Brief regering : Evaluatie Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit

Nr. 434 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 maart 2024

De georganiseerde misdaad kan en mag niet winnen. De effecten die deze ondermijnende
criminaliteit heeft op onze samenleving en rechtstaat is groot. Alleen door de handen
ineen te slaan krijgen we beter zicht in criminele fenomenen en kunnen we de onderliggende
structuren verstoren. In mijn brief van 25 mei 2022 heb ik daarom aangekondigd het
samenwerkingsverband tussen de politie, de Douane, de Belastingdienst, de Fiscale
inlichtingen- en opsporingsdienst, de Koninklijke Marechaussee en andere operationele
onderdelen van het Ministerie van Defensie en het Openbaar Ministerie versneld operationeel
te maken onder de naam «Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit»
(NSOC).1 Een noodzakelijke stap vanuit de overtuiging dat door (operationele) informatie met
elkaar uit te wisselen, datagerichte en slimme interventies effectief kunnen bijdragen
aan de aanpak van de georganiseerde misdaad.

Bij het Multidisciplinair Interventieteam (MIT) werd er te veel gesproken over structuren,
governance, verdeling van fte en financiële middelen. NSOC richt zich daarentegen
concreet op het ontvlechten van de (financiële) verwevenheid van onder- en bovenwereld
door met gerichte interventies (door de moederorganisaties) te belemmeren dat de maatschappelijke
infrastructuur wordt misbruikt voor criminele doeleinden. In de afgelopen periode
is het samenwerkingsverband geëvalueerd waarbij de uitvoering van het actieplan en
het potentieel van NSOC in beeld is gebracht. Uit het evaluatierapport blijkt dat
er belangrijke stappen zijn gezet in de multidisciplinaire samenwerking tussen de
zes partners. Door het bijeenbrengen van informatie komen verschillende beelden van
de samenwerkende partners samen en worden (nieuwe) criminele fenomenen gesignaleerd
waar de individuele partners niet zelfstandig op kunnen doorpakken.

Dat deze multidisciplinaire samenwerking van meerwaarde kan zijn voor de aanpak van
de georganiseerde misdaad blijkt ook uit de eerste concrete resultaten. Zo komt uit
het evaluatierapport naar voren dat de samenwerking tot nieuwe inzichten heeft geleid
op het gebied van illegale handel en transport in vuurwapens.

Daarnaast zijn er datagerichte en slimme interventies ontwikkeld waarmee effectiever
op vracht kan worden gecontroleerd op logistieke knooppunten. Ook hebben de partners
gecoördineerd uitvoering gegeven aan de door NSOC-ontwikkelde interventiestrategie,
met als resultaat dat er voor circa 3 miljoen euro aan goud in beslag is genomen.
Uit de evaluatie blijkt dan ook dat NSOC zowel op nationaal als internationaal niveau
een relevante complementaire rol kan vervullen als het gaat om de aanpak van georganiseerde,
ondermijnende criminaliteit.

Een belangrijk aandachtspunt in de multidisciplinaire samenwerking is het effectief
en efficiënt kunnen delen van gegevens. Momenteel wisselen de partners deze uit op
basis van bestaande wet- en regelgeving. Dit is in de praktijk complex en kan nog
verder worden geoptimaliseerd. Daar waar dit niet afdoende of niet goed mogelijk blijkt,
zullen voor een optimaal rendement van deze multidisciplinaire samenwerking de mogelijkheden
voor een nadere wettelijke basis worden bezien, mogelijk via de Wet Gegevensverwerking
Samenwerkingsverbanden (WGS).

Het rapport benoemt ook dat NSOC duidelijk(er) moet worden gepositioneerd ten opzichte
van andere organisaties en samenwerkingsverbanden, zoals de Regionale Informatie en
Expertise Centra (RIECs). De focus van NSOC is gericht op landelijke uitingsvormen
van criminele fenomenen, terwijl de RIECs zich richten op regionale samenwerking.
Daarbij is het van belang dat de ambities elkaar maximaal versterken, zodat in samenhang
tot een sluitende aanpak van georganiseerde criminaliteit wordt gekomen. De wijze
waarop NSOC en het RIEC-LIEC bestel, maar ook de andere betrokken organisaties binnen
het algehele bestel van de ondermijningsaanpak, op elkaar zijn aangesloten is cruciaal
voor een steeds meer gerichte koers en bundeling van krachten.

Multidisciplinaire samenwerking wordt door de samenwerkende partners gezien als de
weg vooruit in de ondermijningsaanpak. De voorliggende evaluatie maakt duidelijk dat
er nog de nodige ontwikkelstappen vereist zijn. Duidelijk is dat de eerste resultaten
zichtbaar zijn en NSOC het beoogde potentieel heeft in de integrale bestrijding van
de georganiseerde criminaliteit. Het samenwerkingsverband zal daarom voort worden
gezet, tenminste voor een duur van twee jaar. De verdere ontwikkeling hiervan zal
worden gemonitord en de leerpunten die in het evaluatierapport zijn weergegeven worden
hierin meegenomen. Ik zal u in de halfjaarlijkse brieven over de bestrijding van de
georganiseerde ondermijnende criminaliteit blijven informeren over de voortgang en
resultaten van NSOC en de ontwikkeling van het bestel als geheel.

De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yeşilgöz-Zegerius