Brief regering : Voortgang organisatie NAVO-top op 24-25 juni 2025 in Den Haag

Nr. 499
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN, VAN DEFENSIE EN VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 april 2025

Voortgang voorbereidingen organisatie NAVO-top

Het kabinet informeert uw Kamer in deze brief over de voortgang van de voorbereidingen
van de NAVO-top op 24 en 25 juni 2025 in Den Haag. De inhoudelijke agenda van de top
wordt op voorstel van de Secretaris-Generaal (SG) van de NAVO gezamenlijk vastgesteld
door alle bondgenoten. De SG van de NAVO zal deze agenda vlak voor de top bekendmaken.
Hoewel de precieze onderwerpen nog niet bekend zijn, is de verwachting dat de bondgenoten
zullen spreken over collectieve afschrikking en verdediging, defensie-uitgaven, de
defensie-industrie en de politieke en militaire steun aan Oekraïne.

Het is voor Nederland de eerste keer dat ons land een NAVO-top organiseert sinds de
NAVO 76 jaar geleden is opgericht. Deze top is daarom voor Nederland van historische
betekenis. De geopolitieke ontwikkelingen vergroten het belang dat leiders bij elkaar
komen om over de trans-Atlantische veiligheid te spreken. Deze top speelt zich af
tegen een achtergrond van toenemende dreigingen richting het Euro-Atlantisch grondgebied,
en vindt daarmee plaats op een cruciaal moment in de geschiedenis. Tijdens de top
maken NAVO-bondgenoten besluiten over de gezamenlijke afschrikking, defensie van het
NAVO-grondgebied en benodigde stappen om onze vrede en veiligheid te blijven waarborgen.
Deze besluiten hebben direct invloed op Nederland.

De rol van gastland biedt Nederland een bijzondere plek aan tafel. De NAVO-top biedt
een uitzonderlijke kans om Nederland internationaal op de kaart te zetten en tevens
binnenlands het gesprek aan te gaan over vrede en veiligheid in Europa, de trans-Atlantische
relatie en de NAVO. De Ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie organiseren
in aanloop naar de top, in nauwe samenwerking met denktanks en kennisinstituten, onder
de noemer «NAVO door Nederland» ook een serie inhoudelijke publieksevenementen om
dit gesprek te voeren.

Side-events

Tijdens de top organiseert Nederland samen met de NAVO twee officiële side events. Tijdens het NATO Public Forum, uitgevoerd door de NAVO, het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Atlantische Commissie,
Clingendael en HCSS, gaan internationale leiders, het maatschappelijk middenveld en
journalisten met elkaar in gesprek over de uitkomsten en belangrijkste kwesties van
de top. Het Ministerie van Defensie organiseert daarnaast samen met de NAVO en VNO-NCW
het NATO Summit Defence Industry Forum. Het NATO Summit Defence Industry Forum op 24 juni is de belangrijkste bijeenkomst tussen de NAVO en de defensie-industrie
als onderdeel van de NAVO-top. NAVO-leiders en industrieleiders bespreken hier de
voortgang, volgende stappen en kansen voor het versterken van de trans-Atlantische
samenwerking.

Verkeer- en veiligheidsmaatregelen

De NAVO-top 2025 vindt plaats in het World Forum in Den Haag. Naast de conferentielocatie
worden tijdelijke constructies gebouwd om voldoende ruimte te creëren. Vanaf medio
april is daarvoor een belangrijke Haagse verkeersader die langs het World Forum loopt
– de Johan de Wittlaan – afgesloten tot en met de afbouw na de top. Deze maatregelen
die worden getroffen ten behoeve van de beveiliging van de delegaties en voor het
handhaven van de openbare orde, hebben grote impact op de inwoners van Den Haag, met
name op de direct omwonenden van het World Forum. De gemeente Den Haag heeft in goede
samenwerking met de rijksoverheid een intensieve communicatiecampagne opgezet, om
inwoners en bedrijven tijdig te informeren en te betrekken en zo grote (verkeers)overlast
zoveel mogelijk te beperken.

Daarnaast worden tijdens de top landelijk en regionaal corridors ingesteld, om de
tientallen wereldleiders en Ministers veilig en ongestoord van Schiphol naar Den Haag
te vervoeren. Ook dit zal grote impact hebben op de verkeersdoorstroming in de Randstad.
Om de hinder voor burger en bedrijfsleven zoveel mogelijk te beperken heeft Rijkswaterstaat
mede namens andere wegbeheerders een integraal mobiliteitsplan ontwikkeld, in samenspraak
met de NCTV en de politie. Dit mobiliteitsplan omvat verkeersmaatregelen op de snelwegen
en op regionale en lokale wegen. Ook buiten de Randstad zullen de gevolgen voelbaar
zijn omdat op het landelijk wegennet omleidingsroutes van en naar de Randstad worden
ingesteld. Op 10 april hebben het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Rijkswaterstaat
en de gemeente Den Haag dit bekend gemaakt tijdens een landelijke persbriefing. Hierbij
is eveneens de oproep gedaan om rond de top zo veel mogelijk thuis te werken en de
spits te mijden. Wij herhalen hierbij deze oproep. Met de persbriefing is ook de landelijke,
regionale en lokale pers- en publiekscommunicatie van start gegaan. Op 6 mei vindt
er een persbriefing plaats over veiligheid.

Bij de veiligheidsoperatie rondom de NAVO-top zijn tientallen organisaties in samenwerking
betrokken. Voorafgaand zijn de taken, rollen en verantwoordelijkheden in kaart gebracht.
Alle betrokken organisaties bereiden zich voor op de top door opleiding, training
en oefening. Daarbij wordt bijvoorbeeld geoefend op scenario’s als cyberdreiging,
spionage, sabotage, ongeregeldheden in de structuur van de digitale infrastructuur
en grootschalige maatschappelijke onrust. Ook worden in gezamenlijkheid met de lokale
driehoeken voorbereidingen getroffen voor de omgang met mogelijke demonstraties. Bij
een grootschalig incident kan daarnaast de nationale crisisstructuur worden geactiveerd.

Deze voorbereidingen en maatregelen zijn essentieel om ervoor te zorgen dat alle 8.500 aanwezigen
veilig en ongestoord kunnen deelnemen. De nadruk ligt daarbij op risicobeheersing.
Om incidenten te voorkomen, wordt er gebruik gemaakt van technologie op land, op zee
en in de lucht. Ook worden er anti-dronemaatregelen genomen. Tijdens de NAVO-top zijn
het World Forum, de omliggende locaties en locaties waar delegaties verblijven en
evenementen plaatsvinden daarnaast voorzien van beveiliging, waarbij gebruik wordt
gemaakt van een combinatie van zichtbare en onzichtbare maatregelen. Cyberveiligheid
krijgt daarbij speciale aandacht, zodat delegaties ongestoord kunnen werken. Experts
houden de dreiging continu in de gaten en reageren snel op mogelijke incidenten. Ook
wordt met het oog op het waarborgen van een veilig verloop van de NAVO-top het Besluit
opsporing terroristische misdrijven gewijzigd. We willen tijdelijk extra veiligheidsrisicogebieden
aangewezen, waarin de Politie bevoegdheden kan toepassen zonder daarvoor een bevel
van de Officier van Justitie nodig te hebben.

Luchtvaartmaatregelen

De luchthaven Schiphol is door de Ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie en
Veiligheid gevraagd mee te werken aan de organisatie van de NAVO-top. Toestellen van
regeringsleiders moeten daarvoor gedurende de NAVO-top in Nederland ontvangen en beveiligd
worden. Hiertoe zal een apart deel van Schiphol worden ingericht als afhandellocatie.

De NAVO-top vindt plaats gedurende de periode dat de Buitenveldertbaan buiten gebruik
is vanwege noodzakelijk onderhoud. De tijdelijke regeling groot onderhoud banenstelsel
Schiphol 2025 is op 24 maart 2025 in werking getreden. Het Ministerie van Infrastructuur
en Waterstaat (IenW) werkt momenteel aan een aanvulling op deze regeling vanwege het
gewijzigde baan- en routegebruik tijdens de NAVO-top. Deze regeling wordt naar verwachting
begin juni 2025 gepubliceerd in de Staatscourant.

Het is bij een wereldtop, zoals de NAVO-top, gebruikelijk om restricties op te leggen
aan het gebruik van het luchtruim. Deze restricties komen voort uit de op het vertrouwelijke
dreigingsbeeld gebaseerde scenario’s die door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding
en Veiligheid zijn opgesteld. De Ministeries van IenW en Defensie bereiden op verzoek
van het Ministerie van JenV een regeling voor waarmee restricties in het luchtruim
worden opgelegd. Die regeling zal spoedig gepubliceerd worden.

Binnenkort wordt nader gecommuniceerd over de veiligheidsmaatregelen die op de Noordzee
zullen gelden in de periode rondom de NAVO-top.

Politie-inzet

De NAVO-top vraagt om een omvangrijke politie-inzet. Hierover is regelmatig overleg
met de politie, de vertegenwoordigers van het lokaal gezag en de Nationaal Coördinator
Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Het uitgangspunt is dat het reguliere politiewerk zo veel mogelijk doorgang vindt
tijdens de NAVO-top, waaronder incidentenafhandeling en heterdaadopsporing. Alle politiebureaus
en -posten blijven open en de hulpdiensten zijn in het hele land bereikbaar zoals
altijd. Wel is er in de periode rondom de NAVO-top minder politiecapaciteit beschikbaar
voor evenementen. De uitwerking hiervan is onderwerp van gesprek in iedere eenheid
en wordt lokaal en regionaal besproken.

De politie heeft maatregelen getroffen om ervoor te zorgen dat er voldoende politiecapaciteit
beschikbaar is tijdens en rondom de NAVO-top. Het betreft onder meer verlof- en opleidingsregulering,
alsmede de inzet van aspiranten en politievrijwilligers. Daarnaast wordt bijstand
geleverd door Defensie, waaronder de Koninklijke Marechaussee, en door omliggende
landen. De NAVO-top vraagt veel onze politiemensen en militairen. Dankzij hun flexibiliteit
kan de NAVO-top veilig georganiseerd worden en kan het reguliere politiewerk in de
rest van Nederland doorgang vinden. Het kabinet is hen zeer erkentelijk voor hun toewijding
en inspanningen

Het kabinet is zich bewust van de zorgen die politiemedewerkers hebben geuit over
de NAVO-top, in het bijzonder over het functioneren van C2000. Het kabinet begrijpt
de zorgen en is zich bewust van het belang van betrouwbare communicatievoorzieningen
voor hun optreden en veiligheid. In de Verzamelbrief Politie die de Minister van Justitie
en Veiligheid uw Kamer stuurde op 11 april jl. is toegelicht welke maatregelen worden
getroffen om C2000 zo goed mogelijke te laten functioneren.1 Tevens is in deze brief ingegaan op de aanvullende maatregelen die worden getroffen
voor een zo stabiel mogelijke dekking en beschikbaarheid van C2000 en fallback-systemen
tijdens de NAVO-top. Binnen de politie wordt veel aandacht besteed aan het instrueren
en informeren van collega’s hoe om te gaan met de communicatievoorzieningen die zij
ter beschikking hebben, zowel C2000, de fallback app push-to-talk en hoe te handelen
als voorzieningen onverhoopt uitvallen.

Bijstelling budget

In het verslag over de NAVO-top in Washington D.C. op 10 en 11 juli 2024, heeft het
kabinet uw Kamer geïnformeerd over de voorziene kosten van de top.2 Het budget bedroeg toen 95 miljoen euro. Het kabinet heeft in het verslag aangegeven
dat het budget in de Voorjaarsnota 2025 zo nodig zou worden bijgesteld. Het bedrag
dat in juli 2024 is gecommuniceerd, was gebaseerd op de kosten van de Nucleair Security Summit (NSS) in 2014 met inachtneming van inflatie, (de gegroeide (loon)kosten), en gewijzigde
internationale omstandigheden. Ten tijde van de Voorjaarsnota 2024 was nog onvoldoende
duidelijk welke investeringen nodig waren voor de veiligheidsmaatregelen, logistiek
en invulling van het programma rondom de top; deze zijn toen niet of slechts beperkt
meegenomen. Ook zijn er additionele onderdelen aan de top toegevoegd vanwege de internationale
geopolitieke ontwikkelingen, zoals het NATO Summit Defence Industry Forum. De eisen die de NAVO aan de top stelt, hebben ook geleid tot kostenstijgingen. Nu
de totale omvang van de NAVO-top 2025 en de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen duidelijker
worden, zijn ook de totale kosten beter bekend. Het totale budget voor de NAVO-top
2025 komt vooralsnog uit op 183,4 miljoen euro. De kosten worden gedekt uit de begrotingen
van de betrokken departementen (Buitenlandse Zaken, Defensie, JenV en IenW). Een deel
van het budget, 76,8 miljoen euro, is vanuit de Homogene Groep Internationale Samenwerking
(HGIS) beschikbaar gesteld.

Grootste logistieke en veiligheidsoperatie tot nu toe

Voor een belangrijk deel komen de kosten voort uit veiligheidsmaatregelen die moeten
worden getroffen om ervoor te zorgen dat de top voor alle aanwezigen ongestoord, veilig,
waardig en gastvrij verloopt. Het gaat daarbij om naar verwachting 45 regeringsleiders,
45 Ministers van Buitenlandse Zaken, 45 Ministers van Defensie, 6.000 delegatieleden,
2.000 journalisten en 800 bezoekers aan het NATO Public Forum en het NATO Summit Defence Industry Forum. De omvang van de top maakt het de grootste logistieke en veiligheidsoperatie die
tot op heden in Nederland heeft plaatsgevonden. Zo worden er onder andere beveiligingsmaatregelen
getroffen bij het World Forum in Den Haag, verschillende andere locaties van de Top,
de hotels van genodigden, voor het vervoer van en naar Schiphol en op de locaties
waar werkdiners plaatsvinden. Daarnaast moeten medewerkers van politie en Defensie
uit het hele land ook in hotels worden ondergebracht rond het gebied waar maatregelen
worden getroffen.

Ten slotte benadrukt het kabinet dat de uitkomsten van de NAVO-top op 24 en 25 juni
2025 in Den Haag van groot belang zijn voor de veiligheid van ons land. Het kabinet
zal uw Kamer via de geannoteerde agenda’s van de komende ministeriele NAVO bijeenkomsten
informeren over de inhoudelijke inzet van het kabinet.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
C.C.J. Veldkamp

De Minister van Defensie,
R. Brekelmans

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D.M. van Weel