Brief regering : Actieplan toegankelijk stemmen

Nr. 89
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 mei 2025

Voor meer dan 2 miljoen Nederlanders is zelfstandig stemmen tijdens verkiezingen niet
vanzelfsprekend. Bijvoorbeeld omdat zij een beperking hebben of lage basisvaardigheden
hebben. Met het actieplan toegankelijk stemmen wil ik de toegankelijkheid van het
verkiezingsproces voor deze groepen vergroten en uitvoering geven aan het VN-verdrag
Handicap. Tijdens het commissiedebat verkiezingen op 18 april 2024 is aan uw Kamer
toegezegd het vernieuwde actieplan toegankelijk stemmen begin 2025 aan de Tweede Kamer
toe te sturen. In de bijlage treft u dit actieplan aan.

De acties in het plan hebben betrekking op toegankelijke informatie over verkiezingen,
toegankelijke stemlokalen, toegankelijk stemmen en op toegankelijke bijeenkomsten
en informatie van politieke partijen. Het is een meerjarig plan dat de periode 2025
tot en met 2029 bestrijkt.

Het actieplan is in samenspraak met belangenorganisaties en ervaringsdeskundigen opgesteld
door het Ministerie van BZK, de Kiesraad, de VNG en de NVVB. Belangenorganisaties
die het actieplan ondersteunen staan onderaan het actieplan vermeld. Zij worden, samen
met ervaringsdeskundigen, bij de uitvoering van het actieplan betrokken.

Nulmeting en verdiepend onderzoek

In opdracht van het Ministerie van BZK heeft Verian in 2024 een nulmeting gedaan.
Hierin is onderzocht wat de ervaringen zijn van mensen met een beperking en van mensen
met lage basisvaardigheden met het zelfstandig uitbrengen van hun stem bij verkiezingen.
Uit deze nulmeting blijkt dat deze groepen minder positief zijn over hun ervaring
met verkiezingen dan mensen zonder beperking of mensen die geen moeite hebben met
lezen, schrijven en rekenen. Dit vind ik zorgelijk. De input van deze nulmeting is
gebruikt om in het actieplan gerichte acties voor de verschillende doelgroepen op
te nemen. Zo blijkt bijvoorbeeld uit de nulmeting dat drukte in het stemlokaal voor
sommige mensen met een beperking een knelpunt is, vooral voor mensen met een verstandelijke
beperking. Daarom wil ik gemeenten gaan stimuleren om kiezers voorafgaand aan de verkiezing
te informeren over wat normaal gesproken drukke en rustige momenten zijn om te gaan
stemmen. U treft deze nulmeting in bijlage aan.

Daarnaast is met subsidie van het Ministerie van BZK verdiepend onderzoek gedaan naar
de ervaringen met verkiezingen van mensen die doof en slechthorend zijn en kwetsbare
groepen zoals mensen die een verstandelijke beperking hebben. Deze onderzoeken van
Kieskompas en Turkoois treft u in bijlage aan. Uit het onderzoek van Turkoois blijkt
onder andere dat dove kiezers vaker moeite hebben met het begrijpen van informatie
over verkiezingen doordat zij de Nederlandse taal minder goed beheersen. Zij hebben
bijvoorbeeld behoefte aan informatie over de standpunten van politieke partijen in
gebarentaal. Uit het onderzoek van Kieskompas blijkt onder andere dat vooral mensen
met een verstandelijke beperking en mensen met lage basisvaardigheden moeite hebben
met praktische onderdelen van het stemproces. Zij vinden het bijvoorbeeld moeilijk
om uit te vinden hoe stemmen werkt, waar en wanneer ze kunnen stemmen en om het stembiljet
in te vullen. Het vernieuwde actieplan sluit aan bij de uitkomsten van deze verdiepende
onderzoeken. Zo staat in het actieplan dat in kaart wordt gebracht welke toegankelijke
informatie over verkiezingen ontbreekt en dat deze wordt ontwikkeld. Ook wordt toegankelijke
informatie over verkiezingen op één plek beschikbaar gesteld. Verder worden politieke
partijen gestimuleerd om in samenwerking met ervaringsdeskundigen hun speerpunten,
partijprogramma’s en verkiezingsuitingen toegankelijk te maken. Daarnaast staat in
het actieplan dat een wetsvoorstel wordt voorbereid dat hulp in het stemhokje voor
iedereen mogelijk moet maken.

Monitoren voortgang actieplan

In 2027 wordt een vervolgmeting gedaan om na te gaan hoe het er dan voorstaat voor
wat betreft de toegankelijkheid van verkiezingen en of er nog acties aan het actieplan
moeten worden toegevoegd, dan wel acties moeten worden aangepast. Na afloop van het
actieplan in 2029 wordt een eindmeting gedaan om te zien of er ten opzichte van de
nulmeting en de tussenmeting vooruitgang is geboekt.

De voortgang van het actieplan wordt als vast onderdeel bij de evaluatie van verkiezingen
meegenomen, die na elke verkiezing aan uw Kamer wordt toegestuurd.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
J.J.M. Uitermark

BIJLAGEN

Volgnummer

Naam

Classificatie

1

Actieplan toegankelijk stemmen

2

Nulmeting Verian

3

Onderzoek Kieskompas

4

Onderzoek Turkoois