Brief regering : Verslag van de informele Europese Raad en de bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap van 7 en 8 november 2024

36 230 Europese Politieke Gemeenschap

Nr. 2132 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 november 2024

Hierbij bied ik u aan, mede namens de Minister-President, het verslag van de informele
Europese Raad en de bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap van 7 en 8 november
2024.

De Minister van Buitenlandse Zaken, C.C.J. Veldkamp

Verslag van de informele Europese Raad en bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap
van 7 en 8 november 2024

Op vrijdag 8 november vond een informele Europese Raad (ER) plaats in Boedapest. De
ER sprak over de toekomst van het Europese concurrentievermogen en nam een verklaring
aan over concurrentievermogen. Deze verklaring is niet juridisch bindend en betreft
geen besluitvorming. De ER sprak verder over actuele ontwikkelingen in de VS en Georgië.
Op 7 november, voorafgaand aan de ER kwamen de regeringsleiders en staatshoofden van
de Europese Politieke Gemeenschap (EPG) samen. De Minister-President nam deel aan
de ER en de EPG.

Informele Europese Raad

Informeel diner EU-VS

Tijdens de informele ER vond een diner plaats waar regeringsleiders spraken over de
Trans-Atlantische betrekkingen en het belang van samenwerking tussen de EU en de VS
in het licht van de uitkomst van de verkiezingen in de VS. Veel regeringsleiders benadrukten
het belang van realisme en van eensgezindheid in het EU optreden, vanwege de grote
belangen op het gebied van handel, veiligheid en geopolitiek. Diverse regeringsleiders
benadrukten dat gestreefd moet worden naar een win-win situatie in de relatie met
de VS en wezen op de gezamenlijke belangen: de EU en de VS zijn grote handels- en
investeringspartners van elkaar. Op het gebied van veiligheid op het Europese continent
is gesproken over de noodzaak om Oekraïne te blijven steunen in de strijd tegen de
Russische agressie. Ook stelden diverse regeringsleiders de samenwerking met de VS
op andere deelterreinen aan de orde, waaronder de situatie in het Midden-Oosten, de
impact op de relatie met derde landen, waaronder China, en op het gebied van de internationale
klimaatafspraken. Nederland benadrukte het belang van goede relaties tussen de EU
en de VS voor onze welvaart en veiligheid en riep op tot eenheid en een positieve
agenda hiertoe. Diverse regeringsleiders vroegen om de voorbereidingen voort te zetten
binnen de EU om de relatie met de VS verder vorm te geven. Ook werd opgemerkt dat
de EU meer moet investeren in haar eigen veiligheid en concurrentievermogen, wat goed
aansloot bij de ambities die de EU hiertoe ontwikkelt. De discussie over de aanbevelingen
van het rapport van Mario Draghi om het concurrentievermogen van de EU verder te versterken
werden dan ook in het licht van de veranderde geopolitieke context verwelkomd.

Rapport Draghi

De leden van de Europese Raad hebben een discussie gevoerd op basis van het recent
gepubliceerde rapport van Mario Draghi over de toekomst van het Europese concurrentievermogen.
Draghi introduceerde zijn rapport en benadrukte de noodzaak om het concurrentievermogen
van de Unie te versterken. Draghi gaf hierbij aan dat geld niet het belangrijkste
is bij het bevorderen van het Europese concurrentievermogen, maar dat de eerste stappen
vooral fragmentatie tegen moeten gaan. Hierbij zou in de eerste plaats aandacht moeten
zijn voor het vervolmaken en verbreden van de interne markt (ook diensten), startups
laten opschalen met private financiering en regels verminderen. Draghi benadrukte
dat hiervoor geen extra publieke middelen benodigd zijn en wees op het belang van
de kapitaalmarktunie. Verder onderstreepte Draghi in zijn betoog dat een herijking
van het economisch model van de Unie noodzakelijk is. Hierbij zijn evenwichtige handelsrelaties
belangrijk, moeten investeringen zich richten op infrastructuur, onderwijs, en onderzoek
en ontwikkeling. De Unie moet vooral in zichzelf investeren.

Voorzitter van de Europese Centrale Bank Christine Lagarde onderstreepte ook het belang
van privaat geld om investeringen te verwezenlijken. Voorzitter van de Europese Commissie
Ursula von der Leyen sprak haar steun uit voor het rapport van Draghi. Ze gaf aan
dat de nadruk moet liggen op voorspelbaarheid voor bedrijven. Verder had zij aandacht
voor het afdekken van geopolitieke risico’s, nieuwe milieukosten, het belang van deregulering
en energiekosten.

Nederland heeft in zijn interventie het belang van de interne markt benadrukt, alsook
innovatie, investeringen in strategische sectoren zoals de defensie-industrie, open
handel en het aantrekken van privaat kapitaal. Volgens het kabinet zijn de Nederlandse
belangen gebaat bij een sterke EU, die geopolitiek doortastend kan optreden. Dit vergt
een gezonde, concurrerende en weerbare Europese economie, zodat we niet alleen politieke,
maar ook economische slagkracht hebben om ons met andere economische grootmachten
te meten en onze belangen te behartigen. De Boedapest Verklaring over het EU-concurrentievermogen
is in lijn met de positie van het kabinet, onder meer vanwege voldoende aandacht voor
de interne markt, de kapitaalmarktunie, defensie, energie en onderzoek en ontwikkeling.
Nederland heeft duidelijk gemaakt geen voorstander te zijn van het aangaan van gemeenschappelijke
schuld voor nieuwe Europese instrumenten.

Andere onderwerpen

Ten slotte is gesproken over andere politieke ontwikkelingen, waaronder de Georgische
parlementsverkiezingen van 26 oktober jl. Tijdens de ER in september zijn er conclusies
aangenomen door de Europese Raad, waarin is aangegeven dat de toetredingsonderhandelingen
de facto tot stilstand zijn gekomen. Nederland heeft daarnaast aandacht gevraagd voor
de gebeurtenissen in Amsterdam in de nacht van donderdag 6 november. De Minister-President
heeft de verwerpelijke antisemitische aanvallen op Israëlische voetbalsupporters veroordeeld
en benadrukt dat de daders zullen worden opgespoord en berecht. Nederland zal antisemitisme
nooit accepteren. Dat kon op veel steun en bijval rekenen van de andere staatshoofden
en regeringsleiders, die hier ook mee worstelen.

Europese Politieke Gemeenschap

Algemeen – openingssessie

Op 7 november nam de Minister-President deel aan de vijfde bijeenkomst van de Europese
Politieke Gemeenschap in Boedapest waarbij ruim 40 Europese regeringsleiders en de
Secretarissen-Generaal van de NAVO, OVSE en de Raad van Europa aanwezig waren. De
EPG werd geopend door gastheer en Hongaarse premier Orbán. Daarnaast spraken de Oekraïense
president Zelensky, de Franse president Macron, de Turkse president Erdoğan, premier
Frederiksen van Denemarken en president Vučić van Servië. Regeringsleiders spraken,
zoals gebruikelijk bij de EPG, informeel met elkaar. Centraal stond het belang van
samenwerking op het Europese continent om wereldwijde uitdagingen het hoofd te bieden.
Tijdens de sessie werd gesproken over Europese veiligheidsuitdagingen, in het bijzonder
het belang van blijvende steun aan Oekraïne. Ook werd door sommige deelnemers gesproken
over economische samenwerking, de situatie in het Midden-Oosten en over de uitslag
van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. De betekenis daarvan voor Europa maakte
onderdeel uit van de gedachtewisseling tussen de regeringsleiders.

Rondetafelgesprek migratie

Na de plenaire opening vonden er rondetafelgesprekken plaats. De Minister-President
nam deel aan het informele rondetafelgesprek over migratie, waarbij werd stilgestaan
bij de huidige uitdagingen op dit gebied. Er bestond een gedeeld beeld van hoge urgentie,
waarbij de conclusie was dat aan concrete oplossingen gewerkt moet worden. De Minister-President
benadrukte het belang van beter grip krijgen op migratie, onder meer door versterkte
buitengrenzen en verbeterde samenwerking bij de aanpak van georganiseerde misdaad
en mensensmokkel. Ook benadrukte de Minister-President het belang van brede partnerschappen
met derde landen en de noodzaak tot het verkennen van innovatieve vormen van migratiesamenwerking
(in het bijzonder terugkeerhubs).

Passend bij het informele karakter van de EPG-bijeenkomsten, heeft er geen concrete
besluitvorming plaatsgevonden en zijn geen gezamenlijke verklaringen of conclusies
aangenomen. Voor het kabinet heeft de EPG meerwaarde als forum voor dialoog en samenwerking
tussen regeringsleiders uit zowel de EU als andere Europese landen. De volgende bijeenkomst
van de EPG zal in Albanië worden gehouden, naar verwachting in mei 2025.