Brief regering : Voortgang justitiële jeugdinrichtingen voorjaar 2025

Nr. 1047 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 april 2025

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de actuele stand van zaken van de capaciteit
in de justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s). Daarbij ga ik in op de motie van de Kamerleden
Krul en Boswijk (CDA) met betrekking tot structurele oplossingen voor het capaciteitstekort
(Kamerstuk 24 587, nr. 987). Daarnaast ga ik in op de wijze waarop ik uitvoering geef aan de motie van het Kamerlid
Lahlah (GroenLinks/PvdA) c.s. over uitbreiding van de beschikbare uren van de Life
Changing Group. Tot slot reageer ik in deze brief inhoudelijk op de bevindingenbrief
van de Inspectie Justitie en Veiligheid, de Nederlandse Arbeidsinspectie en de Inspectie
van het Onderwijs over JJI de Haven en voortgezet speciaal onderwijs Veenhuizen, die
ik uw Kamer op 19 december 2024 toestuurde.

1. Actuele capacitaire situatie JJI’s1

Zoals eerder met uw Kamer gedeeld kampen de JJI’s al langere tijd met hoge capaciteitsdruk
als gevolg van een gebrek aan personele en gebouwelijke capaciteit en toenemende instroom.2Jongvolwassenen die niet in een JJI kunnen worden geplaatst worden als gevolg daarvan
in het gevangeniswezen (voor volwassenen) geplaatst, terwijl ook daar grote capaciteitstekorten
zijn. In de eerste twee maanden van dit jaar waren dat er gemiddeld 41. Daarvan bevonden
zich gemiddeld 40 jongvolwassenen in de speciaal voor deze doelgroep vrijgemaakte
afdelingen in Justitieel Complex Zeist (JC Zeist) en Penitentiaire Inrichting Almelo
(PI Almelo) en gemiddeld 1 elders in het gevangeniswezen.

2. Structurele oplossingen voor het capaciteitstekort

De Kamerleden Krul en Boswijk (CDA) verzochten de regering in een motie om in het
belang van deze jongvolwassenen het regime in het gevangeniswezen zo veel mogelijk
te laten lijken op dat van de JJI’s. In het tweeminutendebat op 23 oktober 2024 bevestigde
het Kamerlid Krul dat ik deze motie zo mag interpreteren dat daarmee het huidige regime
op de afdelingen voor jongvolwassenen in Zeist en Almelo wordt onderschreven.3 Daarnaast verzoekt de motie de regering om met de Dienst Justitiële Inrichtingen
(DJI) en de JJI’s in gesprek te gaan om te komen tot structurele oplossingen voor
de tekorten in de JJI’s, en de Kamer hierover te informeren.

Ik ben en blijf in gesprek met de DJI, en ook met andere ketenpartners om te komen
tot structurele oplossingen voor het capaciteitstekort. Ten aanzien van jeugd zet
ik in op de uitbreiding van de capaciteit van de JJI’s. Zo is in het najaar van 2024
een afdeling met 10 plaatsen in Rijks JJI Den Hey-Acker4 opnieuw in gebruik genomen en zijn in januari van dit jaar in JJI De Haven twee leefgroepen
met in totaal 18 plaatsen geopend. Ook staan dit jaar verdere uitbreidingen van JJI’s
De Haven (gefaseerd 26 plekken) en Teylingereind (8 plekken) gepland. Hiermee beschouw
ik de motie van de Kamerleden Krul en Boswijk (CDA) als afgedaan.

Overigens wordt door de DJI, de onderwijsinstellingen en de betrokken medewerkers
keihard gewerkt om niet alleen de uitbreiding van JJI-capaciteit te realiseren, maar
daarbij ook het onderwijs en de dagprogramma’s zo goed mogelijk vorm te geven. Garanties
kan ik daarbij vooralsnog niet geven, want het voorgaande is mede afhankelijk van
de succesvolle werving van personeel.5

Ondanks de capaciteitsuitbreiding in de JJI’s die al heeft plaatsgevonden en de uitbreidingen
die nog op de planning staan, is de verwachting dat dit niet toereikend zal zijn voor
de toekomstige capaciteitsbehoefte. De DJI onderzoekt daarom de mogelijkheden om locaties
die beschikbaar komen als gevolg van de af- en ombouw van gesloten jeugdhulp te kunnen
hergebruiken als justitiële jeugdinrichting. Daarmee zou het op termijn ook mogelijk
zijn om de jongvolwassenen die nu in het gevangeniswezen verblijven te verplaatsen
naar een JJI. Ik kan hierover echter geen nadere tijdsindicatie of garanties geven,
aangezien dit afhankelijk is van een veelheid aan factoren. Wel kan en zal ik de geactualiseerde
raming van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) met uw Kamer delen zodra deze
bekend is. Dat zal voor het zomerreces zijn.

3. Uitbreiding uren Life Changing Group

De jongeren die vanwege het capacitaire tekort in de JJI’s in het gevangeniswezen
verblijven ontvangen een educatief, creatief en sportief programma van de Life Changing
Group (LCG).6 Het Kamerlid Lahlah (GroenLinks/PvdA) verzocht de regering in een motie om te onderzoeken
of het mogelijk is om het aantal beschikbare uren van de LCG uit te breiden, bijvoorbeeld
door ook in het weekend aanbod te realiseren.7 Op mijn verzoek heeft de DJI dit onderzocht. De uitkomst hiervan is dat uitbreiding
mogelijk is gebleken en sinds vorig jaar december ook daadwerkelijk is gerealiseerd,
waardoor de inzet van de LCG in JC Zeist en PI Almelo is uitgebreid met activiteitenblokken
van vier uur per dag in het weekend.8 Hiermee beschouw ik deze motie als afgedaan.

4. Beleidsreactie inspectiebrief JJI De Haven en voortgezet speciaal onderwijs Veenhuizen

Op 21 oktober 2024 brachten de Inspectie Justitie en Veiligheid, de Nederlandse Arbeidsinspectie
en de Inspectie van het Onderwijs (verder: de inspecties) een bezoek aan JJI De Haven
en de bijbehorende school voor voortgezet speciaal onderwijs. Op basis van dit bezoek
hebben de inspecties een bevindingenbrief uitgebracht, die ik uw Kamer op 19 december
2024 toestuurde.9 Met deze brief en de bijlage hierbij reageer ik, mede namens de Staatssecretaris
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, op de conclusies en aanbevelingen van de inspecties.

Ik heb veel waardering voor de medewerkers van de JJI en de school. Zij hebben vorig
jaar onder grote tijdsdruk alles op alles gezet om de opening van De Haven en de school
mogelijk te maken. Dankzij hun inspanningen zijn er meer plekken in de JJI’s gecreëerd.
Hierdoor konden jongeren die anders wegens het capaciteitstekort in het gevangeniswezen
terecht zouden zijn gekomen, toch in een JJI worden geplaatst. Dit is een positieve
ontwikkeling, zoals de inspecties ook onderschrijven.

Desondanks concluderen de inspecties dat er risico’s zijn voor de kwaliteit van het
verblijf, het onderwijs en de behandeling van de jongeren en dat nog niet op alle
vlakken wordt voldaan aan de vereisten van de Beginselenwet Justitiële jeugdinrichtingen.
Tegelijkertijd geven de inspecties aan dat de betrokken medewerkers gemotiveerd zijn
hier naartoe te werken.

Een deel van de risico’s die de inspecties constateert hangt samen met het feit dat
JJI De Haven en de bijbehorende school zich nog in de opstartfase bevonden ten tijde
van het bezoek van de inspecties.10 Het opdoen van meer ervaring met de specifieke doelgroep of het ingebed raken van
protocollen en processen vergt immers tijd.

In het licht van de geconstateerde risico’s doen de inspecties verschillende aanbevelingen,
die kunnen worden vervat in de volgende drie thema’s:

1. Draag zorg voor een veilig en gezond pedagogisch leef- en behandelklimaat;

2. Draag zorg voor een volledig onderwijsaanbod en bijbehorende faciliteiten, met oog
op de komst van de jongeren voor de langverblijfgroepen;

3. Draag zorg voor voldoende waarborgen voor de rechtspositie van de jongeren.

Sinds de opening van De Haven en de bijbehorende school zijn de betrokkenen blijven
werken aan verdere doorontwikkeling. Daarbij zijn en worden de aanbevelingen van de
inspecties meegenomen. In de bijlage bij deze brief ga ik uitvoeriger in op de verschillende
aanbevelingen van de inspecties, en voorzie ik deze van een nadere inhoudelijke reactie.

5. Tot slot

Het is van groot belang om zo snel en verantwoord als mogelijk voldoende JJI-capaciteit
te creëren, om ervoor te zorgen dat iedere jongere op de juiste plek kan worden geplaatst.
Het oplossen van deze capacitaire situatie is een complexe opgave. Daarom zet ik mij
onvermoeibaar in om de financiële randvoorwaarden te creëren die de DJI nodig heeft
om invulling te geven aan deze opgave.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, I. Coenradie