Brief regering : Invulling toezegging over de rol van de ACM in de energietransitie

31 239
Stimulering duurzame energieproductie

Nr. 106
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 oktober 2024

In het tweeminutendebat van 28 februari 2024 is aan het lid Kröger toegezegd dat uw
Kamer geïnformeerd zou worden over de manier waarop de Autoriteit Consument en Markt
(verder: ACM) invulling geeft aan haar taken die de energietransitie raken, langs
de lijnen van de publieke waarden die in het Nationaal Plan Energiesysteem (verder:
NPE) zijn geformuleerd. Deze brief is langer blijven liggen dan beoogd. Hiervoor mijn
excuses.

Het kabinet heeft 1 december 2023 het NPE aan uw Kamer aangeboden (Kamerstukken 32 813 en 31 239, nr. 1319). In het NPE is opgenomen dat het energiesysteem nu en in de toekomst betaalbaar,
betrouwbaar, veilig, duurzaam en rechtvaardig dient te zijn. Het energiesysteem moet
Nederland in staat stellen economisch veerkrachtig te zijn en veranderingen moeten
zorgvuldig ruimtelijk worden ingepast, zodat er een gezonde en fijne leefomgeving
is. Deze publieke belangen vormen de basis voor de gemaakte keuzes in het NPE en de
verdere uitwerking daarvan in het vervolg.

De ACM agenda 20241 en het ACM Jaarplan 20242 sluiten hier goed bij aan. Daarin is bijvoorbeeld opgenomen dat de ACM het versnellen
van de energietransitie voor alle mensen en bedrijven als doelstelling heeft. Aansluitend
daarop heeft zij haar toezicht en regulering aangepast zodat de energieketen meer
in samenhang wordt bezien, met een brede blik op de publieke belangen van leveringszekerheid,
duurzaamheid en betaalbaarheid én naar de juiste balans daartussen.

Zo werkt de ACM actief aan oplossingen voor de netcongestie, onder meer als deelnemer
aan het Landelijk Actieprogramma Netcongestie.3 Congestie vraagt niet alleen om uitbreiding van het net, maar ook om een betere benutting
van het net door waar mogelijk gebruik van piek naar dal te verplaatsen. Onder andere
alternatieve aansluitvormen bieden handelingsperspectief aan afnemers om schaarse
ruimte op het net efficiënt te benutten.4 Ook bij nieuwe vraagstukken op dit gebied, bijv. m.b.t. het gebruik van de traminfrastructuur
voor laadpalen, beziet de ACM wat mogelijk is binnen het energierecht, zodat duidelijkheid
bestaat voor initiatieven die bijdragen aan de verduurzaming van het vervoer en zorgen
voor een betere benutting van de transportcapaciteit van trammaatschappijen.5

Daarnaast heeft de ACM de afgelopen jaren het toezicht op de consumentenmarkt voor
elektriciteit en gas geïntensiveerd. Sinds begin 2023 worden de belangrijkste marktontwikkelingen
maandelijks in kaart gebracht in een monitor van de consumentenmarkt waarmee de toezichthouder
een vinger aan de pols houdt en relevante ontwikkelingen signaleert.6 Om een betaalbare energierekening te borgen heeft de ACM de tarieven van verschillende
energieleveranciers uitgebreid onderzocht om vast te kunnen stellen of deze redelijk
zijn. Daarbij ziet de ACM bij nieuwe ontwikkelingen ook toe op de tijdige en volledige
informatievoorziening aan de consument. In dat kader heb ik, conform mijn toezegging
aan de Kamer begin 2023, bijvoorbeeld aandacht gevraagd voor de inzichtelijkheid van
de jaarrekeningen7.

Tot slot zijn aan zowel bedrijven, als de betrokken bestuurders die zich schuldig
maakten aan oneerlijke handelspraktijken bij de misleidende verkoop van energiecontracten,
recent nog forse geldboetes opgelegd.8 Ik ben blij met deze actieve opstelling van de toezichthouder, die bijdraagt aan
een concurrerende Nederlandse energiemarkt waar consumenten op kunnen vertrouwen.

Een belangrijke ontwikkeling vind ik tot slot dat de ACM met de netbeheerders en afnemersorganisaties
nadenkt over uitgangspunten en aanpassingen van de wijze waarop de ACM de toegestane
inkomsten van netbeheerders reguleert. Dat doet de ACM met het oog op de energietransitie,
in het bijzonder met het oog op de enorme investeringsopgave waar netbeheerders voor
staan en de daaraan gekoppelde toekomstige betaalbaarheid van de nettarieven. In dit
verband merk ik nog op dat de ACM de investeringsplannen van de netbeheerders beoordeelt
langs onder andere de lijn van de scenario’s uit het NPE, het II3050 en de Europese
Ten Year Network Development Plans (TYNDPs). De ACM heeft deze scenario’s ook gebruikt
voor haar recente inschatting van de ontwikkeling van de nettarieven met daarbij de
oproep om te blijven waken voor een eerlijke verdeling van de kosten over alle gebruikers
van het net.9

In 2023 heeft de ACM verder de Beleidsregel prioritering van handhavingsonderzoeken
aangepast om deze meer in lijn te brengen met de missie van de ACM: «Markten beter
laten werken voor mensen en bedrijven, nu en in de toekomst.»10 De ACM heeft in de beleidsregel verduidelijkt dat zij naast de publieke belangen
die zij op grond van de wet behartigt ook andere publieke belangen kan meewegen in
haar prioritering. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het belang van duurzaamheid, economische
weerbaarheid, privacy of veiligheid.

Bovenstaande voorbeelden illustreren hoe de ACM haar taken die raken aan de energietransitie
vormgeeft langs de lijnen van de publieke waarden van het NPE. Zoals het kabinet ook
in de brief aan uw Kamer van 12 juni 2024 heeft aangegeven, opereert de ACM daarbij
als een deskundige toezichthouder.11

De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.T.M. Hermans