Brief regering : Appreciatie motie Flach c.s. over over de accreditatie van private laboratoria die voldoen aan de kwaliteitsstandaarden (Kamerstuk 33835-236)

Nr. 247
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 maart 2025

Tijdens het Tweeminutendebat Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit op 20 februari
jl. heeft de Staatssecretaris van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur toegezegd
dat ik uw Kamer nader zal informeren over:

• de achtergrond van de kosten van laboratoriumanalyses bij verplichte toezichtcontroles
ten behoeve van voedselveiligheid; en

• een appreciatie zal geven van de motie van het lid Flach c.s. die de regering verzoekt
om private laboratoria die voldoen aan de kwaliteitsstandaarden die behoren bij de
genoemde Europese regelgeving de mogelijkheid te geven zich te accrediteren voor de
genoemde testen bij import van vers voedsel (Kamerstuk 33 835, nr. 236).

Met deze brief geef ik invulling aan deze toezegging.

Achtergrond verplichte voedselveiligheid controles bij import

De NVWA houdt toezicht op de naleving van voedselveiligheidsvoorschriften. Op grond
van verordening (EU) 2017/625 (de officiële controleverordening, hierna: OCR), voert
zij daartoe «officiële controles» en «andere officiële activiteiten» uit. Het betreft
een publieke taak voortkomend uit EU regelgeving. Het doel hiervan is het borgen van
de voedselveiligheid voor Nederland en de EU.

In het kader van een officiële controle of een andere officiële activiteit, kunnen
monsters worden genomen die onderzocht moeten worden door een officieel laboratorium.
De bevoegde autoriteiten wijzen officiële laboratoria aan voor de uitvoering van laboratoriumanalyses,
-tests en -diagnoses op monsters die worden genomen bij officiële controles en andere
officiële activiteiten (artikel 37, eerste lid, OCR).

Voor deze EU verplichting is een onafhankelijk laboratorium van hoge kwaliteit nodig,
dat voldoet aan alle eisen van de OCR. In Nederland is Wageningen Food Safety Research
(hierna: WFSR) aangewezen als officieel laboratorium door de Inspecteur Generaal (IG)
van de NVWA, namens de bewindspersonen van LVVN en VWS. WFSR is daarmee het centrale
laboratorium voor voedselveiligheid en de onderaannemer van de NVWA. WFSR doet onderzoek
naar veilig en betrouwbaar voedsel. Zij is specialist in (forensisch) meten, doet
hoogwaardig onderzoek en ontwikkelt methodes om stoffen in voeding te meten en op
te sporen. WFSR werkt met name voor Nederlandse en internationale overheden en voert
in principe geen analyses uit voor commerciële bedrijven of particulieren.

De OCR vermeldt de eisen waaraan een officieel laboratorium moet voldoen. Deze zijn
terug te vinden in titel II, hoofdstuk IV van de OCR, de artikelen 34 en verder. Eén
van de eisen die aan het laboratorium worden gesteld is de eis van onafhankelijkheid.
Artikel 37, vierde lid, onderdeel c, van de OCR bepaalt dat het als officieel laboratorium
aangewezen laboratorium moet garanderen dat het zijn taken «onpartijdig en vrij van
elk belangenconflict» verricht. De (schijn van) afhankelijkheid moet altijd vermeden
worden. Het laboratorium is immers het verlengstuk van de NVWA en belangrijk voor
het stelsel van voedselveiligheid. Concreet betekent dit onder meer dat WFSR geen
werkzaamheden verricht voor private bedrijven of NGO's.

Uit bepaalde EU-verordeningen vloeit voort dat de bevoegde autoriteiten vergoedingen
of heffingen moeten innen om de kosten te dekken die zij maken voor de uitvoering
van hun werkzaamheden. De reden daarvoor kan bijvoorbeeld zijn om te waarborgen dat
het toezicht niet ten koste gaat van de overheidsfinanciën. Dit is op sommige terreinen
ook het geval bij het toezicht dat uitgevoerd moet worden op grond van de OCR. Zo
moeten de bevoegde autoriteiten vergoedingen of heffingen innen ter dekking van de
kosten die zij maken met betrekking tot de officiële controles bij de import van hoog
risico producten (artikel 79 OCR). Andere toezichttaken worden uit de algemene middelen
gefinancierd.

Appreciatie motie Flach c.s.

Met WFSR heeft Nederland een onafhankelijk officieel laboratorium aangewezen dat goede
kwaliteit levert en tijdig de officiële monsters onderzoekt waarmee de NVWA haar rol
als toezichthouder goed kan vervullen. WFSR is hét laboratorium voor voedselveiligheid.
Het is voor Nederland van belang dat er voor deze EU-verplichting een laboratorium
van goede kwaliteit is.

Om als privaat laboratorium te worden aangewezen als officieel laboratorium moet worden
voldaan aan de eisen waar WFSR aan voldoet, zoals hoge kwaliteit, voldoende capaciteit
en onafhankelijkheid. Deze eisen zijn essentieel om de betrouwbaarheid van de resultaten
van officiële controles te garanderen en de voedselveiligheid te waarborgen. Private
laboratoria voldoen niet aan dezelfde eisen waar WFSR aan voldoet. Het voldoen aan
alle eisen zal voor private laboratoria een kostenopdrijvend effect hebben en ook
voor de NVWA die hier toezicht op moet houden. Onduidelijk is of er dan nog sprake
is van grote kostenverschillen. Het aanwijzen van private laboratoria vind ik daarom
op dit moment onwenselijk.

Het bedrijfsleven, de NVWA en de ministeries van LVVN en VWS zijn met elkaar in overleg
om uit te zoeken waar het prijsverschil tussen private laboratoria en de WFSR vandaan
komt. In dit overleg wordt ook gekeken naar de prijsverschillen tussen Nederland en
België en de oorzaken hiervan. Daarnaast zal ik ook een onderzoeksbureau opdracht
geven om deze punten nader uit te zoeken. De vraagstelling aan het onderzoeksbureau
zal worden afgestemd met het bedrijfsleven. Ik verwacht uw Kamer voor de zomer te
kunnen informeren over de resultaten hiervan.

Gezien het voorgaande verzoek ik het lid Flach c.s. de motie aan te houden en anders
apprecieer ik de motie als ontijdig.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
V.P.G. Karremans