veiligheid voor volksgezondheid en diergezondheid staat
daarbij voorop. Mede op basis van uitkomsten van velerlei onderzoeken, o.a. ook in
die nu worden uitgevoerd in Hongarije en Frankrijk, kan ik een strategie ontwikkelen
om vaccinatie als extra preventieve maatregel in te zetten om vogelgriepuitbraken
in de toekomst zo veel mogelijk te voorkomen.

Gedachtewisseling over de situatie op de landbouwmarkten met name als gevolg van de
oorlog in Oekraïne

Ondanks de hoge mate van zelfvoorzienendheid in de Europese Unie stijgen de prijzen
van voedsel naar recordhoge niveaus. Dit maakt het voor mensen met een kleine portemonnee
nog moeilijker om rond te komen en gezond te eten. Is de Minister het met de leden
van de CDA-fractie eens dat het onderwerp «voedselzekerheid» (ook op de lange termijn)
weer hoog op de agenda moet komen te staan en hier rekening mee gehouden moet worden
bij het bepalen en uitvoeren van beleid? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier
geeft de Minister hier nu al vorm aan?

Vindt de Minister ook dat de hoge kosten voor bijvoorbeeld meststoffen, diervoeder
en hoge energierekeningen terugverdiend moeten kunnen worden door een eerlijke prijs
van de afnemer te krijgen voor de producten? Ziet de Minister dit in de praktijk ook
gebeuren? Zo niet, wat is er volgens de Minister voor nodig om wel tot een eerlijke
prijs te komen en hoe gaat de Minister zich hiervoor inzetten?

Antwoord

De beschikbaarheid en toegang tot betaalbaar, gezond voedsel binnen de Europese Unie
is de basis waar het gemeenschappelijk landbouwbeleid op gebouwd is. De EU is een
grote exporteur op agro-gebied. De voedselzekerheid in zowel Nederland als de EU is
dan ook niet in het geding.

De oorlog en de daaraan gerelateerde (tegen)sancties hebben de energieprijzen verder
verhoogd, de onzekerheid vergroot en waardeketens verstoord. Hierdoor wordt ook onze
economie geraakt, huishoudens en bedrijven worden dagelijks met de gevolgen geconfronteerd.
Dit kabinet en het vorige hebben daarom besloten € 6 miljard in te zetten om de effecten
op de koopkracht voor huishoudens te dempen. Van een deel van dit pakket (accijns-
en energiebelastingmaatregelen) profiteren ondernemers natuurlijk ook. Daarnaast hebben
bedrijven ook indirect baat bij de demping van de koopkrachteffecten voor huishoudens
omdat hiermee consumptie gestimuleerd wordt.

Ik vind het van belang dat de gevolgen van de stijgende kostprijzen door de gehele
keten worden opgevangen. Uit het onderzoek dat Wageningen Economic Research onlangs
heeft uitgevoerd (Kamerstukken 35 925 XIV en 36 045, nr. 151) naar de mogelijke inkomenseffecten van de oorlog in Oekraïne op de bedrijven in
de land -en tuinbouw blijkt ten algemene dat tegenover de stijgende kostprijzen in
een deel van de sectoren ook stijgende opbrengstprijzen staan. Ik houd de situatie
in de sectoren nauwlettend in de gaten. Waar nodig zal ik vervolgonderzoek instellen
om de ontwikkelingen te kunnen volgen. Daarnaast blijf ik in goed contact met de sector.

Europese Commissie stelt voor om importtarieven op Oekraïense agri-food producten
tijdelijk op te heffen

Kan de Minister aangeven welke voor- en/of nadelen het voorstel om importtarieven
op onder andere Oekraïense agri-foodproducten tijdelijk op te heffen heeft voor Oekraïne,
de Europese Unie en Nederland an sich?

Antwoord

Het kabinet is positief ten aanzien van het voorstel, omdat dit mogelijk een deel
van de negatieve economische consequenties voor Oekraïne als gevolg van de oorlog
kan mitigeren, zoals gemeld door de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
op 13 mei aan uw Kamer. Het kabinet heeft tegelijkertijd als aandachtspunt meegegeven
dat het moeilijk is te voorzien in hoeverre het wegnemen van handelsbarrières een
wezenlijke bijdrage kan leveren aan de steun aan Oekraïne op de korte termijn.

Het kabinet is ook positief over het voorstel, omdat het wegnemen van handelsbarrières
een mitigerende werking kan hebben op verstoringen van waardeketens. Het wegvallen
van Oekraïense uitvoer van belangrijke landbouwproducten leidt tot tekorten in andere
landen en mondiale stijgingen van voedselprijzen. De tijdelijke opschorting van tariefquota
en heffingen is met name van toepassing op producten waarvoor deze tekorten gelden,
zoals tarwe, maïs en plantaardige oliën. Het wetsvoorstel tot vrije markttoegang kan
daarom diversificatie van deze handelsstromen faciliteren en bijdragen aan het tegengaan
van stijgende prijzen van producten waarvoor schaarste dreigt. Daarmee kan het negatieve
economische effecten mitigeren voor derde landen die afhankelijk zijn van de invoer
van landbouwproducten uit Oekraïne, zoals de graanleveranties voor Noord-Afrika en
het Midden-Oosten. Het openhouden van de handelsstromen voor voedsel en de mogelijkheid
om deze te verleggen is immers van groot belang voor deze regio.

Een aandachtspunt van het kabinet is dat Nederlandse en Europese marktpartijen op
termijn meer concurrentie kunnen ervaren door toegenomen Oekraïense uitvoer. Het ligt
echter niet in de lijn der verwachting dat de Oekraïense productiecapaciteit spoedig
op het niveau van voor de oorlog is. Concurrentie voor Europese marktpartijen zal
daarom beperkt blijven. Het kabinet hecht bovendien aan de vrijwaringsclausule die
in het voorstel is opgenomen, bij wijze van handrem voor eventuele negatieve markteffecten
voor concurrerende sectoren zoals de pluimveevlees- en eierensector. Dit geldt te
meer nu deze sectoren hard getroffen zijn door langdurige uitbraken van vogelgriep.
Deze clausule garandeert dat in het geval er moeilijkheden optreden of dreigen op
te treden voor EU marktpartijen, hier onderzoek naar verricht wordt. Indien nodig
kunnen vervolgens preventieve maatregelen getroffen worden.

Voor de uitgebreide appreciatie van het voorstel verwijs ik u naar de brief van 13 mei
jl., verstuurd door de Minister voor BHOS.

Europees Parlement neemt rapport aan over biologische landbouw

Op 5 mei 2022 heeft het Europees Parlement gestemd tegen het voorstel om al in 2030
25% van het landbouwareaal voor biologische landbouw te bestemmen. Wat vindt de Minister
ervan dat dit voorstel niet is aangenomen en welke gevolgen heeft dit voor het beleid
in Nederland? De leden van de CDA-fractie zijn opgelucht dat de 25% doelstelling voorlopig
van tafel is, omdat dit meer lucht en tijd geeft om duurzame alternatieven verder
te ontwikkelen in plaats van overhaast en slecht voorbereid over te gaan tot biologische
landbouw. Ook moet voorkomen worden dat de overheid de markt verstoort, waardoor bijvoorbeeld
overschotten van biologische producten ontstaan en het verdienmodel voor biologische
boeren hierdoor in gevaar komt. Daarnaast kan overhaast overgaan tot biologische landbouw
ertoe leiden dat de voedselproductie zal afnemen. Is de Minister het eens met de opvattingen
van deze leden? Deze leden vragen tevens of Nederland al een strategie heeft om tot
biologische landbouw te komen, waarbij rekening gehouden wordt met de inkomenspositie
van de boeren en de rol van supermarken hierin.

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Schadelijke visserijsubsidies die leiden tot overbevissing, overcapaciteit en IUU-visserij
inperken

De leden van de CDA-fractie lezen dat Nederland veel waarde hecht aan het tot stand
komen van een akkoord om schadelijke visserijsubsidies, die leiden tot overbevissing,
overcapaciteit en illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (IUU-visserij),
in te perken. Kan de Minister aangeven om welke subsidies het dan specifiek gaat en
welke gevolgen dit heeft voor de Nederlandse vissers?

Antwoord

Het kabinet is het ermee eens dat subsidies die bijdragen aan overcapaciteit ingeperkt
moeten worden. In dit kader zet de EU in op disciplinering van schadelijke subsidies
die bijdragen aan overcapaciteit en overbevissing waarbij ruimte blijft bestaan voor
subsidies ten behoeve van duurzaam visserijbeheer. Daarom steunt het kabinet de EU
inzet tot inperking van schadelijke visserijsubsidies waaronder subsidies die bijdragen
aan overbevissing en overcapaciteit, in lijn met SDG 14.6. De EU draagt dit in WTO-verband
uit. De inzet van het kabinet is om bij MC12 op dit punt ook daadwerkelijk tot een
akkoord te komen.

Position paper over een Europese positieflijst

De leden van de CDA-fractie lezen dat de Minister in zijn brief dienaangaande zegt
zich in te zetten voor het behouden van de mogelijkheid om als lidstaat strengere
eisen te hanteren dan een eventuele EU-brede positieflijst voorschrijft. Hiermee zou
voorkomen moeten worden dat een eventuele EU-brede lijst ervoor zorgt dat er in Nederland
meer dieren gehouden mogen worden dan de Minister vanuit dierenwelzijn en de gezondheid
en veiligheid van de mens wenselijk acht. Zegt de Minister hiermee dat de eisen in
Brussel niet hoog genoeg zijn wat betreft dierenwelzijn en de gezondheid en veiligheid
van de mens? Waarop is dit gebaseerd?

Antwoord

Het position paper bevat een oproep van een aantal lidstaten tot het verkennen van
de voordelen van een positieflijst op EU-niveau. Ik heb aangegeven dat ik het belangrijk
vind dat lidstaten ruimte houden om desgewenst een strengere lijst te hanteren. Het
is wat mij betreft een voorzorgsmaatregel, omdat nog niet duidelijk is hoe een eventuele
lijst op EU-niveau eruit zal zien.

NSP Eco-regelingen

Is de Minister van mening dat het GLB toegankelijk moet zijn voor alle boeren? In
hoeverre is dit nu het geval? De leden van de CDA-fractie stellen voor om de volgende
activiteiten aan de eco-regeling toe te voegen om de regeling ook voor akkerbouwers
toegankelijk te laten zijn: niet kerende grondbewerking (NKG) en eco-ploegen, precisielandbouw
op basis van taakkaart (bemesting, bespuiting, variabel zaaien/poten), gebruik vaste
mest/compost/bodemverbeteraars/reststromen zonder inwerkverplichting, gebruik groene
gewasbeschermingsmiddelen, het verhakselen van stro, biologische bestrijding op contract
(zoals SIT en akkervarken) of nematoden bestrijding (Afrikaantjes), groenbedekking
van oogst tot zaaien nieuw gewas, teelt van vezelgewassen zoals vlas en hennep, mechanisch
onkruid wieden (bijvoorbeeld via investeringsregeling). Is de Minister bereid om deze
activiteiten toe te voegen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Gezamenlijke vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA- en van de GroenLinks-fractie

De leden van de fracties van de PvdA en GroenLinks hebben kennisgenomen van de brief
van de Minister van 13 mei 2022 over de geannoteerde agenda Landbouw- en Visserijraad
op 24 mei 2022. Deze leden hebben hierover de volgende vragen en opmerkingen.

Deze leden merken op dat de raadsconclusies anders lijken dan de conclusies van het
Rapport-Bekedam.5 Zij vragen zich af of de Minister dat ook herkent en in ieder geval blijft vasthouden
aan de conclusies van het Rapport-Bekedam. Daarnaast vragen deze leden of de Minister
het ook opmerkelijk vindt dat de Raad niet dergelijke conclusies trekt en wat de oorzaak
daarvan is. Daar waar de raadsconclusie zich vooral richt op vaccineren, concludeert
het Rapport-Bekedam bijvoorbeeld dat extensivering ook een belangrijke preventiemaatregel
kan zijn. Is de Minister bereid om zich hier in Europa ook hard voor te maken? Hoe
verhoudt dat zich tot het GLB en de Farm-to-fork strategie?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Daarnaast maken de leden van de PvdA- en Groenlinks-fracties zich ernstig zorgen over
de toenemende honger in de wereld waar de Food and Agriculture Organization (FAO)
recentelijk nogmaals op heeft gewezen en bij heeft aangegeven dat er op dit moment
820 miljoen (!) mensen honger lijden. Hoe is de Minister van plan om bij de Raad in
te zetten om de Europese Unie verantwoordelijkheid te laten nemen en bij te laten
dragen aan een oplossing?

Antwoord

Het aantal mensen in de wereld dat elke dag met honger naar bed gaat is ontoelaatbaar
hoog. FAO merkt in het rapport «The State of Food Security and Nutrition in the World
2021» (SOFI 2021) op dat klimaatverandering, weerextremen, vertraagde economische
ontwikkeling, natuurlijke rampen en conflicten de belangrijkste drijvende krachten
zijn. Recent komen daar de effecten van de COVID-19 pandemie en de oorlog in Oekraïne
bij die voedselzekerheid in de wereld verder negatief beïnvloeden.

De FAO heeft een belangrijke coördinerende en uitvoerende rol in het kader van de
VN Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en de verwezenlijking van de 17 duurzame
ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) tegen 2030, met name SDG 2 (zero hunger). De Europese
Commissie (Directoraat-Generaal Internationale Partnerschappen INTPA, verantwoordelijk
voor het Europese ontwikkelingsbeleid) en de 27 lidstaten werken al heel lang gecoördineerd
samen om in multilateraal verband (o.m. via de FAO) te werken aan het uitbannen van
honger in de wereld (SDG 2) en de transitie naar duurzame en veerkrachtige voedselsystemen.
Daarnaast werken zowel de Europese Unie als de EU lidstaten ook op bilateraal vlak
samen met partnerlanden en partnerorganisaties die actief zijn om voedselzekerheid
te realiseren.

De Minister stelde in een eerder debat, kort samengevat, dat er wereldwijd geen voedseltekort
is en de handel de taak heeft de beschikbare voorraden te verdelen. Tijdens het rondetafelgesprek
in de Kamer over mondiale voedselzekerheid in tijdens van oorlog op 10 mei 20226 bleek onder andere dat slechts een handvol bedrijven vrijwel de hele wereldhandel
controleert. Is de Minister het met de leden van de PvdA- en GroenLinks-fractie eens
dat we er niet op kunnen vertrouwen dat de bedrijven die het meest profiteren van
de huidige schaarste en onbalans deze zonder regulering ook oplossen?

Antwoord

Wereldwijd zijn niet alle landen zelfvoorzienend voor landbouwproducten en aanbod
en handel via de wereldmarkt draagt er toe bij dat overschotten en tekorten wereldwijd
elkaar kunnen aanvullen. Hierbij spelen kleinere en grotere handelsbedrijven een belangrijke
rol, die goed zicht hebben op de wereldwijde productie en aanbod van granen, vraag
vanuit landen, opslag en kwaliteitsborging en de noodzakelijke logistieke afhandeling.
Het is van belang dat er transparantie en marktwerking is op de wereldmarkt waarbij
bedrijven snel en efficiënt kunnen handelen tussen vraag en aanbod. De FAO en OECD
hebben sinds de voedselcrisis in 2008 het Agricultural Markt Information System (AMIS)-
monitoringssysteem opgezet, waarmee beter zicht is op de markten in graan, mais, rijst
en soja, waaronder de productie, prijsvorming en voorraden. Recent heeft de Commissie
in het kader van markttransparantie een besluit gepubliceerd waarmee lidstaten vanaf
1 juli a.s. maandelijks de (commerciële) voorraden rijst, granen en oliehoudende gewassen
en plantaardige oliën moeten rapporteren. Dit draagt eveneens bij aan transparantie
in de markt.

De leden van de PvdA- en Groenlinks-fracties willen nogmaals benadrukken dat er kansen
voor de Nederlandse en Europese landbouwsector liggen om bij te kunnen dragen aan
de mondiale voedselzekerheid. Gaat de Minister zich inzetten om lokale voedselproductie
te stimuleren, met name in het Midden-Oosten, Afrika en de West-Balkan? Is de Minister
bereid om de EC te vragen hier een concreet plan voor op te stellen?

Antwoord

De oorlog tegen Oekraïne heeft enorme impact op wereldwijde voedselonzekerheid. Voedselzekerheid
stond ook voor de oorlog tegen Oekraïne al onder druk. Door COVID-19 is honger wereldwijd
toegenomen met zo’n 180 miljoen mensen tot ca. 800 miljoen totaal. De verwachting
is dat dit aantal nu verder doorstijgt. Verder is gezonde voeding doorgaans het kind
van de rekening en is er vaak sprake van terugval in armoede. SDG2 «Zero Hunger» raakt
steeds verder uit beeld.

De Europese Commissie heeft op 23 maart jl. een mededeling uitgebracht over voedselzekerheid.
Een toelichting op deze mededeling staat in het verslag van de Landbouw- en Visserijraad
van 7 april jl. (Kamerstuk 21 501-32, nr. 1419) De Commissie wijst op haar beleid om mondiale voedselzekerheid te stimuleren en
herhaalt dat de EU voedselzekerheid niet in het geding is en dat de beoogde transitie
naar een weerbaar en duurzaam, voedselsysteem onverminderd moet worden voortgezet
om voedselzekerheid, ook in de toekomst, te kunnen garanderen. Naast actieve coördinatie
met EU lidstaten en in G7-verband, is een aantal praktische follow-up stappen in EU
verband genomen: (1) een high-level event op 6 april rond de Sahel met een EU pledge
van bijna EUR 1 miljard; (2) de oprichting van een Food and Resilience Facility for
the Southern Neighbourhood (EUR 225 miljoen) en (3) de organisatie van een internationaal
high-level event voor de Hoorn van Afrika op 26 april, waar de Europese Commissie
en EU lidstaten gezamenlijk EUR 633 miljoen hebben toegezegd.

Nederland steunt en waardeert de initiatieven en acties van de Commissie tot nu toe.
Tijdens de Raad zal het kabinet de Commissie aanmoedigen de situatie proactief te
blijven volgen en concrete acties en steunmaatregelen te ondernemen met prioriteit
voor het Europese nabuurschap, de Sahel en Hoorn van Afrika. Het is daarbij belangrijk
goed te blijven coördineren met de bilaterale bijdragen van de lidstaten.

Nederland is doordrongen van de ernstige gevolgen voor voedselzekerheid in kwetsbare
landen en regio’s als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Aanhoudende voedseltekorten
of prijsstijgingen zouden instabiliteit kunnen aanwakkeren, mogelijk ook met uitstraling
naar de EU, gezien de nabijheid en verbondenheid van de EU met veel van deze landen
en regio’s. Nederland verwelkomt de internationale aandacht voor de situatie en de
concrete acties die al ondernomen worden.

Nederland zet zelf vanuit het voedselzekerheidsbeleid in op versterken van weerbaarheid
van voedselsystemen wereldwijd. In dat kader investeert Nederland jaarlijks circa
€ 325 miljoen binnen een brede, internationaal gecoördineerde inzet. Daarbinnen is
€ 10 miljoen vrijgemaakt ter ondersteuning van het Crisis Response Initiative van
IFAD, gericht op de landbouwproductie in de meest kwetsbare landen.

Het kabinet kijkt naar de mogelijkheid, binnen de begroting uit de extra middelen
door de bruto nationaal inkomen aanpassing, om een structurele verhoging door te voeren
voor het voedselzekerheidsprogramma. Dit in het licht van deze crisis die voor honger
en ondervoeding nog een multiplier vindt in de al bestaande problemen als gevolg van
COVID-19 en klimaatverandering. Het voedselzekerheidsprogramma wordt uitgevoerd in
samenwerking door de Ministeries van BHOS en LNV en Nederlandse kennis en kunde op
gebied van agrifood worden nauw betrokken bij de inzet.

Recentelijk hebben experts aangegeven dat een graantekort tot sociale onrust kan gaan
leiden in bijvoorbeeld de MENA-regio, Afrika en de Westelijke Balkan. Het is van groot
belang dat in deze regio’s de lokale boeren in staat worden gesteld om extra voedsel
te produceren en dat zij niet worden weggeconcurreerd door Europese export. Daarbij
is het van groot belang dat er ook aandacht is voor de ontwikkeling van vrouwen. Is
de Minister bereid om de EC te vragen om een significant plan te ontwikkelen dat lokale
boeren, en vooral vrouwen, in staat te stelt om meer voedsel te produceren, en om
te voorkomen dat deze boeren door Europese export worden weggeconcurreerd, waarmee
een tijdelijk probleem structureel wordt?

Antwoord

Zie mijn antwoord op de bovenstaande vraag. Ten aanzien van concurrerende Europese
export geldt dat op basis van afspraken in de Economic Partnership Agreements de Afrikaanse
landen de mogelijkheid hebben om maatregelen te nemen tegen dumping. Ook kunnen deze
landen besluiten de import van deze producten tijdelijk te beperken als er sprake
is van marktverstoring of een bedreiging voor de eigen industrie.

De leden van de PvdA- en GroenLinks-fracties wijzen erop dat nog altijd het grootste
deel van het Nederlandse en Europese landbouwareaal wordt gebruikt voor het verbouwen
van veevoer en biobrandstof. Deze leden roepen met klem op om het verbouwen van directe
humane consumptie binnen Nederland en de Europese Unie meer te stimuleren. Gelet op
het feit dat deskundigen de verwachting uitspreken dat de oorlog in Oekraïne langer
gaat duren waardoor de situatie alsmaar gaat verergeren. Gaat de Minister aan de EC
vragen om met een plan te komen om voor het volgende zaaiseizoen meer in te zaaien
voor directe humane consumptie?

Antwoord

Ik heb niet het voornemen de Commissie te verzoeken om een plan op te stellen om voor
het volgende zaaiseizoen meer in te zaaien voor directe humane consumptie. Uit onderzoek
van WECR (Kamerstukken 21 501-32 en 36 045, nr. 1406) blijkt dat de mondiale voedselzekerheid op dit moment niet in gevaar is. Er is voldoende
voedsel, de problemen zitten vooral in de toegang tot voedsel. Nederland pleit in
internationaal verband daarom ook voor het open houden van de handelsstromen om de
voedselzekerheid te blijven garanderen (naast de bredere inzet op voedselzekerheid
die o.a. bij eerdere antwoorden in deze brief is uiteengezet). In de nationale context
verken ik op dit moment de mogelijkheden voor het sluiten van een Greendeal Eiwitrijke
Gewassen om de teelt van eiwitrijke gewassen voor humane consumptie te laten toenemen.
Conform de aangenomen motie van de leden Boswijk (CDA) en Tjeerd De Groot (D66) (Kamerstuk
35 925 XIV, nr. 148) zal het kabinet ook samen met de sector werken aan een indicator om in de toekomst
te kunnen sturen op de verhouding tussen voor humane consumptie geschikte eiwitten
in veevoer en eiwitten en reststromen die alleen geschikt zijn voor veevoer. De Europese
Commissie is hier ook mee bezig via het EU Eiwitplan. In Nederland is het de bevoegdheid
en verantwoordelijkheid van de agrariër om zelf bedrijfseconomische afwegingen te
maken, m.a.w. de agrariër maakt zelfstandig de keuze welke gewassen uiteindelijk in
het bouwplan worden opgenomen

De leden van de PvdA- en GroenLinks-fracties verzoeken de Minister om hen te informeren
hoe andere landen het verbruik van gas voor het verwarmen van kassen reguleren. Kan
de Minister nagaan hoe het afschakelplan van andere landen eruit ziet, mocht Rusland
de levering stoppen? Wordt er een onderscheid gemaakt tussen sierteelt en groente
of fruit? Zijn er andere landen die bij benadering evenveel fossiel gas verstoken
ten behoeve van de sierteelt voor de export als Nederland?

Antwoord

In Nederland wordt geen onderscheid gemaakt tussen sierteelt en groente/fruit. Voor
de hele glastuinbouw, ook de sierteelt, geldt dat de hoge gasprijzen en de geopolitieke
situatie de urgentie versterken om nu door te pakken en investeringen in de energietransitie
te versnellen (Kamerstuk 32 627, nr. 39). Over het Bescherm- en Herstelplan Gas is uw Kamer door de Minister voor Klimaat
en Energie geïnformeerd op 7 februari (Kamerstuk 29 023, nr. 280).

De Minister schrijft in zijn brief de (grondgebonden) varkens en pluimveehouders te
willen ondersteunen met circa acht miljoen euro. Kan de Minister nog toelichten hoe
dit geld gebruikt gaat worden? Wat heeft dit voor gevolgen voor de transitie van de
landbouw?

Antwoord

Bij de inzet van de EU landbouwcrisisreserve richt ik mij vanwege o.a. de duurzaamheid
randvoorwaarde vanuit de Commissie en de praktische uitvoering op toevoeging van deze
middelen aan het huidige GLB-budget voor de vergroening in 2022. Binnen deze groep
landbouwers met grond richt ik mij, vanwege signalen uit de sector en de uitkomsten
van het WeCR onderzoek, vooral op een eenmalige bijdrage aan varkens- en pluimveebedrijven
met grond die substantiële aantallen varkens en pluimvee hebben. Het zijn bedrijven
die betalingsrechten (BBR) ontvangen waarmee wordt aangesloten bij de bestaande regelingen
omtrent vergroening wat bijdraagt aan de weerbaarheid van de sector.

De leden van de PvdA- en GroenLinks-fracties roepen nogmaals op om als Nederland onze
verantwoordelijkheid te nemen om bij te dragen aan de mondiale voedselzekerheid. Deze
leden kijken met veel belangstelling uit naar de antwoorden van de Minister.

Vragen en opmerkingen van de leden van de FvD-fractie

Waarom gaat u in uw brief d.d. 13 mei jl. met de geannoteerde agenda niet in op het
agendapunt inzake hoogpathogene aviaire influenza?

Antwoord

Ik heb op 17 mei een stand van zakenbrief naar de Tweede Kamer gestuurd over de vogelgriep.
Daarin ben ik ingegaan op een aantal aspecten rondom vogelgriep. Tijdens het opstellen
van de geannoteerde agenda was het agendapunt nog niet officieel geagendeerd.

Hoe beoordeelt u de eerste conceptversie van de raadsconclusies (Delegates Portal
8182/1/22 REV 2–5 mei 2022), waaruit blijkt dat deze zich richten op een strategische
aanpak voor de ontwikkeling van vaccinatie tegen vogelgriep als belangrijke preventiemaatregel?
Hoe beoordeelt u dat conform de conceptversie de Commissie en lidstaten worden opgeroepen
om tot een vaccinatiestrategie te komen en dat zou moeten worden gewerkt aan de ontwikkeling
van effectieve en veilige vaccinaties tegen het vogelgriepvirus?

Antwoord

Ik steun de Raadsconclusies en ik ondersteun van harte de oproep dat de Europese Commissie
en andere lidstaten wordt gevraagd om een strategie te ontwikkelen, in lijn met motie
van het lid Tjeerd de Groot (D66) en Van Campen (VVD) (Kamerstuk 35 398, nr. 14). De Commissie onderzoekt welke aanpassingen en vereenvoudigingen in regelgeving
mogelijk zijn ter bevordering van vaccinatie op het moment dat er een vaccin beschikbaar
is en heeft de European Food Safety Authority (EFSA) verzocht een inventarisatie van
werkzame en beschikbare vaccins tegen HPAI uit te voeren. Naar verwachting verschijnt
hun rapport volgend jaar (Kamerstuk 28 807, nr. 259).

Bent u van plan in te stemmen met de conceptversie van de raadsconclusies? Zo ja,
waarom? Zo nee, wat zijn uw bezwaren?

Antwoord

Ja. Vogelgriep lijkt het hele jaar door aanwezig te zijn, en het virus heeft in veel
landen tot besmettingen heeft geleid. Dit vraagt om een structurele aanpak. De aanbevelingen
in de Raadsconclusies ondersteun ik daarom.

Hoe zou een Nederlandse vaccinatiestrategie er naar uw oordeel uit moeten zien? Kunt
u dit toelichten?

Antwoord

Er wordt dit jaar een proef gestart om de effectiviteit van een aantal kandidaatvaccins
te testen. Afhankelijk van de resultaten kunnen we zien welk onderzoek nog verder
nodig is. Het is van groot belang dat we voldoende inzicht hebben in de eigenschappen
van een vaccin, voor we besluiten op welke manier (bijvoorbeeld op welke schaal) we
een vaccin in de Nederlandse pluimveehouderij kunnen en willen inzetten. De veiligheid
voor volksgezondheid en diergezondheid staat daarbij voorop. Mede op basis van uitkomsten
van de onderzoeken kan ik een strategie ontwikkelen om vaccinatie als extra preventieve
maatregel in te zetten om vogelgriepuitbraken in de toekomst zo veel mogelijk te voorkomen.

Kunt u bevestigen of ontkennen dat er ook «vaccins» bestaan of (zullen) worden ontwikkeld,
waarbij een genetische code in het lichaam wordt geïnjecteerd – zoals met een vector-
of mRNA-techniek? Bestaat er een mogelijkheid dat stoffen die afkomstig zijn uit dergelijke
vaccins, dan wel stoffen die als gevolg van dergelijke vaccins door de vogel zijn
aangemaakt, via het consumeren van vogelvlees of andere dierlijke producten in mensen
terecht kunnen komen? Zo ja, op welke wijze en wat zouden de gevolgen daarvan kunnen
zijn? Zo nee, hoe kunt u dit uitsluiten?

Antwoord

Ja, zulke vaccins bestaan en worden al gebruikt tegen andere ziekten in de dierhouderij.
Het initiatief voor het indienen van een verzoek tot toelating van vaccins tot de
markt (de zogenaamde vergunning voor het in handel brengen) ligt bij de farmaceutische
industrie. Zij zullen de gegevens moeten aanleveren. Dat dossier wordt vervolgens
beoordeeld en dan wordt besloten of een bepaald vaccin kan worden toegelaten. Alle
diergeneesmiddelen, ook vaccins, worden beoordeeld op veiligheid (mens, dier milieu),
kwaliteit en werkzaamheid. De veiligheid voor volksgezondheid en diergezondheid staat
daarbij voorop.

In overleg met de onderzoekers is een keuze gemaakt een aantal vaccins (waaronder
één vectorvaccin, en één DNA vaccin) op werkzaamheid te onderzoeken onder gecontroleerde
omstandigheden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdD-fractie

GLB-NSP

De leden van de PvdD-fractie constateren met verontwaardiging en schaamte dat het
Nederland is gelukt om zelfs bij de EC (dat over het algemeen een zeer neoliberaal
beleid voert) kritiek te oogsten over het lage ambitieniveau betreffende duurzaamheid
van het Nederlandse NSP voor het GLB. Deze leden merken al jaren op dat het GLB een
race naar de bodem is als het gaat om duurzaamheid: geen enkele lidstaat wil méér
van de subsidies inzetten voor verduurzaming dan de andere lidstaten, omdat dat de
eigen boeren – financieel gezien – op een achterstand zou zetten. In het nieuwe GLB
dat per 2023 ingaat, lijkt dat mechanisme nog sterker te werken: lidstaten kunnen
met de eigen invulling van het NSP de vrijheid nemen om zo veel mogelijk vast te houden
aan de hectaresteun voor boeren (zonder duurzame voorwaarden) en zo min mogelijk van
het Europese geld te besteden aan de duurzaamheidstransitie. Pijnlijk genoeg moet
Nederland wél 25 miljard euro aan nationaal geld uittrekken voor het oplappen van
de schade van het huidige veehouderijsysteem. Deze leden stellen dat de EC terecht
constateert dat er een gapend gat zit tussen het Nederlandse NSP, dat de gangbare
veehouderij blijft subsidiëren, en het nationale stikstoftransitiefonds, dat de sector
juist wil hervormen. Kan de Minister aangeven op welke manier hij het NSP gaat aanpassen,
zodat het bij gaat dragen aan het halen van de natuur-, stikstof-, klimaat- en waterdoelen,
waar zoveel nationaal belastinggeld naartoe gaat?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de PvdD-fractie delen ook de kritiek van de EC dat Nederland in het NSP
geen kwantitatieve doelen stelt voor de verschillende milieu en natuuropgaven. Deelt
de Minister het inzicht dat zonder concrete doelen de voortgang überhaupt niet te
meten is, en duurzaamheidsbeloftes maar al te gemakkelijk vervallen in loze beloftes?
Welke kwantitatieve doelen gaat de Minister in het NSP (en daarmee ook in het algemene
beleid) opnemen voor de reductie van CO2(-equivalenten) uit de landbouw, voor andere luchtverontreinigende stoffen, voor het
gebruik en het risico door landbouwgif en voor het gebruik en de uitspoeling van meststoffen?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Daarnaast benadrukken deze leden dat het telen van eiwitgewassen voor menselijke consumptie
zeer grote maatschappelijke voordelen heeft. Deze gewassen binden niet alleen stikstof
uit de lucht, waardoor ze een natuurlijke bemester van de bodem zijn, maar ze maken
ook gezonde eiwitten voor mensen beschikbaar, zonder dat er dieren voor nodig zijn
(met alle voorkomen dierenleed, milieuschade en volksgezondheidsrisico’s van dien).
Helaas zijn eiwitgewassen voor menselijke consumptie niet de hoogst-renderende gewassen
voor akkerbouwers, waardoor hier nog te weinig voor gekozen wordt. Deelt de Minister
de mening dat als er een vorm van landbouw is die gesubsidieerd moet worden voor een
duurzame toekomst, dat het de teelt van eiwitgewassen voor humane consumptie moet
zijn? Wordt deze teelt extra gesubsidieerd in het huidige NSP? Zo ja, op welke manier?
Zo nee, waarom niet? En kloppen de berichten dat Duitse en Belgische telers in hun
nieuwe NSP’s wel een extra hectarepremie krijgen voor eiwitgewassen voor menselijke
consumptie? Deelt de Minister het inzicht dat Nederlandse telers daar niet tegenop
kunnen concurreren als Nederland dat niet in het NSP opneemt en dat dat voorkomen
moet worden?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Landbouwgif

De leden van de PvdD-fractie hebben vernomen dat de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid
(EFSA) voornemens is te verzoeken om de toelating van glyfosaat, die eind 2022 afloopt,
automatisch te verlengen met een jaar.7 Dit zou inhouden dat glyfosaat, dat gelinkt wordt aan het veroorzaken van de ziekte
van Parkinson,8, 9 dat waarschijnlijk kankerverwekkend is, dat ons (drink)water vervuilt10 en rampzalige effecten heeft op de natuur11, «zomaar» een jaar langer op de markt zou blijven omdat de herbeoordeling nog niet
afgerond is.

Deze leden roepen al jaren op om deze automatische verlengingen – waarbij de toelating
van een gif verlengd wordt zonder dat de wettelijk verplichte veiligheidstoets heeft
plaatsgevonden – te stoppen. Zij vinden het dan ook onacceptabel dat ook bij glyfosaat,
waar zo veel maatschappelijke aandacht voor is en zorgen over zijn, en waar nota bene
vier beoordelende lidstaten aan werken, de herbeoordeling zo slecht verloopt dat een
verlenging van de toelating nodig zou zijn. Deze leden roepen de Minister met klem
op om de motie van het lid Vestering12 uit te voeren, met name het tweede verzoek om in te zetten op wijziging van de Europese
regelgeving om de toelating van pesticiden na het verstrijken van de goedkeuringsperiode
te laten vervallen. Op welke manier gaat de Minister hier uitvoering aan geven?

Tevens wijzen deze leden er (opnieuw) op dat Duitsland en Luxemburg reeds hebben aangekondigd
landbouwgif op basis van glyfosaat op nationaal niveau te (gaan) verbieden.13, 14 Dit nationale beleid is dus onafhankelijk van de uitkomst van de Europese herbeoordeling.
Gaat de Minister deze stap ook zetten, om volgens het voorzorgsbeginsel mensen, dieren
en de natuur te beschermen? Zo ja, per wanneer?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Ontbossingsverordening

De leden van de PvdD-fractie merken op dat de Amazone op een kantelpunt afstevent
door de grootschalig kap. Daarom vernemen deze leden graag een update over de stand
van zaken met betrekking tot de discussie over de Ontbossingsverordening. Hoe geeft
de Minister uitvoering aan de motie van de Partij voor de Dieren om afgeleide producten
van soja en palmolie op te nemen in de ontbossingsverordening15? Is dit al actief aangekaart in Europa? Zo ja, wat waren de reacties en hoe gaat
de Minister ervoor zorgen dat afgeleide producten direct worden opgenomen in de verordening?
Hoe is tot nu toe uitvoering gegeven aan de motie die oproept tot het zo snel mogelijk
opnemen van andere ecosystemen in het EU-wetsvoorstel voor ontbossingsvrije producten16? Is dit al actief aangekaart in Europa? Zo ja, wat waren de reacties en hoe gaat
de Minister ervoor zorgen dat andere ecosystemen worden opgenomen in de verordening?
Tot slot merken deze leden op dat inheemse leiders uit Brazilië onlangs actie hebben
gevoerd in Europa vanwege de gevolgen van de schadelijke sojateelt en ontbossing voor
hun levenswijze. Kan de Minister aangeven waarom in eerder debat hierover hij van
mening was dat rechten van inheemse groepen voldoende zijn verankerd, wanneer inheemse
leiders zelf aangeven dat deze onvoldoende verankerd zijn? Is de Minister bereid om
als nog te pleiten voor het in de verordening opnemen van mensenrechteneisen op productniveau?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

12e Ministeriële Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO)

De leden van de PvdD-fractie lezen dat de 12eMinisteriële Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie zal plaatsvinden van 12 tot
en met 15 juni 2022. Nederland hecht aan het tot stand komen van een akkoord om schadelijke
visserijsubsidies die leiden tot overbevissing, overcapaciteit, en IUU-visserij (illegale,
niet gerapporteerde en ongereguleerde visserij) in te perken. Echter merken deze leden
op dat Nederland het standpunt van UNCTAD-FAO-UNEP over schadelijke visserijsubsidies
niet heeft gesteund.17 Kan de Minister aangeven waarom Nederland dit standpunt niet steunt? Is de Minister
het ermee eens dat subsidies die bijdragen aan overcapaciteit (en hiermee ook bijdragen
aan overbevissing) ingeperkt zouden moeten worden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is
de Minister bereid tijdens deze conferentie van de WTO te pleiten voor de afschaffing
van subsidies die indirect bijdragen aan overbevissing?

Antwoord

Het kabinet is het ermee eens dat subsidies die bijdragen aan overcapaciteit ingeperkt
moeten worden. In dit kader zet de EU in op disciplinering van schadelijke subsidies
die bijdragen aan overcapaciteit en overbevissing waarbij ruimte blijft bestaan voor
subsidies ten behoeve van duurzaam visserijbeheer. Daarom steunt het kabinet de EU
inzet tot inperking van schadelijke visserijsubsidies waaronder subsidies die bijdragen
aan overbevissing en overcapaciteit, in lijn met SDG 14.6. De EU draagt dit in WTO-verband
uit. De inzet van het kabinet is om bij MC12 op dit punt ook daadwerkelijk tot een
akkoord te komen.

Position paper over een Europese positieflijst

De leden van de PvdD-fractie lezen met instemming dat Cyprus een position paper initieert
om te komen tot een EU-brede Positieflijst. Zij waarderen het dat dit onderwerp serieus
wordt opgepakt en onderschrijven het voornemen van de Minister om deze aanpak te steunen.
Deze leden zijn het ook eens met de Minister, waar deze schrijft dat lidstaten de
mogelijkheid zouden moeten behouden om strengere regels te hanteren dan een eventuele
EU-brede positieflijst minimaal voorschrijft.

De leden van de PvdD-fractie vragen of er al contact is geweest tussen de Minister
en zijn Cypriotische collega over de inzet van de EU-brede Positieflijst. Is de Minister
bereid om met enkele collega’s uit andere landen een voortrekkersrol in te nemen?
Deelt de Minister de visie dat een Positieflijst op Europees niveau ook bij kan dragen
aan de aanpak van de (illegale) exotische dierenhandel?

Daarnaast vragen deze leden aan de Minister om zich in te blijven zetten voor een
spoedige implementatie van de positieflijst in Nederland, zowel voor zoogdieren als
voor vogels, reptielen en amfibieën.

Antwoord

Na de bespreking van het position paper in de Landbouw- en Visserijraad bezie ik wat
de inzet van Nederland zal zijn op een EU-brede positieflijst en zal ik uw Kamer hierover
informeren door het verslag van de Landbouw- en Visserijraad.

Ik zie het verkennen van de voordelen van een lijst op Europees niveau als een goede
stap. Wat mij betreft wordt bij die verkenning ook gekeken naar de invloed van een
positieflijst op de (illegale) handel in de diverse diersoorten.

Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie

NSP/GLB

De verhoudingen tussen de EC en Nederland verlopen op het gebied van landbouw stroef,
zo merken de leden van de ChristenUnie-fractie op. Dit blijkt niet alleen uit de discussie
omtrent verlenging van de derogatie, maar ook uit het feit dat de EC in haar observatiebrief
moeite lijkt te hebben met een NSP gebaseerd op doelvoorschriften. De voorkeur voor
doel- en middelvoorschriften lijkt bovendien te verschillen per lidstaat. Kan de Minister
aangeven of de EC op één of andere manier te bewegen is tot meer ruimte voor lidstaten
om doelen op een wijze te bereiken die past bij de cultuur van die lidstaat? Kan de
Minister in Europa ook het fundamentelere gesprek aangaan over de toekomst van de
landbouw, het belang van een grote en gezonde landbouwsector in Nederland en of de
richtlijnen die nu zijn opgesteld, zoals de nitraatrichtlijn, wel voldoende effectief
en werkbaar zijn?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Puls

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen of de Minister bekend is met het promotieonderzoek
van marien bioloog Pim Boute18, waarin hij na jaren wetenschappelijk onderzoek de conclusie trekt dat het verbieden
van de pulsvisserij vanuit het oogpunt van dierenwelzijn geen zin heeft gehad? Is
de EC ook op de hoogte van dit onderzoek? Zo ja, wil de Minister dan de EC op het
hart drukken om, nu de belangrijkste motivator voor het verbieden van de puls is weggevallen,
al het mogelijke in het werk te stellen om de pulsvisserij op zo kort mogelijke termijn
weer toe te staan?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de Volt-fractie

De leden van de Volt-fractie hebben de voorbereiding op de Landbouw en Visserijraad
tot zich genomen en de volgende vragen opgesteld.

Kan de Minister toelichten hoe het komt dat het Nederlandse NSP geen koppeling bevat
met de doelstellingen uit de Green Deal, zoals aangeven door de EC?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De Minister gaf aan dat het inmiddels wel mogelijk is om de plannen voor het GLB te
actualiseren. Is de Minister voornemens deze koppeling alsnog op te nemen in het aangepaste
NSP?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De EC beveelt Nederland «ten zeerste» aan om de nationale bijdrage aan de doelstellingen
van de Green Deal op EU-niveau te kwantificeren. Is de Minister bereid dit te doen?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Kan de Minister concreet toelichten in welke mate het NSP bijdraagt aan het behalen
van de volgende Europese doelen:

– 50% minder uitspoeling en 20% minder gebruik van nitraat zoals vastgelegd in de «Van
boer tot bord»-strategie;

– De doelen uit het Actieprogramma Nitraatrichtlijn en het Addendum daarbij;

– De Kaderrichtlijn Water-doelen voor 2027.

Is de Minister bereid om bij de mogelijkheid tot het opnieuw openen van het GLB ambitieuzer
in te zetten op de mogelijkheid tot overheveling van pijler 1 naar pijler 2?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Is de Minister bereid bij het opnieuw invullen van het NSP te kijken naar de juridische
hobbels rondom innovatieve vormen van landbouw die bijdraagt aan het behalen van de
doelen zoals afgesproken in de Green Deal (met als voorbeeld de motie van de leden
Koekkoek en Boswijk over argroforestry (Kamerstuk 35 925 XIV, nr. 116)?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie

De leden van de SGP-fractie hebben een vraag over het voorstel van de EC voor wijziging
van de Verordening voor het Europees Visserijfonds, zodat lidstaten de visserijsector
kunnen steunen. Deze leden constateren dat een deel van de kottervloot aan de kant
ligt in verband met de hoge brandstofprijzen en dat de continuïteit van bedrijven
in het geding is. Zij horen graag welke maatregelen de Minister wil gaan nemen om
visserijbedrijven te steunen, zoals ook in andere lidstaten, zoals Frankrijk, gebeurt.

Antwoord

De oorlog en de daarop volgende sancties zorgen voor hoge energieprijzen en veroorzaken
onzekerheid en verstoring van handel. Hierdoor wordt ook onze economie geraakt en
net als ondernemers in andere sectoren, worden vissers geconfronteerd met hoge brandstofkosten.
Ik ben me bewust van de moeilijkheden die de visserijsector ondervindt door de hoge
brandstofprijzen. Op 11 april heb ik daarover met de visserijvertegenwoordigers gesproken.
De kabinetslijn is dat nationale compensatie als gevolg van de sancties niet aan de
orde is. Daarnaast wordt het EFMZV momenteel afgerond en zijn de middelen in Nederland
bijna volledig uitgeput.

Het inzetten van geld uit het toekomstig Europees visserijfonds EMFAF voor compensatie
van de visserij zal ten koste gaan van geld dat beschikbaar komt voor innovatie.

Compensatie kan de vraag naar fossiele energie stimuleren. Dit gaat in tegen de kabinetsambitie
op zowel verduurzaming van het Nederlandse bedrijfsleven als op het streven energieonafhankelijk
te worden van Rusland. Daarom ben ik niet voornemens om van deze compensatiemogelijkheid
gebruik te maken.

De leden van de SGP-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het rapport
van het Europees Parlement over de biologische landbouw. Zij delen op hoofdlijnen
de voorgestelde aanpassingen van de voorstellen van de EC om toe te werken naar 25%
biologische landbouw in 2030. Zij horen graag of de Minister zich in lijn met onder
meer het rapport van het Europees Parlement gaat pleiten voor bijstelling van de Europese
ambities voor de biologische landbouw.

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de SGP-fractie vragen aandacht voor voldoende opties voor de akkerbouw
en de vollegrondsgroenteteelt in de eco-regeling. De Kamer heeft hier eerder voor
gepleit. Minister Schouten heeft eerder in de Kamer gezegd dat niet kerende grondbewerking
al deel uitmaakte van de eco-regeling. De Minister heeft onlangs echter aangegeven
dat hij voornemens is precisielandbouw en niet-kerende grondbewerking pas per 2024
toe te voegen aan de eco-regeling (Kamerstuk 21 501-32 nr. 1420). De Minister gaf daarbij aan dat de voorbereidingen voor de uitvoering niet op tijd
voor invoering per 2023 gereed zijn. Deze ledenhoren graag of het klopt dat niet kerende
grondbewerking tot nu toe niet op de lijst voor de eco-regeling heeft gestaan. Zij
horen graag wanneer met deze voorbereiding is begonnen en waarom de komende maanden
deze voorbereiding niet afgerond zou kunnen worden. Deze leden zijn van mening dat
alle sectoren van begin af aan een evenredige kans moeten maken om gebruik te maken
van de eco-regeling.

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de SGP-fractie constateren dat in het rapport van CLM/WUR over de puntentoekenning
voor eco-activiteiten wordt aangegeven dat er weinig eco-activiteiten opgenomen zijn
die gericht zijn op hoogwaardige, technologische middelen. Is de Minister bereid bij
de verdere uitwerking van de Ecoregeling ook eco-activeiten met een agrotechnologische
invulling op te nemen?

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

De leden van de SGP-fractie zijn van mening dat met het oog op het belang van voedselzekerheid
in het licht van onder meer de Oekraïne-crisis vruchtbare landgrond zoveel mogelijk
benut moet kunnen worden. Zij horen graag of de Minister ten aanzien van de herziene
conditionaliteit in de eerste pijler van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid de ruimte
die Brussel geeft ten aanzien van de uitzonderingsmogelijkheden voor de verplichte
bufferzones van 3 meter (GLMC-4) en voor het uit productie nemen van landbouwgrond
(GLMC-8) zoveel mogelijk wil gaan benutten, onder meer ten aanzien van de productie
van vanggewassen.

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Vragen en opmerkingen van het lid van de BBB-fractie

Het lid van de BBB-fractie heeft kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de Landbouw
en Visserijraad en wil haar grote teleurstelling uitspreken over de gang van zaken,
nu het commissiedebat is omgezet in een schriftelijk overleg – dat nota bene op vrijdagmiddag
naar maandag gehaald wordt –, in het bijzonder inzake het ontwijken van een debat
over de ontwikkelingen met betrekking tot het NSP van Nederland. De geannoteerde agenda
kwam pas vrijdag beschikbaar! De Landbouw- en Visserijraad is een zeer belangrijk
overlegorgaan waar de kiem voor het belangrijkste landbouwbeleid in Nederland gelegd
wordt. Te vaak wordt een commissiedebat hierover omgezet in een schriftelijk overleg,
waardoor de Minister geen verantwoording in de kamer af komt leggen over zijn inzet
in de Raad. Dit lid vindt dit een bizarre gang van zaken en is van mening dat het
voeren van een debat over de inzet in de Europese Landbouw- en Visserijraad een essentieel
onderdeel is van de verantwoordelijkheid van deze commissie en het belang daarvan
zo ondersneeuwt. De Kamer kan op deze wijze onvoldoende haar controlerende taak uitvoeren,
iets dat de coalitiepartijen wellicht koren op de molen is, maar ongewenst is. Zeker
kleine fracties hebben hierdoor onvoldoende voorbereidingsgelegenheid en kunnen hun
werk niet goed doen. Kan de Minister zich hierover uitspreken?

Antwoord

Ik deel met het lid van de BBB-fractie dat het van belang is dat de Kamer mijn inzet
in de Landbouw- en Visserijraad goed kan controleren, en ik hecht er ook veel waarde
aan om de opvattingen van de Kamer in mijn inzet mee te nemen. Het maakt daarbij overigens
niet uit of de inbreng van de Kamer mondeling of schriftelijk tot mij is gekomen.

De cyclus van Landbouw en Visserijraden is frequent, wat begrijpelijkerwijs een beslag
legt op de capaciteiten van de Kamer. Ik sta open voor suggesties om het proces voor
de Kamer zo optimaal vorm te geven. Ook begrijp ik de zorg van het lid van de BBB-fractie
met betrekking tot het tijdig beschikbaar komen van de geannoteerde agenda. Het Ministerie
van LNV doet alles wat het kan om de Kamer zo ruim mogelijk voor aanvang van een Landbouw
en Visserijraad te voorzien van een geannoteerde agenda, maar is hierbij afhankelijk
van de tijdigheid van het beschikbaar komen van de agenda. Vaak is de officiële agenda
nog niet bekend gemaakt op het moment dat ik de geannoteerde agenda richting uw Kamer
stuur, en gebruikt het ministerie zo veel als mogelijk informele kanalen om informatie
op te halen uit Brussel om uw Kamer goed en tijdig te kunnen informeren.

Met betrekking tot het NSP kan ik melden dat de Kamer nog in mei mijn brief met de
appreciatie van de opmerkingen van de Europese Commissie zult ontvangen. Ik kijk uit
naar de gedachtewisseling met de Kamer op dit punt.

Het lid van de BBB-fractie is van mening dat zeker nu de EC kritiek geuit heeft op
het NSP van Nederland, dat er over de wijzigingen die de Minister wil gaan doorvoeren
om het NSP alsnog af te ronden ook binnen de Kamer gedebatteerd dient te worden. Welke
wijzigingen gaat hij voorstellen in het NSP? Is de Minister het eens met dit lid dat
uit de milieueffectrapportage bij het NSP blijkt dat er kennisleemten zijn en dat
het eigenlijk helemaal niet duidelijk is welke doelen gerealiseerd gaan worden met
de inzet op het huidige NSP? De betreffende EU-commissie geeft dit ook aan in haar
bezwaar, terwijl de regeling nu al complex is voor landbouwers. Het lid van de BBB-fractie
wil dan ook vragen of de Minister van plan is in de Landbouw- en Visserijraad inzet
te plegen gericht op de uitvoerbaarheid van de plannen. Het toevoegen van nog meer
indicatoren maakt de toch al complexe regelgeving nog complexer.

Antwoord

Deze vraag gaat niet over de specifieke agendapunten van de Landbouw- en Visserijraad
van 24 mei 2022 en zal op korte termijn beantwoord worden.

Staatssteunregeling

Maar ook op het gebied van door de EU toegestane staatssteun om tegemoet te komen
aan de hoge energieprijzen loopt Nederland achter, zo merkt het lid van de BBB-fractie
op. Kan de Minister toelichten waarom hij nu pas gebruik maakt van deze regeling voor
onze boeren en tuinders? Kan de Minister toelichten waarom hij niet maximaal inzet
op cofinanciering? Wat is de achterliggende gedachte om dit alleen voor grondgebonden
bedrijven met pluimvee en varkens aan te wijzen? Erkent de Minister dat ook andere
bedrijven, zoals glastuinbouw, met liquiditeitsproblemen geconfronteerd worden en
dat ook deze bedrijven een ongelijk speelveld tegemoet zien, als andere lidstaten
deze regelingen wel gebruiken om die sectoren te ondersteunen? Is de Minister bereid
zijn inzet hierop te herzien? Zo ja, op welke termijn kan de Kamer dat tegemoet zien?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord

De activering van de EU landbouwcrisisreserve (met voor Nederland 8 mln. euro) omvat
EU-middelen die zijn ingehouden op de directe betalingen aan grondgebonden agrariërs.

Het zijn derhalve bestaande EU-middelen en betreft geen nationale steungelden of middelen
onder de staatssteunregeling. De crisisreserve is pas op 24 maart geactiveerd en lidstaten
kunnen tot 30 juni maatregelen melden in Brussel, waarbij de betaling dient te geschieden
voor 30 september 2022. Bij de inzet van de EU landbouwcrisisreserve richt ik mij
vanwege o.a. de duurzaamheid randvoorwaarde vanuit de Commissie en de praktische uitvoering
op toevoeging van deze middelen aan het huidige GLB-budget voor de vergroening in
2022. Binnen deze groep landbouwers met grond richt ik mij, vanwege signalen uit de
sector en de uitkomsten van het WeCR onderzoek, vooral op een eenmalige bijdrage aan
varkens- en pluimveebedrijven met grond die substantiële aantallen varkens en pluimvee
hebben. Het zijn bedrijven die betalingsrechten (BBR) ontvangen waarmee wordt aangesloten
bij de bestaande regelingen omtrent vergroening, wat bijdraagt aan de weerbaarheid
van de sector.

Daarnaast is het kabinet van oordeel dat de beste oplossing om aan te kunnen passen
aan de hoge energieprijzen de verduurzaming is (dit betekent zowel energie besparen
als meer duurzame energie). Het Kabinet zet daar ook vol op in (o.a. met Klimaatfonds).
Dat geldt ook voor de glastuinbouw (Kamerstuk 32 627, nr. 39). Nederland maakt op dit moment inderdaad geen gebruik van de ruimte van de door
de Commissie geboden aanvullende ruimte in het staatssteunkader. Dat geldt voor alle
economische sectoren. Zoals ook aangegeven in de Geannoteerde Agenda kiest het kabinet
er voor om geen nationale cofinanciering toe te voegen aan de GLB-crisisreserve

De Minister van EZK heeft vorige week woensdag in een debat toegezegd om nog deze
maand met een Kamerbrief te komen over: i) de economische gevolgen van de oorlog in
Oekraïne; ii) wat het kabinet doet (om de situatie te monitoren en qua instrumentarium);
en iii) over het Europese speelveld. Hierin zal dus ook ingegaan worden op wat andere
landen doen met het staatssteunkader en wat dit betekent voor Nederland.

Het lid van de BBB-fractie had helaas onvoldoende voorbereidingstijd om verder input
te leveren op deze Landbouw en Visserijraad, dat is wat haar betreft zeer betreurenswaardig.

II Volledige agenda

Geannoteerde agenda Landbouw- en Visserijraad 24 mei 2022

Kamerstuk 21 501-32, nr. 1425 – Brief d.d. 13 mei 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer

Verslag Landbouw- en Visserijraad 7 april 2022

Kamerstuk 21 501-32, nr. 1419 – Brief d.d. 21 april 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer

Rapport strategische milieueffectrapportage

Kamerstuk 28 625, nr. 336 – Brief d.d. 22 maart 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer

Reactie op verzoek commissie over het position paper dat het kabinet in 2020 naar
de Europese Commissie heeft gestuurd over de Nederlandse positie ten aanzien van de
herziening van Verordening (EG) 1107/2009 over het op de markt brengen van landbouwgif

Kamerstuk 27 858, nr. 564 – Brief d.d. 31 maart 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer

Observaties van de Europese Commissie t.a.v. Nationaal Strategisch Plan voor het nieuwe
GLB

Kamerstuk 28 625, nr. 337 – Brief d.d. 5 april 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer

Kwartaalrapportage lopende EU-wetgevingshandelingen LNV

Kamerstuk 22 112, nr. 3392 – Brief d.d. 14 april 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer

Initiële reactie op observaties Europese Commissie (EC) voor GLB-NSP en Nederlandse
vertaling

Kamerstuk 28 625, nr. 338 – Brief d.d. 22 april 2022, Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, H.
Staghouwer