Brief regering : Overheidsbreed standpunt generatieve AI

29 362
Modernisering van de overheid

Nr. 1331
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 april 2025

Hierbij bied ik u het overheidsbrede standpunt voor de inzet van generatieve artificiële
intelligentie (AI) bij de overheid aan. Dit standpunt is tot stand gekomen door een
actieve samenwerking tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
andere Rijksorganisaties en de medeoverheden. Dit traject vormt daarmee, vooruitlopend
op de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS), een goed voorbeeld van interbestuurlijke
samenwerking in het kader van AI.

Om overheidsorganisaties te ondersteunen bij het naleven van dit standpunt is – in
samenwerking met verschillende overheidsorganisaties – een handreiking opgesteld.
Deze biedt praktische handvatten om deze technologie op een verantwoorde manier in
te zetten binnen de context van een overheidsorganisatie.

Proces

• Door de snelle opkomst van generatieve AI vroeg het (vorige) kabinet in 2023 de Landsadvocaat
om inzicht in de juridische mogelijkheden voor het gebruik van «online beschikbare»
generatieve AI binnen de huidige wetgeving. Ook de Autoriteit Persoonsgegevens (AP)
werd om advies gevraagd. Beide adviezen vormden de basis voor het voorlopige standpunt
generatieve AI voor de rijksoverheid van december 2023.1 Dit voorlopige standpunt diende als vertrekpunt voor de herijking van dit overheidsbrede
standpunt.

• In januari 2024 publiceerde het (vorige) kabinet zijn overheidsbrede visie op generatieve
AI. Hierin is ook aandacht voor de inzet van generatieve AI bij de (Rijks)overheid.
Een van de acties uit de visie is het interbestuurlijk opstellen van een handreiking
voor de verantwoorde inzet van generatieve AI.

• De afgelopen periode hebben overheidsorganisaties meer ervaring opgedaan met de inzet
van generatieve AI, bijvoorbeeld via pilots. Daarnaast wordt de technologie inmiddels
breder toegepast door organisaties buiten de overheid, wat waardevolle inzichten oplevert.
Deze inzichten hebben ook bijgedragen aan het opstellen van het overheidsbrede standpunt.

• Via interdepartementale samenwerking is input verzameld voor het herijkte standpunt.
Overheidsorganisaties gaven aan dat het voorlopige standpunt uit 2023 op sommige punten
onduidelijk was en vaak als te restrictief werd ervaren. Daarna is vanuit de één-overheidsgedachte
op interbestuurlijk niveau samengewerkt aan het standpunt en de bijbehorende handreiking.
Een essentieel uitgangspunt hierbij – in lijn met de aankomende NDS – was dat het
standpunt werkbaar moet zijn voor alle bestuurslagen en ruimte biedt voor de kansen
van deze technologie.

Vervolg

De inzet van generatieve AI door overheden is afhankelijk van tal van factoren. Denk
daarbij aan data, cloud en digitale weerbaarheid. Naast AI zullen deze thema’s onderdeel
uitmaken van de prioriteiten van de aankomende NDS. Daarbij is er ook aandacht voor
het belang van (gezamenlijke) inkoopkracht, een aspect dat ook voor generatieve AI
van belang is.

Daarnaast zal ik in het kader van de recent aangenomen motie van het lid Six Dijkstra2 onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om overheidsbeleid zo vorm te geven dat AI-modellen
(niet alleen generatieve AI) in principe lokaal op overheidssystemen draaien.

De (technologische) ontwikkelingen rondom generatieve AI gaan snel. Het standpunt
zal de komende periode daarom beproefd moeten worden door overheidsorganisaties. Daarbij
is de overheidsbrede handreiking een levend document dat – in samenwerking met overheidspartijen
– regelmatig zal worden bijgewerkt als ontwikkelingen daarom vragen.

Dit standpunt biedt een solide basis om als één overheid de vruchten te plukken van
deze veelbelovende technologie. Het schetst een kader waarbinnen overheidsorganisaties
kunnen handelen en geeft duidelijkheid over de manier waarop generatieve AI op een
waardevolle, verantwoorde en ethische wijze kan worden ingezet.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
F.Z. Szabó