Brief regering : Leveringen militaire goederen aan Oekraïne

36 045
Situatie in Oekraïne

Nr. 432
BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 oktober 2024

In vervolg op de vorige update van leveringen van militaire goederen aan Oekraïne
(Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 420, van 13 juni 2024), informeer ik u, mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken
en de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp in bijgaande vertrouwelijke
bijlage1 over de laatste stand van zaken omtrent de levering van militaire goederen aan Oekraïne.
De vertrouwelijke bijlage bevat een totaaloverzicht van de tot en met 29 september
2024 door Defensie geleverde goederen.

In het openbare overzicht meldt het kabinet enkel de leveringen die nieuw zijn ten
opzichte van het overzicht in de laatste periodieke update (Kamerstuk 22 054, nr. 420, van 13 juni 2024). Per levering wordt een afweging gemaakt of openbaarmaking mogelijk
is. De operationele veiligheid blijft leidend in de afweging om informatie al dan
niet openbaar te maken. Ook houdt Defensie rekening met de belangen van bij leveringen
betrokken derde partijen, zoals bondgenoten, partners en de industrie.

Nederlandse militaire steun

Het vorige kabinet heeft in de Voorjaarsnota besloten om voor de periode 2024–2026
aanvullend 4 miljard euro beschikbaar te stellen, bovenop de eerder aangekondigde
2 miljard euro die voor 2024 door het kabinet ter beschikking was gesteld (Kamerstuk
36 550, nr. 1). Daarmee ondersteunt Nederland Oekraïne met circa 10 miljard euro aan militaire
steun sinds de aanvang van de grootschalige Russische invasie op 24 februari 2022.

Het onderstaande overzicht bevat een weergave van aan Oekraïne geleverde militaire
goederen sinds de leveringenbrief van 13 juni 2024,2 rekening houdend met operationele veiligheid(-soverwegingen). Deze lijst is derhalve
niet uitputtend.

• Gevechtsvliegtuigen (F-16)

• Gevechtsvoertuigen

Leopard 2A4 (14), YPR (54) en Viking-rupsvoertuigen.

• Vuursteunsystemen

• Luchtverdedigingssystemen

Patriot componenten

• Individuele wapens, zoals MAG mitrailleurs en geweren

• Munitie

Diverse soorten kleinkaliber munitie voor individuele wapens en zware munitie voor
tanks en artillerie

• Sensoren en waarnemingsmiddelen

Drones en VERA-NG radarsystemen

• Voertuigen

Diverse soorten voertuigen

• Vaartuigen (48)

• Aggregaten

• Reservedelen voor diverse soorten voertuigen en (wapen-)systemen

• Persoonlijke uitrusting, waaronder kleding, helmen, scherfvesten

• Rantsoenen

• Medische goederen, zoals persoonlijke EHBO-pakketten en medicijnen

• Brandstoffen

Financiële stand van zaken levering van militaire goederen

De totale waarde van de geleverde militaire steun aan Oekraïne bedroeg op 29 september
2024 ongeveer 3,76 miljard euro. Dit is een toename van ca. 683 mln. euro ten opzichte
van 5 juni jl. (Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 420). De Nederlandse steun bestaat uit:

Type steun

29 sept. 2024

5 juni 2024

Directe levering (vervangingswaarde)

€

1,64 mld.

€

1,52 mld.

Commerciële levering1

€

2,02 mld.

€

1,35 mld.

NAVO-trustfund

€

100 mln.

€

100 mln.

Totaal

€

3,76 mld.

€

3,1 mld.

X Noot

1

De eerder hier weergegeven bijdrage aan het IFU van 125 mln. is opgenomen in het bedrag
van commerciële leveringen.

• Directe levering: Defensie zal het geleverde materieel waar nodig zo spoedig mogelijk aanvullen of
vervangen. De totale vervangingswaarde van de materiële steun bedroeg op 29 september
2024 in totaal circa 1,64 miljard euro. In de vorige Kamerbrief (Kamerstuk 22 054, nr. 420, van 13 juni 2024) stond de totale vervangingswaarde van de materiële steun op 1,52
miljard euro (peildatum 5 juni 2024).

• Commerciële levering: De waarde van de commercieel verworven militaire goederen ten behoeve van Oekraïne
bedraagt op dit moment circa 2,02 miljard euro (t.o.v. 1,35 miljard op 5 juni 2024.).
Recent aangekondigde bijdragen voor internationale samenwerkingsprojecten of specifieke
donaties die commercieel worden verworven, worden na realisatie bij de commerciële
leveringen opgeteld. De realisatie betreft in deze gevallen de betaling aan het samenwerkingsproject.
De levering via dit project aan Oekraïne zal op een later moment plaatsvinden. Defensie
houdt hier zicht op.

• Luchtverdediging: Aanvullend op het Patriot initiatief draagt NLD 150 miljoen euro bij aan het Duits
geleide Immediate Action on Air Defence (IAAD) initiatief. Nederland stelt daarnaast ca. 80 miljoen euro beschikbaar voor
luchtverdedigingsmiddelen voor de korte afstand voor Oekraïne.

• Munitie: Nederland draagt 250 miljoen euro bij aan het Tsjechische artillerie-munitie initiatief
(Kamerstuk 36 045, nr. 177 van 1 maart 2024). Tevens informeer ik hierbij uw Kamer dat de reeds eerder aangekondigde
bijdrage aan het Duitse artillerie initiatief (Kamerstuk 28 676, nr. 452 van 28 februari 2024) in verband met relatief hogere prijzen geheralloceerd is aan
vergelijkbare capaciteiten. Eerder droeg het kabinet 130 miljoen euro bij aan de gemeenschappelijke
aanschaf van 155mm artilleriegranaten door het Europese defensie agentschap (EDA)
en tevens 130 miljoen euro aan het Duitse initiatief voor de aanschaf van 155mm artilleriegranaten.

• Drones: Nederland werkt aan een bijdrage van 60 miljoen euro aan offensieve dronecapaciteit
voor Oekraïne, waaronder via de internationale dronecoalitie. Waar mogelijk wordt
de Nederlandse industrie hierbij betrokken.

• Infanteriegevechtsvoertuigen: Nederland werkt aan een bijdrage van 400 miljoen euro aan een Zweeds fonds voor
de bouw van CV90 infanteriegevechtsvoertuigen voor Oekraïne (Kamerstuk 36 410 X, nr. 93 van 7 juni 2024).

• Bijdrage International Fund for Ukraine: Nederland draagt 125 miljoen euro bij aan het International Fund for Ukraine (IFU) (Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 399 van 14 december 2023 en Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 377 van 16 december 2022). Het IFU is een belangrijke manier voor de deelnemende landen
om direct bij de industrie goederen te kopen voor steun aan Oekraïne.

• NAVO-trustfund: Nederland draagt 100 miljoen euro bij aan het NAVO Ukraine Comprehensive Assistance Package (UCAP). Uit het UCAP levert NAVO niet-letale steun als brandstof, medische voorzieningen,
winteruitrusting en drone jammers, zoals eerder met de Kamer gedeeld (Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 377 van 16 december 2022 en Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 387 van 13 april 2023).

Om de Russische agressie een halt toe te roepen heeft Oekraïne een acute behoefte
aan grote hoeveelheden oud-Sovjet en westers materieel. De hoge vraag en de beperkte
markt waar dit materieel kan worden verworven zorgt voor snel stijgende prijzen. Hierdoor
moet Defensie voor commerciële verwervingen continue de afweging maken tussen de prijs
en het urgente operationele belang van Oekraïne. Hierbij is het mogelijk dat snelheid
van levering zwaarder weegt dan de beste prijs.

Levering Nederlandse F-16

Op 22 december 2023, 5 februari jl. en 13 juni jl. is uw Kamer geïnformeerd over de
ontwikkelingen omtrent de gereedstelling en levering van de F-16»s aan Oekraïne.3 In aanvulling op het afgeven van de exportvergunning (Kamerstukken 22 054 en 36 045, nr. 421 van 1 juli 2024) informeer ik u dat de eerste Nederlandse F-16»s onlangs aan Oekraïne
zijn geleverd.

Verder levert Nederland een significante bijdrage aan de ondersteuning en instandhouding
van de F-16. Zo worden er luchtdoel raketten uit eigen voorraad geleverd en draagt
Nederland voor € 450 miljoen bij aan een Amerikaans fonds om munitie te verwerven.
Ook financiert Nederland onderhoudscontracten en levert het een groot aantal reservedelen.
Verder voorziet Nederland Oekraïne van advies ten behoeve van de ingebruikname van
de F-16 en de opbouw van een luchtmacht die op termijn interoperabel met de NAVO zal
zijn.

Toetsing

Voor alle leveringen is, waar nodig, een zorgvuldige, maar gezien de uitzonderlijke
omstandigheden versnelde, toetsing aan de EU wapenexportcriteria verricht door de
Minister van Buitenlandse Zaken waarna door de Minister voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingshulp een exportvergunning is afgegeven.4 Ook bij eventuele nieuwe leveringen zal deze zorgvuldige en versnelde toetsing plaatsvinden.

Effecten krijgsmacht

De effecten van de geleverde steun op de gereedheid van de Nederlandse strijdkrachten
worden, gezien de omstandigheden, door Defensie als acceptabel beoordeeld. De voortdurende
ondersteuning van Oekraïne en met name leveringen uit (operationele) voorraden hebben
in toenemende mate en voor de langere termijn consequenties voor de eigen gereedstelling
en inzet. Daarnaast heeft de voortdurende militaire steun aan Oekraïne een vertragend
effect op verwervingsprojecten. Defensie neemt maatregelen om deze gevolgen zoveel
als mogelijk te mitigeren. Zo zijn er maatregelen om de aankoop van vervangend materieel
te versnellen en wordt project- en inkoopcapaciteit versterkt. Echter, de markt voor
defensiematerieel blijft onder druk staan en de prijzen voor verschillende soorten
materieel stijgen daardoor snel. Daarmee leidt de geleverde steun tot langdurige en
significante effecten op de gereedheid van onze krijgsmacht. Het kabinet houdt ook
bij toekomstige verzoeken aandacht voor de effecten op de gereedheid gezien de veranderende
veiligheidssituatie waarin de Nederlandse krijgsmacht haar operationele gereedheid
moet verhogen.

Europese Vredesfaciliteit

Vanuit de Europese Vredesfaciliteit (European Peace Facility - EPF) is reeds 5,9 miljard euro gecommitteerd aan steun voor Oekraïne en daarbovenop
is nog 6,5 miljard euro geoormerkt voor het land (5 miljard euro Ukraine Assistance Fund en circa 1,5 miljard euro onder het oude financiële plafond). De steun aan Oekraïne
vanuit de EPF loopt langs drie sporen: levering van militair materieel uit voorraden
van EU-lidstaten; gezamenlijke aanschaf van militair materieel op de markt; financiering
van de gemeenschappelijke kosten voor EUMAM Oekraïne. Deze zomer is besloten om een
eerste tranche van 1,4 miljard euro van de windfall profits op bevroren Russische tegoeden toe te voegen aan het EPF; geoormerkt voor militaire
steun aan Oekraïne.

Omdat het totaal aan ingediende declaraties van de lidstaten groter is dan het beschikbare
budget worden declaraties niet volledig gecompenseerd. Het vergoedingspercentage ligt
gemiddeld op 50%. Om voldoende budget beschikbaar te houden voor o.a. EUMAM is voor
toekomstige leveringen via UAF een lager vergoedingspercentage overeen gekomen (43%).
Uitgangspunt is dat de lidstaten een vergoeding krijgen voor de boekwaarde van het
geleverde materieel. Nederland krijgt voor de geleverde steun ter waarde van 462 miljoen
euro (tot en met februari 2023) ruim 242 miljoen euro gecompenseerd. Besluitvorming
over vergoedingen voor leveringen vanaf maart 2023 loopt nog vanwege de Hongaarse
blokkade op het aannemen van volgende tranches steun. In totaal heeft Nederland tot
en met 8 september 2024 ongeveer 2,0 miljard euro gedeclareerd. Uw Kamer wordt via
de reguliere leveringenbrieven op de hoogte gehouden van declaraties en compensatie
via de EPF.

De Minister van Defensie,
R.P. Brekelmans