Brief regering : Inzet Speciale Zitting van de Vergadering van verdragspartijen bij het Statuut van Rome

Nr. 56
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 juli 2025

Van 7 tot en met 9 juli 2025 zal in New York een Speciale Zitting plaatsvinden van
de Vergadering van Verdragspartijen bij het Statuut van Rome (Assembly of States Parties, ASP) inzake het Internationaal Strafhof (ISH). Middels deze brief informeert het
kabinet u over deze Speciale Zitting, die in het teken zal staan van de evaluatie
van de in 2010 te Kampala aangenomen amendementen inzake het misdrijf agressie. In
de bijlage treft u eveneens het verslag aan van de laatste reguliere bijeenkomst van
de ASP.

Inleiding

In 2010 zijn tijdens de eerste Herzieningsconferentie te Kampala amendementen op het
Statuut van Rome aangenomen, die betrekking hebben op de definitie van het misdrijf
agressie en op de uitoefening van rechtsmacht door het ISH ter zake van dit misdrijf.
Deze «Kampala amendementen» zijn op dit moment door 48 van de 125 verdragspartijen
geratificeerd, waaronder door het Koninkrijk der Nederlanden.1 Tijdens de Herzieningsconferentie in 2010 is besloten om de Kampala amendementen
zeven jaar na het activeren van de rechtsmacht van het ISH over het misdrijf agressie
te evalueren. Aangezien de (beperkte) rechtsmacht van het ISH op 17 juli 2018 is geactiveerd,
dienen de Kampala amendementen ingevolge dit besluit voor 17 juli 2025 te worden geëvalueerd.
Ten behoeve van deze evaluatie is van 7 tot en met 9 juli 2025 in New York een Speciale
Zitting van de ASP voorzien.

Speciale Zitting

De Speciale Zitting zal niet alleen betrekking hebben op de evaluatie van de in 2010
aangenomen amendementen en op de nationale ervaringen bij de ratificatie en implementatie
van deze amendementen, maar ook op het amendementsvoorstel dat in april 2025 is ingediend
door Costa Rica, Duitsland, Sierra Leone, Slovenië en Vanuatu. Dit amendementsvoorstel
beoogt de beperkte rechtsmacht van het ISH over het misdrijf agressie uit te breiden
door de regeling inzake de rechtsmacht over het misdrijf agressie te harmoniseren
met de regeling inzake de rechtsmacht over de overige drie in het Statuut van Rome
opgenomen internationale misdrijven (te weten, genocide, misdrijven tegen de menselijkheid
en oorlogsmisdrijven). Daarnaast zal tijdens de Speciale Zitting worden onderhandeld
over een slotresolutie. De voorbereiding van de Speciale Zitting vindt hoofdzakelijk
plaats in de ASP-werkgroep inzake amendementen. De agenda voor de Speciale Zitting
dient nog te worden vastgesteld en zal worden gepubliceerd op de website van de ASP.2

Positie Nederland

Nederland heeft zich sinds het begin van de onderhandelingen over het Statuut van
Rome in de jaren ’90 een voorstander betoond van het toekennen van dezelfde rechtsmacht
aan het ISH over het misdrijf agressie als over de overige in het Statuut van Rome
opgenomen internationale misdrijven. Nederland heeft dit standpunt sindsdien ook altijd
uitgedragen, zowel in bilateraal als in multilateraal verband. Het Koninkrijk der
Nederlanden is één van 48 verdragspartijen die de Kampala amendementen heeft geratificeerd
en deze amendementen zijn in Nederland ook geïmplementeerd in de Wet Internationale
Misdrijven. Daarnaast neemt Nederland deel aan de door Duitsland opgerichte Group of Friends for the Strengthening of the ICC’s Jurisdiction over the Crime of
Aggression. In de discussie over de noodzaak van het vervolgen en berechten van de Russische
agressie tegen Oekraïne, waarover het ISH momenteel geen rechtsmacht heeft, bepleit
Nederland het volgende twee sporen-beleid: voor de korte termijn, de oprichting van
een speciaal tribunaal voor het misdrijf agressie tegen Oekraïne, en voor de lange
termijn, de uitbreiding van de rechtsmacht van het ISH over het misdrijf agressie.

Inzet tijdens de Speciale Zitting

Het kabinet staat in het licht van het bovenstaande positief staat tegenover de inhoud
van het door Costa Rica, Duitsland, Sierra Leone, Slovenië en Vanuatu ingediende amendementsvoorstel.
De huidige verdeeldheid binnen de ASP en de bredere internationale gemeenschap over
het voorgestelde amendement, de praktijk om resoluties bij consensus aan te nemen
en het feit dat de bijeenkomst slechts drie dagen zal duren, zorgen evenwel voor grote
uitdagingen bij het succesvol afronden van onderhandelingen tijdens de Speciale Zitting.
Aangezien het kabinet belang hecht aan de praktijk om resoluties bij consensus aan
te nemen, zal de inzet van het kabinet tijdens de Speciale Zitting primair gericht
zijn op het voeren van een constructieve discussie over het belang van het harmoniseren
van de rechtsmachtsregeling, met als doel het aannemen van een amendementsvoorstel
waar alle verdragspartijen zich in kunnen vinden. Als er geen consensus kan worden
bereikt over het aannemen van een amendement dat de rechtsmacht over het misdrijf
agressie in lijn brengt met de rechtsmacht over de overige drie typen misdrijven,
dan zal de inzet van het kabinet zijn om zoveel mogelijk te komen tot een uitkomst
waar alle verdragspartijen zich in kunnen vinden, al dan niet op termijn. In de huidige
geopolitieke context is het van groot belang dat de verdragspartijen eenheid tonen
in hun steun voor het Statuut van Rome en het ISH. In het licht van het belang van
eenheid, zal het kabinet zich aansluiten bij voorstellen om in de resolutie die aan
het einde van de Speciale Zitting hopelijk zal worden aangenomen een expliciete steunverklaring
aan het ISH op te nemen, waarin alle 125 verdragspartijen het belang van de onafhankelijkheid
en van het onbelemmerde functioneren van het Hof onderstrepen.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
C.C.J. Veldkamp

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D.M. van Weel