Brief regering : Uitvoering van de motie van het lid Van Nispen over een extern, aanvullend, onafhankelijk historisch onderzoek instellen naar het handelen van de BVD (Kamerstuk 29924-268)

Nr. 283 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juli 2025

Op 12 november 2024 heeft uw Kamer de motie van het lid Van Nispen (SP) (Kamerstuk
29 924, nr. 268) aangenomen inzake het doen van onafhankelijk, historisch onderzoek naar de Binnenlandse
Veiligheidsdienst (BVD). Met deze brief informeer ik u over de uitvoering van deze
motie.

Ik hecht grote waarde aan onafhankelijk en wetenschappelijk onderzoek, ook naar de
geschiedenis van de BVD. Dit is dan ook een belangrijke reden om in de afgelopen jaren
een groot aantal BVD-dossiers over te brengen naar het Nationaal Archief. Dit maakt
grondig en gericht onderzoek mogelijk, en stelt onderzoekers in staat de in de archiefstukken
vervatte informatie in hun historische context te plaatsen en hierover te publiceren.
Meerdere van deze bij het Nationaal Archief berustende BVD-dossiers vormen tevens
de basis voor de reeks journalistieke artikelen waaraan in de motie wordt gerefereerd.

Het belang dat ik hecht aan onafhankelijk, geschiedkundig onderzoek blijkt daarnaast
uit het aanstellen van een historisch adviseur bij de AIVD tot wiens taken het stimuleren
en faciliteren van historisch-wetenschappelijk onderzoek door derden naar de geschiedenis
van de (voorlopers van) de AIVD behoort.

Ik neem mij voor een Nederlandse universiteit opdracht te verstrekken om onafhankelijk
onderzoek te doen met betrekking tot de vraag op welke wijze de BVD handelde ten opzichte
van personen die behoorden tot bepaalde maatschappelijke groepen die in de naoorlogse
jaren bijzondere beschermenswaardigheid toekwam, zoals oud-verzetsstrijders, overlevenden
van de vernietigingskampen en degenen die politiek werden vervolgd in landen met een
repressief regime (in het bijzonder Indonesië midden jaren zestig). Onderdeel van
dit onderzoek betreft de herkomst van schriftelijke bronnen waarop de BVD zich baseerde
in zijn onderzoeken naar personen die tot dergelijke groepen behoorden.

Bij mijn keuze voor deze invulling van het onderzoek heb ik mij gebaseerd op in de
motie genoemde thema’s. Vanzelfsprekend kiest de universiteit zijn eigen wetenschappelijke
insteek en zal deze ten behoeve van het onderzoek alle medewerking van de AIVD krijgen,
waaronder inzage in bij de AIVD berustende archiefstukken. Archiefstukken die berusten
bij de AIVD en naar welke in het onderzoek zal worden verwezen, zullen openbaar worden
gemaakt voor zover de Wiv 2017 daartoe de mogelijkheid biedt. Mijn voornemen is om
het onderzoek dit najaar van start te laten gaan.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, J.J.M. Uitermark