Brief regering : Reactie op verzoek commissie over een besluit van de Raad betreffende de sluiting, namens de Europese Unie, van een overeenkomst tussen Canada en de Europese Unie inzake de doorgifte en verwerking van persoonsgegevens van passagiers (PNR-gegevens) COM(2024)95

32 761 Verwerking en bescherming persoonsgegevens

Nr. 40 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 mei 2024

De leden van uw vaste commissie voor Justitie en Veiligheid hebben bij brief1 van 20 maart 2024 gevraagd om een reactie op een besluit van de Europese Raad betreffende
de sluiting, namens de Europese Unie (EU), van een overeenkomst tussen Canada en de
EU inzake de doorgifte en verwerking van passenger name records (hierna: PNR-gegevens).2

Het gebruik van PNR-gegevens is een cruciaal instrument in de strijd tegen terrorisme
en ernstige criminaliteit. Het is daarom een positieve ontwikkeling dat het voorstel
betreffende de PNR-overeenkomst tussen de EU en Canada nu voorligt. De overeenkomst
regelt de voorwaarden en kaders waaronder uitsluitend luchtvaartmaatschappijen PNR-gegevens
van passagiers die tussen de EU en Canada vliegen, mogen delen met de Canadese autoriteiten.
Met deze overeenkomst wordt de verwerking van PNR-gegevens door bevoegde Canadese
autoriteiten in lijn gebracht met het Europees recht. Dat betekent dat verwerking
van PNR-gegevens alleen plaatsvindt indien dit noodzakelijk is en evenredig toegepast
wordt voor het voorkomen, opsporen, onderzoeken of vervolgen van terroristische misdrijven
of ernstige criminaliteit. Deze overeenkomst heeft geen betrekking op doorgifte van
PNR-gegevens door de Passagiersinformatie-eenheid Nederland (hierna: Pi-NL) aan Canadese
autoriteiten.3

De voorliggende overeenkomst verenigt twee doelstellingen: enerzijds het waarborgen
van de publieke veiligheid door het gebruik van PNR-gegevens en anderzijds het beschermen
van de persoonlijke levenssfeer en andere fundamentele grondrechten door hier strikte
voorwaarden aan te verbinden. Deze overeenkomst is daarmee in lijn met de uitspraak
die het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het Hof) in 2022 over de PNR-Richtlijn
deed.4 Nederland heeft hier in de onderhandelingen met Canada expliciet aandacht voor gevraagd.

Achtergrond

De EU sloot in 2005 een soortgelijke overeenkomst met Canada. Nadat deze overeenkomst
verliep, werd in 2010 gestart met de onderhandelingen over een nieuwe overeenkomst.
De hieruit voortgekomen ontwerpovereenkomst werd in 2015 op verzoek van het Europees
Parlement voorgelegd aan het Hof. Het Hof oordeelde in 2017 dat de overeenkomst niet
in de toenmalige vorm kon worden gesloten, omdat verschillende bepalingen onverenigbaar
waren met de door de EU erkende grondrechten, zoals het recht op gegevensbescherming
en de eerbiediging van het privéleven. De EU en Canada openden na deze uitspraak nieuwe
onderhandelingen om tot een overeenkomst te komen die in overeenstemming is met de
vereisten van het Hof.

De overeenkomst die nu met Canada is gesloten past in de reeks aan PNR-overeenkomsten
die de EU met derde landen heeft gesloten en gaat sluiten.5 Een toenemend aantal landen verzamelt immers PNR-gegevens van luchtvaartmaatschappijen.
Dit is onder meer ingegeven door verplichtingen voor VN-lidstaten die voortvloeien
uit VN resoluties van de VN Veiligheidsraad.6 Op internationaal niveau heeft de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO)
internationale normen vastgesteld met betrekking tot de verwerking van PNR-gegevens.7 De Europese Raad oordeelde echter dat het Europees recht strengere eisen stelt aan
de verwerking van PNR-gegevens dan de ICAO-normen. De doorgifte van PNR-gegevens vanuit
de EU naar een derde land vereist daarom een aparte rechtsgrondslag. Met een dergelijke
PNR-overeenkomst worden nauwkeurige regels en waarborgen vastgelegd met betrekking
tot het gebruik van PNR-gegevens, door de bevoegde autoriteiten van het derde land.

Het gebruik van PNR-gegevens is een onmisbaar instrument in de strijd tegen terrorisme
en ernstige criminaliteit. De doeltreffendheid van het instrument is in grote mate
afhankelijk van internationale samenwerking.

Met de sluiting van het akkoord met Canada wordt geborgd dat de verwerking van PNR-gegevens
binnen de wettelijke kaders plaatsvindt.

De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yeşilgöz-Zegerius