Brief regering : Stand van zaken energiemarkt voor consumenten

29 023
Voorzienings- en leveringszekerheid energie

Nr. 107
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 oktober 2024

Met deze brief informeert het kabinet de Kamer over de laatste ontwikkelingen rondom
de stand van zaken van de energiemarkt, het prijsplafond en de Tijdelijke Tegemoetkoming
Blokaansluiting (hierna: TTB).

Actuele ontwikkelingen in de consumenten energiemarkt

De prijzen op de energiemarkt zijn in de afgelopen tijd duidelijk gestabiliseerd.
Nadat de groothandelsprijs voor gas (TTF month ahead) in augustus 2022 bijna 300 euro
per megawattuur (MWh) bedroeg, ligt deze ondertussen al geruime tijd tussen de 30
en 40 euro1 per MWh. Op basis van deze stabiele trend op de groothandelsmarkt is de verwachting
dat de leveringstarieven op de consumentenmarkt in de komende periode constant zullen
blijven rondom het huidige prijspeil. Ook recente publicaties van het CPB laten voor
de komende jaren een gelijke tot licht dalende trend zien in de prijsontwikkeling
van energie voor consumenten2,
3. Dit is goed nieuws voor de consument. Wel is het belangrijk om te beseffen dat de
prijzen nog altijd structureel hoger liggen dan voor de Russische invasie in Oekraïne.4

Het kabinet vindt het positief dat consumenten keuze hebben uit een ruim aanbod aan
vaste, variabele, en dynamische contracten. Het aantal overstappers is in 2024 gestegen
in vergelijking met 2023. Dit is een breuk in de dalende trend van de afgelopen 3
jaar. In 2024 stapten 1,197 miljoen consumenten over naar een andere energieleverancier5. Consumenten lijken dus bewust een keuze te maken voor dan wel prijszekerheid, dan
wel aanpassing van prijzen aan de actuele markt. Op dit moment heeft iets meer dan
de helft van de Nederlandse huishoudens gekozen voor de zekerheid van een vast contract
van 1 jaar of langer6. Dit draagt bij aan de stabiliteit en rust op de markt, en zorgt ervoor dat huishoudens
voor langere periode verzekerd zijn van vaste prijzen. Tegelijkertijd groeit het aantal
huishoudens dat kiest voor een dynamisch contract, waarbij prijzen kunnen wisselen
per dag of zelfs per uur. Inmiddels kiest circa 5% van de huishoudens voor dit flexibele
product. Het kabinet moedigt iedereen aan om regelmatig te kijken of het huidige energiecontract
nog voldoet en welke contractvorm het beste past bij de eigen situatie.

Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2025 de tarieven van de energiebelasting
(hierna: EB) op gas voor consumenten te verlagen. Ook het EB tarief voor elektriciteit
daalt volgend jaar verder zoals geregeld in het Belastingplan 2023. Deze voorstellen
liggen op dit moment voor in de Kamer tijdens de behandeling van het Belastingplan
2025.

Ten slotte, voor het jaar 2025 verwacht de ACM7 een tariefstijging van circa 11% (€ 60,– inclusief BTW) op jaarbasis. De ACM stelt
de tarieven van netbeheerders jaarlijks vast. De ACM zorgt ervoor dat netbeheerders
voldoende inkomsten hebben voor onderhoud, afschrijvingen, kapitaalkosten en voor
investeringen.

Met bovenstaande ontwikkelingen is te verwachten dat de hoogte van de energierekening
bij een gemiddeld verbruik in 2025 vergelijkbaar is met het die in het huidige jaar.
De markt is echter lastig te voorspellen en dus blijft het van belang om de ontwikkelingen
goed te monitoren.

De ACM heeft op 9 oktober de vergunning van de energieleverancier All in Power ingetrokken.
All in Power leverde energie aan circa 500 huishoudens en andere kleingebruikers. Het merendeel van de klanten van All in Power zijn
per 22 oktober overgenomen door NextEnergy. Een beperkt aantal klanten wordt wel verdeeld
over andere leveranciers, omdat deze niet in de verkoop met NextEnergy mee zijn overgenomen.
Voor alle klanten geldt dat de continuïteit van de energielevering geborgd blijft.

Prijsplafond

In 2023 is door leveranciers van elektriciteit en gas maandelijks een subsidievoorschot
aangevraagd voor de toepassing van het prijsplafond bij de Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland (hierna: RVO). Medio 2023 zijn leveranciers van elektriciteit en gas gestart
met het corrigeren van de ontvangen voorschotten aan de hand van de definitieve toepassing
van het prijsplafond op basis van definitieve meterstanden. Inmiddels is voor meer
dan 95% van het oorspronkelijke verstrekte voorschot een verzoek tot correctie op
basis van definitieve jaar- en eindafrekeningen door RVO goedgekeurd. RVO heeft (inclusief
de hiervoor genoemde correcties) tot en met 23 september 2024 in totaal 4.004,9 miljoen
euro aan voorschotten uitbetaald voor de toepassing van het prijsplafond voor elektriciteit
en gas en 315,5 miljoen euro aan vorderingen uitgedaan. Warmteleveranciers corrigeren
hun voorschot niet tussentijds, het aan warmteleveranciers uitgekeerde voorschot van
373,5 miljoen euro is ongewijzigd.

Na de voorschot- en correctiefase wordt de subsidie definitief vastgesteld. Leveranciers
van zowel elektriciteit en gas als warmte dienen hiertoe uiterlijk 30 juni 2025 een
verzoek in bij RVO. Leveranciers die meer dan 125.000 euro aan voorschot hebben ontvangen,
leveren bij hun vaststellingsverzoek een accountantsrapport aan. Het merendeel van
de vaststellingsverzoeken wordt in de eerste helft van 2025 verwacht. Naar verwachting
kan het kabinet de Kamer in de tweede helft van 2025 een definitief beeld geven van
de kosten van het prijsplafond. Ik kan u wel al melden dat van drie kleine warmteleveranciers
het vaststellingsverzoek inmiddels is goedgekeurd. Deze drie leveranciers vertegenwoordigen
0,05% van de warmtelevering.

Een aparte correctie heeft plaatsgevonden voor de toekenning van het prijsplafond
aan (oud) NAVO-militairen die in 2023 geheel of gedeeltelijk in Nederland woonachtig
waren. Deze groep heeft, voor zover mogelijk, alsnog subsidie ontvangen.

Consumenten kunnen terecht bij de Geschillencommissie Energie Prijsplafond wanneer
zij een geschil hebben met de eigen energieleverancier over de prijsplafondsubsidie
op de eigen energierekening. Tot begin september waren er 50 klachten ingediend, waarvan
26 klachten vroegtijdig zijn afgesloten. Dit betekent dat de leverancier en de indiener
onderling tot een oplossing zijn gekomen of dat er geen aanvullende informatie is
aangeleverd. In 13 zaken is inmiddels uitspraak gedaan. De overige 11 zaken zijn nog
in behandeling. Consumenten kunnen nog tot begin 2025 het prijsplafond op hun jaarafrekening
terugvinden. Daarom is de Geschillencommissie Energie Prijsplafond verlengd tot 1 juli
2025.

In de Kamerbrief van 28 maart jongstleden over de stand zaken van de afronding van
het prijsplafond is de Kamer geïnformeerd over juridische stappen die één leverancier
heeft ondernomen tegen een wijziging van de subsidieverlening8. Er loopt een beroepsprocedure tegen de inmiddels genomen beslissing op het bezwaar.
Een verzoek om een voorlopige voorziening is door de leverancier ingetrokken, waardoor
de wijziging van de subsidieverlening in ieder geval tot aan uitspraak op het beroep
van kracht blijft.

Tijdelijke Tegemoetkoming Blokaansluitingen

De Tijdelijke Tegemoetkoming Blokaansluitingen compenseert huishoudens achter een blokaansluiting, die in 2023 niet of onvoldoende profiteerden van
het prijsplafond. Na bundeling en beslechting van een deel van de bezwaren komt het
totale aantal aanvragen dat de Belastingdienst heeft ontvangen op 35.296. De Belastingdienst
heeft op 1 oktober alle subsidieaanvragen vastgesteld, exclusief nog lopende bezwaren.
Daarmee heeft de TTB een bijdrage geleverd aan de betaalbaarheid van de energierekening
voor circa 680.000 huishoudens, waarvan 562.000 zelfstandige en 127.000 onzelfstandige
wooneenheden. Door het vaststellen van aanvragen en de afhandeling van bezwaren ontstaat
een steeds preciezer beeld van de uiteindelijke kosten van de regeling. De raming
van de totale TTB-kosten komt daarmee uit op 732 miljoen euro.

De Belastingdienst zal aansluitend beginnen met de nacontrole van de TTB. Hiervoor
zal de Belastingdienst aan de hand van een steekproef subsidieaanvragen aselect selecteren.
In de nacontrole wordt nagegaan of het volledige subsidiebedrag is uitgekeerd aan
de bewoners achter de blokaansluiting. Ook wordt nagegaan of het bedrag verdeeld is
over de bewoners op een door de regeling voorgeschreven wijze. Wanneer een aanvraag
geselecteerd wordt voor deze nacontrole, wordt de keuze gegeven of de aanvraag door
de Belastingdienst of door een deskundige derde nagegaan wordt. Voor dit tweede traject
is met de accountancysector een protocol en standaardverklaring in afstemming. Welke
route ook gekozen wordt, de nacontrole zal in beide gevallen dezelfde stappen doorlopen.
Door de keuze te bieden wordt de regeldruk beperkt, omdat bij een nacontrole door
een deskundige derde aangesloten kan worden bij de reguliere accountantscontrole.

Tegelijkertijd met de nacontrole wordt extra geïnvesteerd in communicatie met bewoners.
Bewoners wordt gewezen op informatie die beschikbaar is over de TTB. Ook kunnen zij
voor vragen terecht bij de Belastingdienst. Zoals eerder met de Kamer gedeeld wordt
met de TTB een groep mensen geholpen die niet op een andere manier bereikt kon worden.
Vanaf de bekendmaking van de TTB was bekend dat de regeling bewerkelijk zou zijn in
de uitvoering, ten behoeve van snelle koopkrachtverlichting. Door het inrichten van
een nacontrole en het direct informeren van bewoners wordt ingezet op een correcte
afhandeling en duidelijkheid voor bewoners.

Afsluiting

De ontwikkelingen in de energiemarkt voor consumenten blijven voor de betaalbaarheid
van de energierekening van groot belang. Ik zal de Kamer over een half jaar opnieuw
hierover informeren, inclusief de laatste ontwikkelingen rondom het prijsplafond en
de TTB.

De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.T.M. Hermans