Brief regering : Start afsluiting Julianakanaal

Nr. 62 BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 juni 2024

In het Tweeminutendebat van 5 juni 2024 over de verruiming van het Julianakanaal is
aangegeven dat Rijkswaterstaat voornemens is om de hiervoor benodigde afsluiting tussen
Berg en Sluis Born reeds op 12 augustus 2024 te starten. In deze brief wordt dit nader
toegelicht en wordt ingegaan op de randvoorwaarden om met de werkzaamheden te kunnen
starten.

Uitkomsten Bestuurlijk overleg

Conform het op 5 april 20241 met de Kamer gecommuniceerde besluit om «de afsluiting te starten op 1 oktober of
zoveel eerder als mogelijk» is in de afgelopen maanden intensief overleg met de omgeving
gevoerd. Over de uitvoeringsperiode, de omvaarroutes en de hinder vindt regelmatig
overleg plaats met betrokken partners die voor hun bedrijfsvoering vaak gebruikmaken
van de vaarweg. In het Bestuurlijk Overleg van 31 mei 2024 is gesproken over het voornemen
om 12 augustus te starten met de afsluiting en de condities waaronder dit kan plaatsvinden.

Het in de (naar verwachting) droge(re) zomerperiode starten heeft als doorslaggevend
voordeel dat de doorlooptijd met 3 weken verkort kan worden. Hiermee wordt invulling
gegeven aan de indringende wens van de omgeving om de uitvoeringsperiode, en dus de
stremming, zo kort mogelijk te houden. Het reeds op 12 augustus starten leidt er verder
toe dat de veiligheid eerder is geborgd voor de scheepvaart en de natuur eerder beschermd
kan worden.

Rijkswaterstaat verwacht dat er tijdig aan de gestelde voorwaarden zal worden voldaan
om op 12 augustus met de werkzaamheden te kunnen starten. Dit betekent concreet:

• Afdoende beschikbaarheid van de omvaarroutes;

• Voorbereiding uitvoering afdoende gevorderd en uitgewerkt (materiaal, materieel, personeel), zodat er zo snel mogelijk gewerkt kan worden.

De tussenliggende periode wordt het overleg met alle partners voortgezet om de risico’s
verder in kaart te brengen en te mitigeren om op verantwoorde wijze zo vroeg mogelijk
te starten en binnen zo min mogelijk tijd het werk af te ronden.

Hieronder wordt ingegaan op de huidige stand van zaken op de drie hoofdthema’s: beschikbaarheid
omvaarroute, aanpak van de werkzaamheden en uitwerking nadeelcompensatie.

Beschikbaarheid omvaarroute

De afgesproken risicoanalyse is uitgevoerd. Met de ingezette beheersmaatregelen is
een stremming van de omvaarroute van langer dan 48 uur niet te verwachten.

Hoofdissues die hierbij spelen:

• Beschikbaarheid van de Kreekraksluizen. De beschikbaarheid is tussen 5 augustus en
27 september beperkt als gevolg van werkzaamheden. De Oostkolk is gestremd waardoor
hinder (wachttijden mogelijk oplopend tot 8–10 uur) op de omvaarroute zal optreden.
Voor de start van de werkzaamheden wordt uitgewerkt hoe de hinder zo veel mogelijk
beperkt kan worden.

• Beschikbaarheid van de omvaarroute bij hoogwater. Dit is gerelateerd aan de werkzaamheden
bij stuw Borgharen. Door de Tweede Kamer is 11 juni 2024 de motie2 aangenomen die «verzoekt om de algehele drooglegging van het Julianakanaal uit te
stellen tot in ieder geval stuw Borgharen weer volledig functioneel is». Zoals reeds
in het Tweeminutendebat aangegeven, is de verwachting dat de werkzaamheden aan de
stuw Borgharen op 12 augustus voldoende zijn gevorderd om aan deze motie invulling
te kunnen geven.

• Afstemming met Vlaanderen en Wallonië. Hiervoor is en wordt intensief overleg gevoerd.
De Oosterweelwerken zijn hierbij het meest kritisch, maar naar verwachting zullen
deze niet leiden tot onvoldoende beschikbaarheid van de omvaarroute.

• Nacht- en weekendstremmingen. Er blijft sprake van enkele geplande nacht- en weekendstremmingen
(maximaal 48 uur). Doelstelling is om te voorkomen dat een weekendstremming wordt
gevolgd door een stremming op een ander object of door hoogwater. Hiervoor wordt een
overzicht met alle objecten op de gehele Zuid- en Noordroute opgesteld met de geplande
nacht- en weekendafsluitingen van augustus 2024 tot en met april 2025. Dit wordt gekoppeld
aan de actuele en verwachte afvoer van de Maas (in verband met potentiële sluitmomenten
van de keersluis Limmel). Dit wordt continu gemonitord, zodat tijdig geacteerd kan
worden om samenloop van stremmingen te voorkomen.

Aanpak werkzaamheden

De afgelopen periode is samen met de aannemer alles in het werk gesteld om tot een
zo kort mogelijke uitvoeringsduur en zo snel mogelijke start te komen. De opdracht
aan de aannemer is deze werkzaamheden zo snel als mogelijk uit te voeren, maar met
inachtneming van veiligheid, arbeidstijdenwet en kwaliteit. Concessies aan de kwaliteit
ten gunste van de snelheid hebben het risico dat het kanaal weer gaat lekken en er
later opnieuw gestremd zou moeten worden. De onzekerheden in de doorlooptijd worden
met name bepaald door de weersomstandigheden en niet te voorziene zaken die aangetroffen
worden als het kanaal drooggelegd is. Doelstelling is de werkzaamheden in ieder geval
af te ronden voordat de werkzaamheden met hinder op de A2 Vonderen-Kerensheide starten
(april 2025).

De afsluiting start met het bouwen van een dam waarna het kanaal leeggelaten wordt.
Op de bodem van het kanaal wordt een 4 km lange transportweg aangelegd waarna in 3
aparte werkvakken parallel door 3 ploegen van diverse aannemers met 100 tot 120 graafmachines
wordt gewerkt. Inzet van een dergelijk aantal graafmachines is uitzonderlijk, temeer
daar in deze fase van het jaar vrijwel alle aannemers al volop aan het werk zijn.
Er worden zogenaamde bentonietmatten gelegd met daarop 20 cm grind en 40 cm steenbestorting.
Door het toevoegen van de 20 cm grindlaag (in plaats van gebiedseigen grond) wordt
het mogelijk om in slecht weer langer te kunnen doorwerken.

In aanloop naar de stremming worden de komende weken al diverse werkzaamheden uitgevoerd
zoals de aanvoer van stenen en overige materialen, het inrichten van het werkterrein
en het baggeren van het kanaal ter hoogte van sluis Born. Op de kanaalbodem ter hoogte
van sluis Born is een dikke laag slib aanwezig. Om het slib te verwijderen zijn op
maandag 10 juni baggerwerkzaamheden gestart. Scheepvaart blijft mogelijk en kan het
drijvende werkponton met een aangepaste snelheid passeren. Door dit slib nu al te
verwijderen, wordt het verdiepen straks makkelijker.

Nadeelcompensatie

Naar aanleiding van het eerste Bestuurlijk overleg (3 mei 2024) is een aanvullende
werkgroep nadeelcompensatie ingericht. Hier zijn casussen ingebracht vanuit de omgeving
die zijn beoordeeld door Rijkswaterstaat. Volgende stap is bespreken met de omgeving
wat de nadeelcompensatieregeling vanuit die casussen zou betekenen. De komende periode
tot de start van de afsluiting zal de nadeelcompensatie nog intensiever met de omgeving
worden verkend en uitgewerkt.

Tot slot

Het Julianakanaal wordt verbreed voor de scheepvaart. Met deze doorstart wordt de
verbreding alsnog afgemaakt en kan het watergebonden bedrijfsleven en de scheepvaartbranche
in de toekomst profiteren van een vaarweg met grotere capaciteit.

Het is duidelijk dat de zorgen vanuit de omgeving over de geplande stremming van het
Julianakanaal nog niet volledig zijn verdwenen. Via een gedegen aanpak en intensief
overleg met de omgeving wordt geprobeerd om deze zorgen in de tussenliggende periode
zo veel mogelijk weg te nemen. Tijdens de stremming zal het Bestuurlijk overleg worden
voortgezet met een accentverschuiving naar monitoring van de voortgang.

Met omwonenden wordt het overleg intensiever nu de werkzaamheden weer gaan beginnen.
Ook zij zullen gedurende een langere periode hinder ervaren door de werkzaamheden.
Deze zomer worden er onder meer twee informatie-bijeenkomsten gepland om hen over
de werkzaamheden te informeren.

Na de zomer wordt u geïnformeerd over de laatste stand van zaken omtrent de beschikbaarheid
van de omvaarroute, aanpak en planning van de werkzaamheden en uitwerking van de nadeelcompensatie.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat, M.G.J. Harbers