Brief regering : Geannoteerde Agenda Energieraad (formeel) 20 oktober 2025

Nr. 1161
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 oktober 2025

Bijgevoegd vindt u de geannoteerde agenda voor de Energieraad van 20 oktober 2025
in Luxemburg.

De Minister van Klimaat en Groene Groei,
S.Th.M. Hermans

Geannoteerde Agenda Energieraad (formeel) 20 oktober 2025

Op 20 oktober a.s. vindt in Luxemburg de formele Energieraad plaats. Op het moment
van schrijven is de exacte agenda nog niet bekend en ontbreken de stukken die duiding
geven aan de inhoud van de discussies nog. Naar verwachting zal op de agenda staan
het bereiken van een algemene oriëntatie van de Raad op de REPowerEU-verordening voor
de uitfasering van Russisch gas, evenals een beleidsdiscussie over het door de Europese
Commissie aangekondigde Elektrificatie Actieplan. Ook staat een uitwisseling over
de energiesituatie in Oekraïne en Moldavië op de agenda.

REPowerEU-verordening

Op 17 juni heeft de Europese Commissie (hierna: Commissie) een wetgevingsvoorstel
gepresenteerd voor het beëindigen van de invoer van Russisch gas en olie tegen eind
2027. Het voorstel geeft aan langs welke weg de Commissie wil komen tot een volledige,
snelle en permanente uitfasering van Russisch gas en olie uit het energiesysteem van
de Unie. Het voorstel voorziet daartoe in een stapsgewijs verbod op de invoer van
gas dat afkomstig is uit Rusland of (in)direct uit Rusland wordt ingevoerd. Daarnaast
presenteert het voorstel een verplichting voor lidstaten om nationale diversificatieplannen
op te stellen voor de geleidelijke stopzetting van de invoer van Russisch gas en olie.

De Kamer is op 11 juli jl. over de Nederlandse appreciatie van het Commissievoorstel
geïnformeerd waarbij is aangegeven dat het kabinet het voorstel ondersteunt.1 In de afgelopen periode is onderhandeld over het voorstel, wat heeft geleid tot een
aantal aanpassingen. Onder andere op aandringen van Nederland is ten behoeve van de
uitvoerbaarheid van de verordening beter aansluiting gezocht bij de terminologie van
de douanewetgeving. Ook is aangepast dat importeurs van gas geen voorafgaande toestemming
meer hoeven aan te vragen indien zij dat gas importeren vanuit gasproducerende landen
waarvan het zeker is dat die zelf geen gas uit Rusland (kunnen) importeren, dan wel
strikte maatregelen hebben genomen om dat tegen te gaan. Dit komt tegemoet aan het
beperken van de administratieve lasten voor bedrijven. Er zijn echter nog wel vragen
of deze voorafgaande toestemming en de tijd die daarvoor beschikbaar is (vijf werkdagen)
niet in de weg staat van met name spotLNG inkopen. De Commissie is gevraagd om op
dit punt met nadere informatie te komen. Een andere aanpassing is dat lidstaten ervoor
mogen kiezen om de uitvoering van de verordening geheel of gedeeltelijk bij een andere
instantie te beleggen dan de Douane. Dit speelt mogelijk ook in Nederland en vooruitlopend
op de vaststelling en inwerkingtreding van de verordening wordt in nauwe samenspraak
met de Douane bezien hoe invulling kan worden gegeven aan de verordening.

Mogelijk ontstaat er tijdens de Energieraad nog discussie op twee punten die door
sommige lidstaten zijn opgebracht maar niet door het voorzitterschap zijn overgenomen.
Ten eerste pleiten sommige lidstaten voor bepalingen om Europese bedrijven schadeloos
te stellen bij eventuele succesvolle claims vanuit de Russische Federatie omtrent
het niet nakomen van contractuele afspraken. Het Nederlandse kabinet vindt niet dat
de EU garant moet staan bij eventuele claims. Ook wordt door een aantal lidstaten
gepleit voor een «sunset»-clausule om het importverbod op Russisch gas later te heroverwegen.
Het Nederlandse kabinet vindt een dergelijke clausule onnodig en een onwenselijk signaal.

Het voorzitterschap streeft ernaar om tijdens de Energieraad een algemene oriëntatie
te bereiken en daarna de onderhandelingen met het Europees Parlement snel te starten
om tot een definitieve tekst te komen. In het parlement is er brede steun voor hetgeen
met de verordening wordt beoogd.

Inmiddels heeft de Commissie op 19 september jl. haar voorstel voor een 19e sanctiepakket uitgebracht. Onderdeel van dit pakket is dat de import van LNG uit
de Russische Federatie onder de sancties komt te vallen. Anders dan de REPowerEU-verordening,
die een permanent verbod op de import van Russisch gas (LNG en gas dat via pijpleidingen
wordt aangevoerd) voorziet, hebben deze punitieve sancties per definitie een tijdelijk
karakter. Het Nederlandse kabinet steunt de inzet van het sanctiepakket. Besluitvorming
over het 19e sanctiepakket moet plaatsvinden op basis van unanimiteit, terwijl het bereiken van
een algemene oriëntatie van de raad op de REPowerEU-verordening en de uiteindelijke
besluitvorming plaatsvindt op basis van gekwalificeerde meerderheid. Voor het Nederlandse
kabinet is het van belang dat de ambitie, coherentie en effectiviteit van de verschillende
pakketten maatregelen die voorzien in de uitfasering van Russische energie uit de
EU in onderlinge samenhang overeind blijft.

Electrification Action Plan

De Commissie heeft aangekondigd een Elektrificatie Actieplan te publiceren in het
eerste kwartaal van 2026. Elektriciteit zal in het toekomstige energiesysteem de belangrijkste
energiedrager worden. Echter, elektrificatie stagneert, waardoor de voortgang van
decarbonisatie wordt belemmerd. De belangrijkste barrières die leiden tot deze stagnatie
zijn onduidelijke beleidskaders, hoge investeringskosten, hoge en onzekere elektriciteitskosten,
netcongestie, beperkte beloning voor flexibiliteit en vraagsturing, onvolledig technologieaanbod
(met name voor industrieprocessen met hoge temperaturen) en een tekort aan kennis
en gedeelde standaarden.

De Commissie wil met het actieplan barrières wegnemen die de elektrificatie in de
EU belemmeren, zowel aan de aanbod- als de vraagzijde, met gerichte maatregelen voor
verschillende sectoren. Het plan moet zich volgens de Commissie richten op het verbeteren
van de randvoorwaarden voor elektrificatie zoals flexibiliteit, infrastructuur, prijssignalen
en innovatie.

Het kabinet onderschrijft het belang van elektrificatie als een efficiënte en toekomstbestendige
route naar verduurzaming. Het kabinet zet hierbij in op het creëren van de juiste
randvoorwaarden voor elektrificatie, zoals recent uiteengezet in de Actieagenda Elektrificatie Industrie.2 Om het potentieel voor elektrificatie te ontsluiten, richt het kabinet zich op vier
pijlers: (1) consistent beleid, (2) de juiste financiële prikkels, (3) innovatie en
kennis en (4) flexibiliteit. Een concreet voorbeeld is de verkenning van «Contracts
for Difference» aan de vraagzijde (een contract dat het verschil tussen marktprijs
en afgesproken referentieprijs afdekt voor de afnemer) om elektriciteitskosten voorspelbaarder
te maken en de investeringszekerheid voor industriële elektrificatie te vergroten.3

Nederland zal de Commissie vragen om lidstaten te ondersteunen bij het aanpakken van
netcongestie, het verkorten van de wachtlijsten voor nieuwe transportcapaciteit en
het stimuleren van flexibiliteit, opslag en vraagsturing. Nederland zal daarnaast
pleiten voor vereenvoudiging en het stroomlijnen van vergunningsprocedures en het
belang van voldoende interconnecties en intensievere samenwerking en coördinatie tussen
lidstaten benadrukken. Nederland zal de Commissie oproepen om in het staatssteunkader
meer ruimte te bieden voor nationale stimulering van investeringen in elektrificatie.
Ook zal Nederland de Commissie vragen om een geharmoniseerde Europese aanpak van de
hoge nettarieven om elektrificatie te bevorderen en een Europees gelijk speelveld
te faciliteren.

Energiesituatie Oekraïne en Moldavië

Nederland verwelkomt de uitwisseling over de energiesituatie in Oekraïne en Moldavië,
in het licht van de aanhoudende en geïntensiveerde aanvallen van Rusland op de Oekraïense
energievoorziening en de verkiezingen in Moldavië. Nederland is zich bewust van de
dringende energiebehoeften in Oekraïne en Moldavië en zal tijdens de Energieraad steun
uitspreken voor hulp aan beide kandidaatlidstaten.

Met betrekking tot de situatie in Oekraïne zal Nederland specifiek waardering uitspreken
voor alle inspanningen van de EU, haar lidstaten en G7+-partners om Oekraïne te ondersteunen
bij een gecoördineerde aanpak van dringende behoeften, zoals gasleveringen. Ook is
er oog voor langetermijnmaatregelen, zoals noodzakelijke EU-hervormingen in de energiesector.
Nederland is zeer onder de indruk van de toewijding van de Oekraïense regering om
het Oekraïneplan af te ronden en het Integraal Nationaal Energie- en Klimaatplan (INEK)
tijdig bij de Europese Commissie in te dienen. Nederland verwelkomt de stappen die
Oekraïne zet in de richting van volledige integratie van de Europese energiemarkt.

Nederland zal zich blijven inzetten voor de acute noden in Oekraïne.4

Tijdens de Ukraine Recovery Conference van 16 juli jl. heeft de Minister van Buitenlandse
Zaken namens het kabinet verdere steun toegezegd aan de Oekraïense energiesector.
Concreet zijn de resterende donaties voor 2025 t.w.v. EUR 52 mln. toegewezen aan o.a.
in-kind energiesteun (EUR 20 mln.) en aan algemene energiesteun via de EBRD (EUR 15
mln.).

Met betrekking tot de situatie in Moldavië zal Nederland steun uitspreken en de Commissie
bedanken voor haar inzet middels het Civil Protection Mechanism en elektriciteitsexport via Roemenië. Moldavië kampt met aanhoudende energieonzekerheid
vanwege de grote afhankelijkheid van import, en van elektriciteit uit de elektriciteitscentrale
van de afgescheiden regio Transnistrië. Hoewel er aanzienlijke inspanningen zijn en
nog steeds worden geleverd om de Moldavische energiebronnen te diversifiëren en de
veerkracht te verbeteren, vragen deze om extra steun. Deze inspanningen omvatten de
bouw van nieuwe infrastructuur, de integratie met Europese energiemarkten en de ontwikkeling
van binnenlandse capaciteit voor hernieuwbare energie, en worden ondersteund door
de EU en de EBRD.