Brief regering : Geannoteerde agenda voor de NAVO Foreign Ministers Meeting van 3-4 april 2024

Nr. 453
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 maart 2024

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de NAVO bijeenkomst van Ministers
van Buitenlandse Zaken op 3 en 4 april 2024.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.G.J. Bruins Slot

Foreign Ministers Meeting 3–4 april 2024

De NAVO Foreign Ministers Meeting (FMM) van 3–4 april is om verschillende redenen
een bijzondere gelegenheid. De FMM vindt plaats op het moment dat het bondgenootschap
75 jaar geleden, op 4 april 1949, werd opgericht. Tegelijkertijd vindt de bijeenkomst
plaats tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne, die zijn derde jaar is ingegaan.
Daardoor zal de bijeenkomst opnieuw in het teken staan van de gevolgen van de niet-aflatende
Russische agressie tegen Oekraïne, de dreiging jegens de veiligheid in Europa en de
noodzaak om Oekraïne te blijven steunen. Ook is het de eerste NAVO-bijeenkomst op
ministerieel niveau waaraan Zweden als volwaardige bondgenoot zal deelnemen. De toetreding
van Zweden op 7 maart 2024 maakt de NAVO sterker en komt de collectieve veiligheid
van het bondgenootschap ten goede.

De FMM bestaat uit drie werksessies. De eerste werksessie vindt plaats op 3 april
en zal in het teken staan van de aanstaande NAVO-top in Washington D.C. (9–11 juli
2024) en de besluiten die bondgenoten daar zullen nemen. De FMM vervolgt op 4 april,
met allereerst een ceremonie waar de Ministers zullen stilstaan bij het 75-jarig bestaan
van de NAVO. Aansluitend aan deze ceremonie vindt een NATO Ukraine Council (NUC) plaats
in aanwezigheid van de Oekraïense Minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba. Tijdens
de derde werksessie zal worden stilgestaan bij de samenwerking van de NAVO met de
Europese Unie en met de NAVO-partners in de Indo-Pacific: Australië, Japan, Nieuw-Zeeland
en Zuid-Korea. De EU en deze vier Aziatische partners zullen deelnemen.

De weg naar de Washington D.C.-top

Tijdens de eerste werksessie zullen de Ministers vooruitblikken op de NAVO-top in
Washington D.C., die op 9-11 juli 2024 plaatsvindt. De NAVO regeringsleiders zullen
tijdens deze top stilstaan bij de essentiële rol die de NAVO al 75 jaar lang vervult
als hoeksteen van de veiligheid in het Euro-Atlantisch gebied. Tegelijkertijd vindt
de top plaats op een moment waarop een agressief Rusland een voortdurende bedreiging
vormt, waardoor de veiligheid en stabiliteit van Europa niet langer vanzelfsprekend
zijn.

De top zal daarom opnieuw grotendeels in het teken staan van de voortdurende Russische
oorlog van agressie tegen Oekraïne en de noodzaak om Oekraïne te blijven steunen,
voor zo lang als dat nodig is. De Ministers zullen tijdens de werksessie hierop vooruit
blikken en onder andere spreken over de voortzetting van deze steun en welke rol de
NAVO daarbij kan vervullen. De Ministers zullen daarnaast ook spreken over de voortdurende
Russische dreiging tegen het NAVO-bondgenootschap en zullen daarbij stil staan bij
de besluiten die tijdens de Washington D.C.-top genomen moeten worden om de collectieve
afschrikking en verdediging van het bondgenootschap daartegen verder te versterken.
Daarbij zullen zij naar verwachting ook spreken over de zorgwekkende toename in de
militaire samenwerking tussen Rusland en Noord-Korea en de steun van China aan de
Russische oorlogseconomie.

Daarnaast zal worden gesproken over het streven naar een evenredige burden-sharing onder bondgenoten, waaronder op het gebied van defensie-uitgaven. Zo zullen bondgenoten
de voortgang bespreken ten aanzien van de Defense Investment Pledge (DIP) om minimaal 2% van het BBP aan defensie te besteden, zoals tijdens de vorige NAVO-top
in Vilnius (11–12 juli 2023) werd afgesproken. In dat kader is het ook van belang
dat bondgenoten blijven investeren in hun defensieproductiecapaciteit, als randvoorwaarde
voor het realiseren van de versterking van de bondgenootschappelijke afschrikking
en verdediging. Het kabinet zal blijven uitdragen dat samenwerking tussen NAVO en
EU cruciaal is om de productiecapaciteit zo snel mogelijk te verhogen. Dit is ook
in lijn met de voorstellen die Nederland deed in het non-paper1 op Nederlands initiatief, dat inmiddels door twintig landen is medeondertekend. Een
sterkere Europese defensie-industrie is immers in het belang van de bondgenootschappelijke
afschrikking en verdediging.

Als onderdeel van deze werksessie wordt ook aandacht besteed aan de relatie van de
NAVO met de Zuidelijke aangrenzende regio’s, met name het Midden-Oosten, Noord-Afrika
en de Sahel. Op de NAVO-top in juli 2023 is besloten een onafhankelijk panel van experts
samen te stellen om hen aanbevelingen te laten doen over de relatie van de NAVO met
de landen in deze regio’s. Dit panel heeft zijn rapport nu afgerond en de bevindingen
worden deze FMM besproken door de bondgenoten. Het gaat hierbij onder andere over
hoe deze relatie verder kan worden bestendigd, bijvoorbeeld door te streven naar een
intensievere politiek dialoog. Deze inzet onderstreept de 360° benadering van de NAVO,
waarbij mogelijke dreigingen aan zowel de Zuidflank als de Oostflank de aandacht van
het bondgenootschap hebben. Vervolgens zullen de NAVO en bondgenoten in de periode
tot aan de top in Washington in juli 2024 de herziening van het beleid vis-à-vis de
Zuidelijke aangrenzende regio’s verder uitwerken, met als doel dit op de top vast
te stellen.

NATO-Ukraine Council (NUC)

De tweede NATO-Ukraine Council in samenstelling van Ministers van Buitenlandse Zaken
sinds de oprichting biedt bondgenoten gelegenheid om in aanwezigheid van de Oekraïense
Minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba te spreken over steun aan Oekraïne.
Daarnaast biedt deze bijeenkomst de gelegenheid om bijgepraat te worden over de actuele
situatie op de grond in Oekraïne en om van Minister Kuleba te vernemen aan welke verdere
steun Oekraïne op korte- en lange termijn behoefte heeft. Tevens wordt stilgestaan
bij de voortgang van de hervormingen in de veiligheids- en defensiesector die Oekraïne
heeft toegezegd door te voeren in het kader van het adapted Annual National Programme (aANP). Het aANP ziet toe op de verdere Euro-Atlantische integratie van Oekraïne richting
een toekomstig NAVO-lidmaatschap.

Bijeenkomst met de EU en de NAVO-partners in de Indo-Pacific

De derde werksessie staat in het teken van de partnerschappen van de NAVO met de EU
en de partnerlanden in de Indo-Pacific en vindt plaats in aanwezigheid van Australië,
Japan, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea en een vertegenwoordiger van de Europese Unie.

De EU is voor de NAVO een strategische partner. Naarmate de noodzaak tot meer evenredige
trans-Atlantische burden-sharing toeneemt, groeit ook het belang van een sterkere en meer zelfstandige Europese defensie.
Voor Nederland gaan een slagvaardige EU en een sterke NAVO hand in hand, dat maakt
dat NAVO-EU samenwerking voor Nederland een prioriteit is. Dit geldt in het bijzonder
voor het aanjagen van de productiecapaciteit in Europa, maar beslaat tegelijkertijd
een bredere en groeiende gezamenlijke agenda, waaronder op het gebied van weerbaarheid,
cyber, missies en operaties, en het tegengaan van hybride dreigingen. Tijdens de bijeenkomst
zullen bondgenoten met de EU in gesprek gaan over de verdere bestendiging en uitdieping
van hun strategische partnerschap.

Ook het partnerschap tussen de NAVO en de landen in de Indo-Pacific is van toenemend
strategisch belang voor het bondgenootschap, gezien de vele gemeenschappelijke uitdagingen
waarmee zij zich geconfronteerd zien. Nederland is dan ook voorstander van versterkte
samenwerking tussen de NAVO en haar partners in de Indo-Pacific en verwelkomt hun
deelname aan de FMM. Tijdens deze werksessie zal worden gesproken over de initiatieven
die de NAVO in samenwerking met deze partners kan nemen om het partnerschap verder
te versterken, bijvoorbeeld op het gebied van de steun aan Oekraïne, cyber, technologie
en de defensie-industrie. Deze sessie is daarmee een opmaat naar de Washington-top,
waar de NAVO-partners in de Indo-Pacific ook voor uitgenodigd zijn.