Brief regering : Startdocument Economische Agenda Groningen

Nr. 57 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 januari 2024

In februari 2023 heeft de parlementaire enquêtecommissie Aardgaswinning Groningen
haar eindrapport gepresenteerd (Kamerstuk 35 561, nrs. 5 t/m 11). In april 2023 heeft het kabinet hier op geantwoord met de kabinetsreactie «Nij
Begun – Op weg naar erkenning, herstel en perspectief.» (Kamerstuk 35 561, nr. 17). Een centrale boodschap in Nij Begun is dat de aanpak van schadeherstel en de uitvoering
van de versterking hand in hand zal gaan met de inzet op langjarig sociaal en economisch
perspectief voor Groningen en Noord-Drenthe. Voor dit economisch perspectief is tot
2055 in totaal circa € 4,5 mld beschikbaar, waarvan € 3 mld voor een investering van
dertig jaar in sleutelprojecten voor economische structuurversterking. Het doel is
dat Groningen en Noord-Drenthe een aantrekkelijke plaats zullen zijn en blijven om
te werken, leren, studeren en investeren. Een goede plek om te wonen, op te groeien
en gezond oud te worden. En een gebied waarvan de unieke ruimtelijke kenmerken actief
worden beschermd en versterkt.

Direct na het verschijnen van de kabinetsreactie zijn vanuit de regio en het Rijk
de handen ineen geslagen om vorm en inhoud te gaan geven aan de langjarige economische
agenda. Hierbij worden de stappen doorlopen zoals in Nij Begun beschreven. Graag deel
ik met uw Kamer het resultaat van de eerste stap – een gezamenlijk startdocument waarin
op hoofdlijnen de mogelijke verschillende bouwstenen van een economische agenda zijn
beschreven. Een kwartiermaker zal op korte termijn van start gaan om in 2024 in brede
afstemming met alle belanghebbenden een economische agenda uit te werken. Het startdocument
kan bij dit proces worden benut en heeft daarom een open karakter.

In de definitieve agenda zal onder meer worden ingegaan op de wijze waarop door de
inzet op sleutelprojecten in brede welvaart voor Groningen en Noord-Drenthe zal worden
geïnvesteerd. Op dat moment zal ook de bijbehorende governance gereed zijn. Door middel
van de jaarlijkse Staat van Groningen zal vanaf dat moment verantwoording worden afgelegd
over de doelen waarop met de agenda wordt ingezet.

Het Startdocument beschrijft in het verlengde van Nij Begun hoe in gezamenlijkheid
kan worden ingezet op de thema’s energie, gezondheid en landbouw/natuur, evenals belangrijke
randvoorwaarden zoals ondersteuning van het mkb en versterken van het lokale ondernemings-
en vestigingsklimaat. Voor toekomstige projecten zoals gericht op verduurzaming van
de industrie, het aantrekken van nieuwe groene bedrijvigheid, perspectief voor de
landbouw, of ontwikkeling van gezondheidstechnologie geldt steeds dat ze zichtbaar
positief verschil moeten maken voor de inwoners van Groningen en Noord-Drenthe. En
dat projecten zorgvuldig ruimtelijk moeten worden ingepast. Investeringen in de economie
moeten bijdragen aan de sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van de regio en hand
in hand gaan met het beschermen en versterken van de kwaliteit van het landschap en
de leefomgeving. Voor de economische agenda geldt dan ook dat actief de samenhang
wordt gezocht met de sociale agenda evenals met de ruimtelijke voorstellen van de
provincies en het kabinet. Juist een goede samenhang tussen de economische en sociale
agenda moet er voor zorgen dat investeringen rechtstreeks bijdragen aan een verbeterde
leefkwaliteit voor de inwoners van de regio.

Het Startdocument beschrijft hoe door Groningen, Noord-Drenthe en het Rijk kan worden
ingezet op de energietransitie in het gebied ten behoeve van de inwoners en bedrijven.
Inzet is de beschikbaarheid van duurzame energie voor een schone leefomgeving en nieuwe
bedrijvigheid en werkgelegenheid. Dit vraagt om de grootschalige opwekking, aanlanding
en toepassing in Groningen van duurzame elektriciteit en waterstof. Door middel van
projecten zal worden ingezet op het realiseren van de kennis, infrastructuur en bedrijvigheid
die hiervoor nodig is. En om dit te kunnen doen op een wijze waarbij de natuur en
leefomgeving in Groningen worden verbeterd en beschermd.

Een tweede thema in het Startdocument is gezondheid. De regio kent een grote gezondheidssector,
beschikt door aanwezige partijen als onder andere het UMCG en RUG over veel kennis
en heeft tegelijkertijd een diverse vergrijzende én jonge bevolking. Dit zorgt voor
opgaven en kansen, zoals op het gebied van gezond oud worden waarbij bijvoorbeeld
dankzij nieuwe gezondheidstechnologie voorzieningen en diensten dichtbij aangeboden
kunnen (blijven) worden. Bij de uitwerking van dit thema in 2024 is een goede samenwerking
en samenhang tussen de economische en sociale agenda van belang. Rijk en regio willen
zich zo gezamenlijk inzetten voor een langjarige aanpak waarbij zowel aandacht is
voor het beschikbaar houden van zorg wanneer dat nodig is, en tegelijkertijd het versterken
van de gezondheid van inwoners van alle leeftijden zoals door de inzet op preventie.

Het derde inhoudelijke thema is de economie van het landelijk gebied. Groningen is
een landbouw provincie en wil dit graag blijven. De regio beschikt over de ruimte,
kennis en kunde om de transitie te maken naar toekomstbestendige en natuur inclusieve
landbouw. Lokale voedselproductie, circulaire landbouw en hoogwaardige voedselverwerking
op een gezonde bodem zorgt voor perspectief voor de sector en gezond voedsel voor
inwoners. Regionale afstemming op de groeiende vraag naar zoet water tijdens droge
periodes is hiervoor in het bijzonder belangrijk, met aandacht voor diverse behoeften
zoals industrieel proceswater, landbouwwater, drinkwater en zoetwater voor natuurbehoud.
Met een juiste aanpak kunnen de kansen voor de economie in het landelijk gebied zo
hand in hand gaan met het beschermen en versterken van het unieke Groningse (kust)landschap.
Dit biedt bovendien perspectief voor de vrijetijdseconomie in de regio.

Daarnaast is de gezamenlijke ondersteuning van het midden- en kleinbedrijf in de regio
van groot belang. Zodat voor inwoners voorzieningen en diensten dichtbij beschikbaar
zijn en blijven, en zodat mkb bedrijven kunnen deelnemen aan de sleutelprojecten in
het kader van de economische agenda.

In de definitieve economische agenda zal conform de motie Klaver/Nijboer worden beschreven
hoe wordt gezorgd dat de inwoners profiteren van de investeringen1. Zodat de investeringen zorgen voor nieuwe banen, meer welzijn en een verbeterde
leefomgeving van de inwoners van Groningen en Noord-Drenthe. Hier moet voor worden
gezorgd in de hele aanpak – van de uitwerking tot uitvoering van projecten.

Naast het opstellen van het Startdocument zijn andere (voorbereidende) stappen gezet.
In het BO MIRT Noord-Nederland van november 2023 is de startbeslissing genomen voor
een MIRT-onderzoek voor verbreding van de N33. Door samenwerkende partijen is recent
het Masterplan Campussen van de Toekomstagenda Groningen vastgesteld. En door de provincie
Groningen wordt in samenspraak met gemeenten en Rijk gewerkt aan het zogeten Ontwikkelperspectief
voor het Novex-gebied Groningen zoals dat in samenhang met het Masterplan Zeehavens
wordt uitgewerkt.

In april zal uw Kamer in het kader van de eerste Staat van Groningen worden geïnformeerd
over de stand van zaken. Ik zal de definitieve economische agenda in Q4 van 2024 aan
uw Kamer toesturen.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, J.A. Vijlbrief