Brief regering : Update halfgeleiderbeleid

32 637 Bedrijfslevenbeleid

Nr. 166 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 september 2025

Halfgeleiders zijn onmisbaar. Op minuscule stukjes technologie past inmiddels een
wereld aan informatie. Zonder chips stopt onze telefoon, valt de auto stil en lopen
ziekenhuizen en defensiesystemen vast. Vrijwel alles in ons dagelijks leven en in
onze economie draait op deze technologie. Bovendien wordt de sector alleen maar belangrijker
richting de toekomst. De markt zal de komende 10 jaar verdubbelen in omzet. Daarmee
is deze sector cruciaal voor ons toekomstig verdienvermogen, en blijven belangrijke
publieke voorzieningen (zoals de zorg en het onderwijs) betaalbaar. We mogen trots
zijn op de sterke positie die Nederland hierin heeft opgebouwd. Maar vanzelfsprekend
is dat niet en trots op wat we tot nu toe hebben opgebouwd maakt al helemaal niet
een goede strategie voor de toekomst.

De halfgeleiderindustrie is een wereldwijde keten, van grondstoffen tot chipmachines
en van chipontwerp tot productie en verpakking, waarin honderden miljarden omgaan
en de concurrentie genadeloos is. Landen investeren op ongekende schaal om kennis
en productie naar zich toe te trekken, om zo afhankelijkheid van andere landen te
verminderen en verdienvermogen naar zich toe te trekken. De Verenigde Staten doen
dat met hun CHIPS and Science Act. Ook Japan, Zuid-Korea en Taiwan investeren fors. China maakt met grote staatssteun
een inhaalslag. Ook binnen de EU wordt met de Europese Chips Act gewerkt aan versterking van het ecosysteem. In dat speelveld kunnen wij niet achteroverleunen.

Als we niet alert zijn, raken we achterop. Dan verliezen we niet alleen economische
kracht, maar ook onze technologische voorsprong en strategische autonomie. En dan
dreigt te grote afhankelijkheid in cruciale sectoren, van defensie tot zorg en van
energie tot mobiliteit. In een wereld die onzekerder en harder wordt, kunnen we ons
dat niet veroorloven. Dan kunnen producten veel duurder worden, of kan ons de toegang
tot essentiële producten zelfs geheel worden ontzegd.

Ook zijn halfgeleiders onlosmakelijk verbonden met AI: zonder chips kun je geen AI-modellen
trainen of draaien. Op dit vlak zijn we bezig met de ontwikkeling van een nieuwe strategie,
waarover de eerste gesprekken met AI-ondernemers hebben plaats gevonden en waarbij
ook de halfgeleider industrie bij betrokken is.

De betekenis van de halfgeleiderindustrie, inclusief fotonica en quantumtechnologie,
gaat verder dan technologie en geopolitiek. In Nederland levert deze sector duizenden
hoogwaardige banen op. Jongeren krijgen nieuwe opleidingskansen en regio’s waar bedrijven
en kennisinstellingen actief zijn, worden versterkt. Het gaat om toekomstperspectief
voor mensen, om de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt en om sterke, leefbare
regio’s.

Nederland heeft een ecosysteem opgebouwd dat uniek is, met partijen uit diverse stappen
in de waardeketen, zoals kennisontwikkeling, chipontwerp, productie en toeleveranciers.
Juist die samenwerking maakt dat anderen met jaloezie naar ons kijken. Maar dat is
geen garantie voor de toekomst. Druk op ruimte, de woningopgave, energie en stikstof
en het tekort aan technisch talent laten zien dat groei en behoud van deze sector
niet vanzelf gaan.

Daarom maakt Nederland scherpe keuzes. We richten ons op het creëren van de juiste
randvoorwaarden voor bedrijven om in Nederland door te kunnen groeien. We stimuleren
R&D en productiecapaciteit van technologieën waarop wij ons wereldwijd kunnen onderscheiden.
En we zetten in op strategische internationale samenwerking om onze positie internationaal
veilig te stellen. Over deze strategie zijn we uiteraard ook in nauw contact met ons
bedrijfsleven, zoals in de Semicon Board NL, die op 9 juli jl. weer bijeen is geweest.

Op 27 mei jl. heeft het kabinet u al uitgebreid geïnformeerd over de voortgang en
het beleid van de halfgeleiderindustrie.1 Met deze brief geef ik een update van de ontwikkelingen die sindsdien op de belangrijkste
beleidsterreinen hebben plaatsgevonden.

Handelstarieven

Zoals ook vermeld in de Kamerbrief Gezamenlijke EU-VS verklaring over handel2 van 26 augustus jl. zal de VS voor vrijwel alle Europese goederen een basisimportheffing
van 15% hanteren, inclusief eventuele toekomstige verhogingen voortvloeiend uit lopende
Section 232-onderzoeken.3 Voor halfgeleiderproductieapparatuur geldt dat er momenteel geen additionele Amerikaanse
tarieven van kracht zijn. Wel loopt er nog steeds een Section 232-onderzoek naar de import van halfgeleiders en halfgeleiderproductieapparatuur; pas
na afronding hiervan wordt duidelijk of de VS daadwerkelijk extra tarieven zal invoeren
en of deze ook halfgeleiderproductieapparatuur zullen raken.

Gebiedsgerichte opgave Project Beethoven

Zoals vermeld in de brief van 27 mei jl., bewaak ik samen met de overige kabinetsleden
nauwgezet de voortgang van de gebiedsgerichte opgave van project Beethoven, via het
Bestuurlijk Overleg Brainport. Onderstaand vindt u de belangrijkste ontwikkelingen
op dit gebied.

Woningbouw

Naast de reeds afgesproken 45.130 woningen hebben Rijk en regio afgesproken om vóór
2030 versneld 17.000 extra woningen en 2.280 studentenwoningen te realiseren. Voor
grootschalige locaties zoals Knoop XL en de Zuidwest-as/HOV4 wordt de gebiedsontwikkeling
verder uitgewerkt. Om de 21 gemeenten bij de uitvoering te ondersteunen is onder regie
van de Metropoolregio Eindhoven een realisatieteam ingericht, met inhoudelijke en
procesmatige inbreng van BZK VRO. Op 1 september 2025 opent daarnaast het loket voor
de subsidieregeling versnelling woningbouw, waarmee gemeenten projecten sneller tot
realisatie kunnen brengen.

Bereikbaarheid

De gebiedgerichte opgave draagt tevens bij aan een stevige verbetering van de weginfrastructuur
en een hoogwaardig openbaar vervoer tussen het centrum van Eindhoven en de verschillende
toplocaties met campussen, waaronder de campus van ASML, de High Tech Campus Eindhoven
(HTC) en de Brainport Innovation Campus (BIC) waar ASML voornemens is haar nieuwe
vestiging te bouwen. In mei 2025 is de startbeslissing genomen voor de integrale MIRT-verkenning
A2/N2 Brainportlijn en Noordwestelijke ontsluiting. De voorbereidingen van de aanpak
spoorknoop en multimodale knoop, zijnde het busstation en stationsgebouw van Eindhoven
Centraal, worden naar verwachting komend najaar afgerond. Voor het hoogwaardig openbaar
vervoer (HOV 4) tussen Eindhoven Centrum en bedrijventerrein De Run in Veldhoven,
wordt toegewerkt naar een definitief ontwerp. Eind dit jaar wordt naar verwachting
de actualisatie van het MIRT-onderzoek Verstedelijking en Mobiliteit Brainport vastgesteld.
In de actualisatie wordt in beeld gebracht wat de opgaven zijn op het gebied van wonen,
werken en, mobiliteit tot 2040.

Netcongestie

Samen met de Minister van KGG span ik mij tot het uiterste in om per 1 januari 2028
voldoende elektrisch vermogen op de Brainport Industries Campus (BIC) voor ASML te
realiseren. Daarover hebben verschillende gesprekken plaatsgevonden met ASML, gemeente
Eindhoven, de netbeheerders Tennet en Enexis, ACM en beide departementen. Het project
«Pocket Noordoost-Brabant» is opgenomen in het MIEK4 en wordt momenteel nader uitgewerkt. Dit betreft de vorming van een nieuw deelnet
in het hoogspanningsnet van TenneT bij Wijchen en Oss waarmee ook meer ruimte ontstaat
op het netwerk van de Brainportregio.

Nationaal Versterkingsplan van Microchiptalent

Het Nationaal Versterkingsplan van microchiptalent heeft als doel om zo spoedig mogelijk
extra technisch talent voor de halfgeleiderindustrie op te leiden. De vier regio’s
(Brainport, Zuid-Holland, Twente en het Noorden) hebben de beschikkingen en de eerste
middelen ontvangen en de eerste projecten zijn van start gegaan. De toegekende middelen
gaan onder andere naar aanpassing en uitbreiding van curricula (bijvoorbeeld het ontwikkelen
van specifieke semiconcursussen), gerichte werving van (inter)nationale studenten
en meer bedrijfsstages. Zo is er bijvoorbeeld een oriëntatieprogramma Techniek en
Technologie door Summa in Brainport gestart, studenten krijgen hier onder andere les
op verschillende techniekopleidingen op mbo niveau 3 en 4. En in Zuid-Holland zijn
de nieuwe opleidingsvarianten Bachelor Applied Computer Science en master Next Level
Engineering semicon gestart aan de Haagse Hogeschool. Hiernaast start op 1 september
de gezamenlijke internationale werving van de regio’s om bachelor studenten te enthousiasmeren
voor een masterstudie en carrière in de halfgeleiderindustrie in Nederland.

Semicon Coalition

Samenwerking binnen Europa blijft van essentieel belang. De steun voor de Semicon
Coalition binnen de EU is inmiddels vergevorderd. Waar de coalitie aanvankelijk begon
met een kopgroep van negen lidstaten, werken we nu toe naar brede betrokkenheid met
als doel de steun van alle 27 EU-lidstaten te verwerven. Binnen afzienbare tijd verwacht
ik, samen met de betrokken lidstaten, de Europese Commissie en met actieve ondersteuning
vanuit de industrie, onze gezamenlijke inzet voor de herziening van de Europese Chips
Act te presenteren. Nederland zet zich onverminderd in voor de versnelde uitvoering
van de herziening van de EU Chips Act.

IPCEI Advanced Semiconductor Technologies

Met de Nederlandse deelname aan de Important Project of Common European Interest voor
Advanced Semiconductor Technologies (IPCEI-AST) kiezen we voor de versterking van
de technologische capaciteiten van Nederland en Europa. Hiermee ondersteunen we onderzoek,
ontwikkeling, en eerste toepassing in een productieomgeving van nieuwe generaties
halfgeleiders, inclusief ontwerptechnieken, productietechnologieën en toepassingen.
Dit betreft nadrukkelijk ook het MKB, inclusief innovatieve start- en scale-ups. Op
17 juli jl. heeft Nederland hiervoor het Europese bedrijfsleven in Den Haag ontvangen
voor strategische koersbepaling. Ik zet mij in voor de financiering van IPCEI-AST.
IPCEI-AST kan bovendien bijdragen aan het verwezenlijken van ambities uit het ChipNL-innovatieprogramma.

Tot slot

Voorzitter, Nederland zet belangrijke stappen om onze positie in de halfgeleiderindustrie
te versterken. Het gaat niet alleen om technologie, maar ook om banen, kennis en de
kracht van onze samenleving. Voorsprong vraagt om keuzes, om volgehouden inzet en
om investeringen die richting geven. Want de keuzes die wij vandaag maken, bepalen
of Nederland morgen nog steeds vooroploopt.

De Minister van Economische Zaken, V.P.G. Karremans