Brief regering : Versobering asielopvang

Nr. 3397
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 april 2025

In het Regeerprogramma van 13 september jl.1 is het voornemen aangekondigd om de opvang verder gedifferentieerd te versoberen.
Middels deze brief informeer ik u over de besluiten die ik heb genomen in het kader
van dit voornemen. Deze besluiten zijn gestoeld op het wettelijke kader van de huidige
en herziene Europese Opvangrichtlijn en passen bovendien binnen het toekomstbeeld
dat in de Uitvoeringsagenda flexibilisering asielketen is vastgesteld voor de asielopvang.
Ook hangen de genomen besluiten samen met de maatregelen uit het Regeerprogramma omtrent
de beleidsintensivering van de aanpak overlastgevende asielzoekers en de optimalisering
en uitbreiding van de Regeling eigen bijdrage asielzoekers (Reba).

Definitie versobering

Onder sobere opvang van asielzoekers versta ik een locatie, (1) die voldoet aan de
minimumstandaarden zoals voorgeschreven door de Europese Opvangrichtlijn; 2) waar
de veiligheid, beheersbaarheid en leefbaarheid gewaarborgd wordt en overlast zo veel
mogelijk wordt ontmoedigd en voorkomen; (3) waar een beroep wordt gedaan op de eigen
verantwoordelijkheid van de asielzoeker; en (4) waar zelfredzaamheid van de bewoners
wordt bevorderd d.m.v. taal en werk zodat zij zo snel mogelijk een bijdrage leveren
aan de Nederlandse samenleving. Hierbij geldt dat er zo veel mogelijk kosten worden
bespaard en de uitvoering zo min mogelijk wordt belast. Ook wordt zo veel mogelijk
aangesloten op de implementatie van de Uitvoeringsagenda flexibilisering asielketen.

Bestaande versoberende maatregelen en beleid tegen overlast

In het kader van het voornemen de opvang te versoberen, is het belangrijk te vermelden
dat een aantal reeds genomen besluiten en maatregelen reeds bijdragen aan het kabinetsvoornemen
om versobering toe te passen in de asielopvang. Zo geeft het maatregelenbeleid het
COA de mogelijkheid om bij niet-naleving van verplichtingen of overlastgevend gedrag
maatregelen op te leggen, waaronder het inhouden van verstrekkingen. Daarnaast is
de procesbeschikbaarheidsaanpak ontwikkeld, een escalatiemodel waarin een steeds zwaarder
regime kan worden toegepast als een vreemdeling niet meewerkt aan zijn/haar procedure
of overlast veroorzaakt.

Nieuwe maatregelen

Uitgaande van bovengenoemde definitie van versobering, heb ik de volgende besluite
genomen:

Materiële opvangvoorzieningen

Om kosten te besparen heb ik besloten asielzoekers in procedure, verblijvend in de
pol of in azc’s, zelf voor hun maaltijden te laten zorgen en hiervoor waar nodig en
mogelijk kookfaciliteiten te realiseren. Hiermee wordt ook een beroep gedaan op de
eigen verantwoordelijkheid van de asielzoeker. De verstrekking van eetgeld waarmee
bewoners zelf kunnen koken levert naar inschatting een jaarlijkse kostenbesparing
op van 41% ten opzichte van catering.2 Het zelf koken zorgt bovendien voor een zinvolle dagbesteding wat een overlastbeperkend
effect kan hebben. Tijdens het aanmeldproces wordt vastgehouden aan het huidige beleid
en catering te blijven aanbieden. Wel wordt deze werkwijze aangepast naar het verstrekken
van eetgeld na 8 dagen verblijf in een centrale ontvangstlocatie.

Plichten

Momenteel ontvangen asielzoekers zorg in natura en hoeven asielzoekers die inkomsten
uit werk of vermogen hebben, niet mee te betalen aan de zorgkosten die zij maken.
Gelet op de kosten die de staat maakt voor de opvang van asielzoekers, heb ik besloten
om de Reba uit te breiden en een eigen bijdrage te vragen voor zorgkosten wanneer
een asielzoeker inkomen of vermogen heeft. Hiermee wordt ook een beroep gedaan op
de eigen verantwoordelijkheid van de asielzoeker.

Daarnaast heb ik ter bevordering van de beheersbaarheid op locaties besloten om de
inhuisregistratie uit te breiden naar centrale aanmeldlocaties. Asielzoekers verblijven
op dit moment gemiddeld 1,6 maanden in een aanmeldlocatie. De inhuisregistratie door
COA dient enkel om vast te stellen of de vreemdeling nog in de opvangvoorziening verblijft
en aanspraak maakt op voorzieningen.

Tot slot heb ik besloten om het rechten en plichtengesprek uit te breiden en daarin
de gevolgen van een afwijzing op de asielaanvraag voor verblijf in de opvang en verstrekkingen
te laten opnemen. Dit wordt ook in het document dat asielzoekers dienen te ondertekenen
opgenomen. Daarmee kan het COA duidelijk maken aan de asielzoeker waar de opvangverantwoordelijkheid
van het COA en het recht op verstrekkingen begint en eindigt.

Ik heb het COA gevraagd deze maatregelen uit te gaan werken en te implementeren.

De Minister van Asiel en Migratie, M.H.M. Faber-van de Klashorst