Brief regering : Besluitvorming gaswinning onder Waddenzee vanuit Ternaard

33 529
Gaswinning

Nr. 262
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 maart 2024

Zoals u weet heeft de Raad van State mij opgedragen om uiterlijk eind maart een besluit
te nemen omtrent het voornemen van de NAM om vanuit Ternaard onder de Waddenzee naar
gas te boren. Een groot deel van uw Kamer, de overheden in het gebied, diverse natuur-
en milieuorganisaties en Unesco hebben mij bij verschillende gelegenheden opgeroepen
om deze winning niet toe te staan.

Zeespiegelstijgingsscenario’s

Ik heb in het najaar van 2023 aangegeven dat ik, in lijn met de aangenomen motie-Boulakjar1 voor de finale besluitvorming in afwachting was van het Unesco State of Conservation-rapport
en de laatste inzichten over de zeespiegelstijging in het Waddengebied. Beide zijn
nu beschikbaar.

De gas- en zoutwinning onder de Waddenzee volgt het «hand aan de kraan»-principe om
schade aan de natuur te voorkomen. Veilige gebruiksruimtes worden vastgesteld om bodemdaling
veroorzaakt door delfstoffenwinning binnen natuurlijke grenzen te houden. De gebruiksruimtes
voor de gas- en zoutwinning onder de Waddenzee worden mede bepaald door de verwachte
relatieve zeespiegelstijging, de combinatie van autonome bodemdaling door natuurlijke
processen en de voorspelde bodemdaling door delfstoffenwinning. Monitoring wordt strikt
uitgevoerd en de gebruiksruimte wordt ten minste elke vijf jaar herzien op basis van
wetenschappelijke inzichten en vaker als dat nodig wordt geacht.

Het huidige gebruiksruimtebesluit houdt rekening met een verwachte zeespiegelstijging
van 2,4 mm/jaar tot 2026. Naar aanleiding van signalen uit de zeespiegelmonitor 2022,
gepubliceerd in maart 2023, en het advies van SodM van 6 december 2022 heb ik opdracht
gegeven om versneld een nieuw advies te geven over de zeespiegelstijging in de Waddenzee.
Dit advies is gevraagd aan experts van Universiteit Utrecht, KNMI, Deltares, NIOZ,
TU Delft en TNO.

Op 31 januari 2024 is het advies «beleids- en richtscenario relatieve zeespiegelstijging
Waddenzee 2024–2050» ontvangen. Dat advies treft u als bijlage aan bij deze brief.

De relatieve zeespiegelstijging in dit advies is hoger dan de zeespiegelstijging uit
eerdere adviezen en gaat uit van een verwachte zeespiegelstijging van 3,6 mm/jaar
in 2024 tot 3,85 mm/jaar in 2029. De afwijking ten opzichte van de vorige adviezen
komt met name door het gebruik van een meer geavanceerd regressiemodel waarbij op
voorhand geen aanname wordt gedaan over de aanvang en mate van een eventuele versnelling,
het gebruik van een versnellingsterm in de berekening, en door de toevoeging van recentere
waarnemingen. Doordat de verwachting van de zeespiegelstijging hiermee hoger uitvalt
dan eerder voorzien, is de ruimte voor activiteiten die daarop aanvullend invloed
hebben, waaronder mijnbouw, beperkter dan eerder voorzien.

De nieuwe inzichten in de zeespiegelstijging zullen binnen enkele weken worden verwerkt
in een aanpassing van het gebruiksruimtebesluit. Alle operators in het waddengebied
moeten automatisch voldoen aan de ruimte in dit nieuwe besluit en hun winning daar
zonodig mee in overeenstemming brengen. Om die reden is vandaag contact opgenomen
met zowel NAM als Frisia om hen in te lichten over het nieuwe advies over de zeespiegelstijging
in de Waddenzee.

Aanvullend advies SodM

Als vervolg op deze nieuwe inzichten, heb ik aan Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)
op 16 februari 2024 aanvullend advies gevraagd wat deze scenario’s betekenen voor
het winningsplan bij Ternaard en of het eerdere advies van de SodM uit 2019 daaromtrent
– waarin zij nog wel mogelijkheden tot gaswinning zag – aanvulling behoeft. Het SodM
heeft hierop op 29 februari advies uitgebracht, dat op mijn verzoek nader is toegelicht
bij brief van 1 maart. Beide treft u eveneens aan als bijlagen.

Naar het oordeel van SodM heeft het nieuwe advies belangrijke implicaties voor het
ingediende winningsplan Ternaard en de besluitvorming hierover. SodM geeft aan dat
voor alle berekende bodemdalingscenario’s alleen het niet starten van de gaswinning
kan waarborgen dat, gegeven de grote onzekerheden met betrekking tot de bodemdaling
als gevolg van de voorgenomen gaswinning, de gebruiksruimte van de Waddenzee niet
overschreden wordt. SodM adviseert mij daarom, in aanvulling op het eerdere SodM advies
uit 2019, om niet in te stemmen met het winningsplan Ternaard.

De zorgvuldigheid vereist dat ik NAM in de gelegenheid stel nieuwe berekeningen te
maken in relatie tot de adviezen van de expertgroep en SodM alvorens ik mijn besluit
neem. Gegeven het advies van SodM kan ik niet anders dan weigeren, tenzij uit de aanvullende
berekeningen van NAM blijkt dat de winning geen nadelige gevolgen heeft.

Ik zal in verband met deze nieuwe adviezen de Afdeling bestuursrechtspraak van de
Raad van State vragen mij uitstel van de beslistermijn in de Rijkscoördinatieregeling-procedure
te verlenen.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat,
J.A. Vijlbrief