Brief regering : Voortgang Veilig en Gastvrij betaald voetbal

Nr. 76
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 januari 2024

De afgelopen periode heb ik samen met de KNVB, Eredivisie CV, Coöperatie Eerste Divisie,
de clubs, spelers, trainers, scheidsrechters, supporters, Openbaar Ministerie, politie
en gemeenten hard gewerkt aan de aanpak van voetbal gerelateerd geweld en ongeregeldheden.
Samen richten deze partijen zich op één doel: dat echte voetballiefhebbers op een
gastvrije en veilige manier in de stadions kunnen genieten van deze prachtige sport
en dat relschoppers in beeld zijn, gepakt en gestraft worden.

Inmiddels hebben we meer inzicht in de resultaten van de aanpak. In deze brief zal
ik eerst aangeven welk beeld wij hebben op basis van rapportages van de politie, het
OM, de KNVB, onderzoeken van het Auditteam Voetbal en Veiligheid en het onderzoek
«Van voetbalrellen leren» van Bureau Beke. Vervolgens zal ik aangeven wat de gezamenlijke
partners ondernemen om het onacceptabel gedrag van relschoppers tegen te gaan. Verder
vindt u in deze brief een korte samenvatting van de rapporten en onderzoeken en geef
ik u een update rondom de digitale meldplicht.

Deze brief stuur ik mede namens de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Beleidsreactie

Zoals het Auditteam Voetbal en Veiligheid in haar rapport «Evaluatie incidenten en
ongeregeldheden seizoen 2022–2023»1 opmerkt, heeft het seizoen 2022–2023 incidenten gekend die het beeld oproepen dat
de veiligheid in de stadions onder druk staat. Het gaat hier om incidenten waarbij
spelers zijn belaagd, waar vuurwerk op het veld werd gegooid en waarbij er ongeregeldheden
hebben plaatsgevonden tussen supporters in en om het stadion. Ook kenmerkt het seizoen
2022–2023 zich door enkele stilleggingen van wedstrijden vanwege het gooien van voorwerpen
op het veld, zeker nadat de KNVB de regels daaromtrent na 6 april 2023 aanscherpte.
Er zijn heftige incidenten geweest rondom Europese wedstrijden. Deze gebeurtenissen
hebben tot veel aandacht in de media en politiek geleid. Hierdoor is een beeld ontstaan
dat het slechter gaat met de veiligheid rondom het betaald voetbal in Nederland.

Echter, alles overziend lijken bovengenoemde cijfermatige rapportages en de onderzoeken
te impliceren dat onze Nederlandse aanpak een begin van een positief effect heeft.
Het aantal incidenten in het seizoen 2022–2023 ligt lager dan een seizoen eerder.
Daarnaast is de pakkans groter geworden, mede door het werk van de KNVB Taskforce
en worden steeds meer zaken strafrechtelijk vervolgd.

Helaas hebben we ook afgelopen seizoen te maken gehad met een aantal heftige geweldsincidenten.
Dit is altijd onacceptabel. Het vergt nog steeds forse politie-inzet en dit moet omlaag.
We kunnen zeggen dat de tussenstand voorzichtig positief is, maar de wedstrijd nog
niet gewonnen. Deze trend moet namelijk over een langere periode worden voortgezet.
Hierbij blijft gelden: ieder incident is er één te veel.

Dit sterkt mij om door te gaan met de maatregelen die ik in de brief van 28 september
jl.2 heb benoemd. De aandachtspunten uit de rapportages en het onderzoek sluiten hier
namelijk goed op aan en zullen geactualiseerd worden in lijn met de uitkomsten van
de rapporten. De informatie over bijvoorbeeld de nieuwe aanwas onder de supportersgroepen,
geduid in het onderzoek van Bureau Beke, is daarbij heel relevant.

De stevige en gezamenlijke inzet wordt langs vier thema’s vormgegeven, onder meer
gebaseerd op de lessen die we hebben opgehaald uit het Verenigde Koninkrijk. De vier
thema’s waarop de maatregelen zich richt zijn: een harde aanpak van individuen en
groepen die zich misdragen; ruimte voor en samenwerking met supporters; bevorderen
inclusiviteit en inzetten op een sterke governance en wedstrijdorganisatie.

Concreet betekent dit dat wij maatregelen nemen die de weerbaarheid van betaaldvoetbalorganisaties
verder versterken. Voorbeelden hiervan zijn een norm tegen agressie en geweld en weerbaarheidstrainingen
voor de bestuurders van de betaaldvoetbalorganisaties. Daarnaast start in de loop
van 2024 mijn ministerie, de politie en het OM, in samenwerking met onder andere de
KNVB en nader te bepalen clubs en gemeenten, een zogenoemde Fieldlab om tot vernieuwde
inzichten te komen ten behoeve van het bevorderen van de weerbaarheid.

Andere onderdelen uit het versterkingsplan zoals het actualiseren van het plan van
aanpak rondom vuurwerk, het versterken van de stewardorganisaties bij de clubs en
het afdwingen van verbetermaatregelen via licentie- of vergunningseisen door de KNVB
en gemeenten zijn in lijn met de conclusies en aanbevelingen in de rapporten. Zo is
in het gemeentelijk handelingskader meer aandacht gekomen voor een gedegen wedstrijdorganisatie,
inclusief een eenduidige wijze van aanpak van zich collectief en anoniem misdragend
uitpubliek. De malus-/bonusregeling ziet in dat geval op een reductie van 50% van
de aantallen uitpubliek, bij herhaling gevolgd door het niet toelaten van uitpubliek.
In samenwerking met supporters zal er gewerkt worden aan een programma «communicatie
en educatie» met aandacht voor supportersbetrokkenheid, een gezamenlijk normenkader
en gezamenlijke communicatie. Supporters zullen ook meer worden betrokken bij de wedstrijdvoorbereiding
van de lokale drie- en vierhoek, waarbij het na afloop evalueren net zo belangrijk
is.

Naast een intensivering op de persoonsgerichte aanpak van relschoppers, wordt ook
een groepsgerichte aanpak op de «nieuwe aanwas» ontwikkeld. De politie is tevreden
met het rapport van Bureau Beke en herkent de constatering dat er een nieuwe groep
relschoppers is ontstaan waar onvoldoende zicht op is. De politie neemt daarom de
suggestie om te werken aan een goede informatiepositie met betrekking tot supportersgroepen,
waaronder de nieuwe aanwas, mee in haar aanpak. Het rapport biedt aanknopingspunten
voor meerdere partijen en is gedeeld met de partners uit de Regiegroep Voetbal en
Veiligheid. De suggesties en aanbevelingen sluiten goed aan bij de maatregelen die
ik in de brief van 28 september jl. heb benoemd. Het rapport van Bureau Beke is tevens
gepresenteerd en toegelicht tijdens de Bestuurlijke Bijeenkomst van 13 oktober 2023.

Helaas zien we een toename in relatie tot racistische en/of kwetsende uitingen. De
politie en het Auditteam melden een toename van deze incidenten. Het is daarom goed
dat we met «Ons voetbal is van iedereen» onverminderd doorgaan met de aanpak van discriminatie
en racisme in het voetbal zoals gemeld in de brief van de Minister voor Langdurige
Zorg en Sport van 28 september 20233.

Ten aanzien van de toegenomen incidenten bij Europese wedstrijden heeft de Regiegroep
Voetbal en Veiligheid afgelopen december besloten een gemeentelijk handelingskader
op te stellen voor Europese wedstrijden in Nederland, waarin we landelijke afspraken
maken rondom deze wedstrijden, zoals fanzones, omwisselpunten, vervoer naar het stadion
en kaarten op naam.

Tot slot heb ik u een toezegging in mijn brief van 14 november jl.4 gedaan om nader op het rapport Incidentenonderzoek Feyenoord-Ajax in te gaan en de
opvolging hiervan. U vindt dit onder het kopje Rapport Incidentonderzoek Feyenoord-Ajax
op pagina 8 van deze brief.

Rapportages en onderzoeken

Hieronder worden de volgende cijfers en rapporten achtereenvolgend besproken:

1) Politiecijfers.

2) Cijfers van het Openbaar Ministerie.

3) Veiligheidsmonitor van de KNVB.

4) Auditteam Voetbal en Veiligheid rapport Incidentenevaluatie seizoen 2022–2023.

5) Onderzoek «Van voetbalrellen leren» van Bureau Beke.

6) Rapport Incidentonderzoek Feyenoord-Ajax van het Auditteam.

Resultaten

Inmiddels hebben de KNVB, de politie, het Openbaar Ministerie en het Auditteam Voetbal
en Veiligheid hun cijfers over het voetbalseizoen 2022–2023 bekendgemaakt.5 Op basis van deze cijfers kan de voorzichtige conclusie worden getrokken dat er sprake
is van vooruitgang. Er zijn over het algemeen minder incidenten.

1. Politiecijfers

In het seizoen 2022/2023 lag het aantal wanordelijkheden en incidenten in het betaald
voetbal onder dat van het seizoen ervoor. Deze cijfers liggen echter nog steeds boven
die van voor de Coronatijd. Het blijkt dat het aantal incidenten in en rond de stadions
is gedaald van 893 in het seizoen 2021–2022 naar 725 incidenten in het seizoen 2022–2023.
De cijfers van de politie zijn afkomstig uit Ketenvoorziening Voetbal (KVV), het registratiesysteem
waarin onder andere de politie incidenten rondom voetbalwedstrijden registreert. Vanaf
seizoen 2019–2020 zijn de politie, gemeenten, KNVB, betaaldvoetbalorganisaties en
Openbaar Ministerie gebruik gaan maken van dit systeem.

De politie constateert een afname bij bijna alle soorten incidenten. Alleen op het
gebied van racistische en/of kwetsende uitingen is een lichte toename te zien. De
verdeling van incidenten over leeftijdsgroepen van daders is al jaren ongeveer vergelijkbaar,
waarbij de categorie 19 tot en met 25 jaar het grootste aandeel heeft in het aantal
geregistreerde incidenten. Ook het percentage mensen dat voor het eerst in de fout
gaat, blijft stabiel rond de 80%.

Wel heeft de inzet in het jaar 2022–2023 meer capaciteit gekost dan het seizoen ervoor.
Dit is echter verklaarbaar doordat een seizoen eerder er een groot aantal wedstrijden
zonder publiek is gespeeld. Voor internationale competities is de politie-inzet relatief
veel hoger dan bij de nationale competitie. Dit heeft veelal te maken met grote groepen
risicosupporters, die meerdere dagen verblijven in speelsteden, waarbij reisbeperkingen
en maatwerkafspraken niet of minder effectief toepasbaar zijn.

2. Cijfers van het Openbaar Ministerie

In het seizoen 2022–2023 heeft het Openbaar Ministerie (OM) in relatie tot voetbal
422 processen-verbaal waarbij voetbalsupporters werden verdacht van een misdrijf ontvangen
en grotendeels beoordeeld. Dit aantal is fors lager dan het aantal van 640 processen-verbaal
tijdens het seizoen 2021–2022, waarin niet volledig met publiek gespeeld is. Dit zou
er volgens het OM op kunnen wijzen dat de hausse na Corona een beetje is gaan liggen,
in combinatie met het feit dat door clubs stevig is ingezet op veiligheid en civielrechtelijke
maatregelen. Het aantal is nog wel flink hoger dan in de seizoenen voor Corona (ongeveer
200). Dit zou (mede) illustratief kunnen zijn voor de lijn die ingezet is dat meer
zaken strafrechtelijk worden vervolgd, conform afspraak met partners.

Uit de cijfers blijkt verder dat in vergelijking met de jaren voor Corona het aantal
zaken dat voor de rechter is gebracht met 250% is gestegen. Relatief gezien wordt
door de rechter in circa 45% van de gevallen een gevangenisstraf opgelegd, in de jaren
voor Corona was dat circa 30%. Er worden relatief gezien iets minder boetes en iets
meer werkstraffen opgelegd. Ook heeft de rechter vaker (49 keer) een locatiegebod
of -verbod (een strafrechtelijk stadionverbod) opgelegd.

3. Veiligheidsmonitor KNVB

De veiligheidsmonitor van de KNVB (hierna: de veiligheidsmonitor) geeft inzicht in
het aantal opgelegde landelijke stadionverboden en cijfers met betrekking tot wanordelijkheden
die hebben geleid tot acties vanuit de onafhankelijke tuchtorganen van de KNVB en
geeft duiding ten aanzien van het huidige veiligheidslandschap binnen het betaalde
voetbal. Ook uit de cijfers van de KNVB blijkt dat het aantal wanordelijkheden en
incidenten in het afgelopen seizoen lager was dan in het seizoen 2021/2022.

De veiligheidsmonitor gaat uit van in totaal 791 wedstrijden6. Er zijn 986 landelijke civielrechtelijke stadionverboden opgelegd.7 Dat betekent een daling van ruim twintig (20) procent. Hierbij is van belang op te
merken dat alleen al respectievelijk 79 en 103 stadionverboden zijn opgelegd bij twee
wedstrijden met grootschalige incidenten. Daarnaast zijn de meeste stadionverboden
opgelegd voor relatief minder erge incidenten als het gooien van voorwerpen en/of
vloeistoffen in plaats van openlijke geweldpleging. De KNVB heeft immers na verschillende
incidenten het protocol rond het gooien van voorwerpen op 6 april 2023 aangescherpt.
Tenslotte zijn er afgelopen seizoen ook nog 83 stadionverboden opgelegd voor misdragingen
in het seizoen 2021/2022.

De meest voorkomende incidenttypes zijn:

• Gooien van voorwerpen en/of vloeistoffen: 2428

• Bezit en/of voorhanden hebben en/of afsteken van vuurwerk: 115

• Overtreding van de Algemene Plaatselijk Verordening (APV): 869

Een opvallende daling in het opleggen van het aantal stadionverboden zien we bij openlijke
geweldpleging en het bezit en/of voorhanden hebben en/of afsteken van vuurwerk. Een
verklaring voor het afnemen van openlijke geweldpleging in de stadions kan zijn dat
het aantal camera’s en de kwaliteit hiervan in de loop der jaren steeds verder zijn
verbeterd, waarmee de pakkans wordt vergroot. Daarnaast is het voorhanden hebben c.q.
dragen van gezichtsbedekkende kleding strafbaar gesteld in de stadions.

De pakkans voor personen die zich schuldig maken aan bovengenoemde gedragingen wordt
daarnaast vergroot doordat de betaaldvoetbalorganisaties, onder andere met behulp
van de KNVB Taskforce, steeds meer tijd steken in het opsporen van daders. De KNVB
Taskforce is het afgelopen seizoen 24 keer ingezet en heeft 255 dossiers opgeleverd.
Dit heeft geresulteerd in 133 landelijke stadionverboden. Daarnaast is er ook juridische
ondersteuning beschikbaar om schade en/of boetes (proberen) te verhalen op de dader(s)
die verantwoordelijk waren voor wanordelijkheden. Dit heeft ertoe geleid dat uiteindelijk
7 clubs van deze mogelijkheid gebruik hebben gemaakt. Hiervan zijn 4 zaken succesvol
afgerond. Bij deze zaken zijn in totaal 45 personen succesvol aansprakelijk gesteld.

Ten slotte is relevant dat uit cijfers van de UEFA blijkt dat in Europa het aantal
incidenten in Europese wedstrijden in 2022–2023 is toegenomen ten opzichte van seizoen
daarvoor.10 Dit in tegenstelling tot Nederland waar het aantal incidenten afneemt.

De KNVB concludeert dat uit de cijfers van de Veiligheidsmonitor, politie en OM blijkt
dat de integrale aanpak van de KNVB, de eredivisie en eerste divisie clubs, kabinet,
gemeenten, politie, OM en supportersverenigingen het gewenste effect sorteert. Langzaam
maar zeker wordt grip op de situatie gekregen. De KNVB benadrukt dat we in Nederland
al veel instrumenten in handen hebben om wangedrag tegen te gaan en te bestraffen
en daarnaast nog nieuwe initiatieven worden ontplooid en ondersteund.

4. Auditteam Voetbal en Veiligheid rapport Incidentenevaluatie seizoen 2022-202311

Het rapport Incidentenevaluatie seizoen 2022–2023 van het Auditteam Voetbal en Veiligheid
laat eenzelfde beeld zien: er zijn duidelijk minder incidenten dan in het seizoen
2021–2022. Het Auditteam heeft de hiervoor genoemde gegevens van de politie, het Openbaar
Ministerie en de KNVB gebruikt en daarnaast gebruik gemaakt van haar eigen onderzoeksrapporten
en audits en gesprekken met een aantal gemeenten en clubs.

Net zoals de KNVB, de politie en het OM ziet het Auditteam een afname van het totaal
aantal incidenten binnen en buiten het stadion. Daar waar de politie een lichte stijging
ziet, ziet het Auditteam een grotere stijging in het aantal incidenten rondom racisme/kwetsende
uitingen, waarbij opgemerkt wordt dat deze uitingen in vergelijking met andere incidenttypen
niet veel voorkomen. Het Auditteam geeft als mogelijke verklaring voor deze toename
rondom racisme/kwetsende uitingen dat er een groeiende bewustwording is over en weerstand
tegen deze problematiek vanuit de politie, de maatschappij, vanuit clubs en de KNVB.
Door de groeiende aandacht en consequenties die eraan verbonden zijn, kan het type
incident ook sneller (h)erkend en geregistreerd zijn (hogere meldingsbereidheid).
Alle andere incidentsoorten zijn het afgelopen seizoen afgenomen ten opzichte van
het seizoen ervoor.

Het Auditteam geeft aan dat er in de publieke en bestuurlijke opinie juist het beeld
bestaat dat er meer incidenten zijn. Verklaringen hiervoor kunnen volgens hen mogelijk
worden gevonden in het feit dat er in een korte periode een aantal heftige incidenten
heeft plaatsgevonden, in de opkomst van een problematische «nieuwe aanwas» en in de
koppeling van de plaatsgevonden incidenten aan grote maatschappelijke veiligheidsvraagstukken.
Ook de verscherpte media-aandacht heeft invloed op het sentiment dat er veel meer
incidenten zijn, terwijl dat in werkelijkheid niet het geval is.

Opvallend is verder dat het aantal stadionverboden beduidend hoger ligt dan in de
periode voor Corona12. Een mogelijke verklaring voor het opvallend hoge aantal stadionverboden in de laatste
twee seizoenen is dat er na de periode van de coronamaatregelen strenger wordt gehandhaafd
en opgetreden bij wedstrijden, gecombineerd met opsporing door (betere) camerabeelden.
Er is wel een aantal heftige incidenten in korte tijd geweest dat zowel als bestuurlijk
in de media de aandacht heeft getrokken. De incidenten lijken niet direct groter of
zwaarder dan in eerdere seizoenen.

5. Onderzoek «Van voetbalrellen leren»

In opdracht van de Nationale Politie heeft Bureau Beke onderzoek gedaan naar de kenmerken
van modern voetbalgeweld en hoe dit verschilt met het voetbalgeweld van voor de coronacrisis13. Er is specifiek gekeken naar de kenmerken en werkwijze van personen die vanaf de
(gedeeltelijke) heropening van stadions in beeld zijn gekomen bij de politie: de zogenaamde
«nieuwe aanwas». Daarbij is gekeken in hoeverre het beleid van de voetbalvierhoek
(nog) passend is voor het moderne voetbalgeweld en waar de beleidsmatige kansen voor
de toekomstige aanpak liggen.

In de seizoenen 2014–2015 tot en met 2018–2019 is het aantal incidenten in en rondom
stadions afgenomen. Deze trend heeft de focus doen verleggen naar het aanbieden van
toegankelijk, gastvrij en veilig voetbal. Volgens de onderzoekers hebben het centraal
stellen van gastheerschap en een veronachtzaming van het veiligheidsbeleid door de
betaald voetbalclubs geleid tot een toename van het voetbalgeweld sinds de heropening
van stadions na de coronacrisis. Daarnaast is ook de aard van het voetbalgeweld veranderd.

Verder zijn de onderzoekers van mening dat sommige supportersgroepen steeds meer bepalen
wat er gebeurt binnen een club. De onderzoekers vragen zich af of sommige betaald
voetbalclubs niet meer baas in eigen huis zijn. Ook is het zicht op (toonaangevende
hooligans binnen) supportersgroepen verdwenen. Hierdoor is er relatief ongezien een
nieuwe groep relschoppers gekomen. Het betreft een jonge groep geweldplegers, meestal
niet ouder dan 25 jaar.

De onderzoekers doen tenslotte een aantal suggesties en aanbevelingen aan de diverse
partijen. Samengevat doen de onderzoekers vier algemene suggesties:

1. Maak duidelijk dat de burgemeester – op basis van een politieadvies – bepaalt of en
wanneer er gevoetbald wordt.

2. Maak duidelijk welke minimale eisen worden gesteld aan het integrale veiligheidsbeleid
bij voetbalwedstrijden.

3. Beloon goed gedrag van clubs en supporters, bestraf wangedrag van supporters en pak
tekortkomingen bij clubs aan.

4. Werk aan een goede informatiepositie over supportersgroepen, waaronder de nieuwe aanwas.

Vervolgens wordt er een aantal aanbevelingen gedaan zoals bijvoorbeeld een vaste groep
voetbalspecialisten bij de politie, het investeren in de kwantiteit en kwaliteit van
stewards, het koppelen van kaartjes aan het ID-bewijs, een registratieplicht bij uitwedstrijden.
Het rapport is door bureau Beke gepresenteerd en toegelicht tijdens de bestuurlijke
bijeenkomst van 13 oktober 2023.

6. Rapport Incidentenonderzoek Feyenoord-Ajax

Het rapport van het Auditteam Voetbal en Veiligheid naar aanleiding van de bekerwedstrijd
Feyenoord-Ajax van 5 april 2023 is op 14 november 2023 aan de gemeenteraad van Rotterdam
aangeboden. Het Auditteam constateert een aantal gevaarzettende gedragingen waarop
zij adviseren actie te ondernemen.

Het rapport is gepresenteerd aan de vierhoek. Voor gemeenteraadsleden is een technische
sessie gehouden over voetbal en veiligheid. De conclusies worden op lokaal niveau
opgepakt. Extra veiligheidsmaatregelen zijn al genomen. Gezien de aard van deze maatregelen
worden deze niet verder bekend gemaakt.

Natuurlijk heb ik zelf ook kennisgenomen van het rapport en heb ik het met onze partners
besproken. Daarbij is bekeken hoe we hier landelijk lering uit kunnen trekken, omdat
de gevaarzetting die speelde bij stadion de Kuip c.q. Feyenoord ook van toepassing
kan zijn op andere betaald voetbalorganisaties. Risico’s rond overbezetting van tribunedelen
en trappen, het afsteken van fakkels en/of vuurwerk in de buurt van spandoeken is
iets wat veel meer clubs voorkomt. In de Regiegroep is afgesproken dat het Auditteam
een presentatie zal geven in een burgemeestersoverleg om iedereen te wijzen op de
mogelijke risico’s en wat hiertegen ondernomen kan worden. Daarnaast zal de risicosetting
rondom overbezette tribunes en trappen in combinatie met spandoeken en vuurwerk c.q.
fakkels worden meegenomen worden in de actualisatie van het plan van aanpak Vuurwerk.

Digitale meldplicht

In vervolg op de stand van zaken en zoals toegezegd in mijn brief van 28 september
2023 geef ik u hierbij de recente stand van de digitale meldplicht.

In november jl. is gestart met een experiment binnen de gemeenten Rotterdam, Leeuwarden
en Utrecht. Met het experiment wordt de betrouwbaarheid/veiligheid, bruikbaarheid
en haalbaarheid van de Mini ID als potentieel device voor de digitale meldplicht getest.
De Mini ID is een klein draagbaar kastje waarmee een meldplichtige zich middels een
vingerafdruk kan melden. Aan de hand van de verificatie kan een meldplichtige tevens
aantonen dat het gebiedsverbod, gekoppeld aan de meldplicht, niet wordt overtreden.
Het experiment bestaat uit verschillende fases. Op dit moment wordt kleinschalig getest
met zogenaamde pseudomeldplichtigen, personen werkzaam binnen het project, die op
dit moment drie scenario’s testen: correct melden, niet melden, melden in een verboden
gebied. Het is een lerend proces, waarbij continu mitigerende maatregelen genomen
worden. De eerste resultaten van deze fase worden nu geëvalueerd om de vervolgstappen
te kunnen bepalen. De bestaande maatregel «meldplicht» kent een nieuw jasje met andere
werkprocessen en een digitaal component. Het project kent daarom een lang adem en
vraagt om een zorgvuldige aanpak. Naast de Mini ID wordt ook gekeken naar een eventueel
aanvullend alternatief in de vorm van een app. Deze wordt op dit moment nader bekeken
vanuit onder andere het vraagstuk van functionaliteit, veiligheid, financiën en houdbaarheid
in het licht van ontwikkelingen in de wetgeving zoals rondom het vraagstuk van artificiële
intelligentie.

Tot slot

De cijfers en rapporten laten zien dat voetbalgeweld en overlast terug te dringen
zijn. Dit vraagt een gezamenlijk inspanning van alle partijen in het voetballandschap
(de betaald voetbalorganisaties, de KNVB, de supporters, de burgemeesters, de politie
en het Openbaar Ministerie). Deze gezamenlijke inspanningen lijken hun vruchten af
te werpen. Zoals één zwaluw geen zomer maakt, maken deze voorzichtige positieve cijfers
geen einde aan alle overlast. Het laat zien dat de inspanningen die we doen effect
hebben en dat dit een proces van lange adem en voortdurende aandacht is. Daarover
ga ik, samen met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, graag met uw Kamer
nader over in gesprek.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius