Brief regering : Voortgang Algoritmeregister OCW

31 490
Vernieuwing van de rijksdienst

Nr. 1111
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 december 2023

In de verzamelbrief «Algoritmen reguleren»1 van 7 juli 2023 aan uw Kamer is aangekondigd dat met alle ministeries is afgesproken
dat het landelijke Algoritmeregister up-to-date is in 2025 en dat dan ten minste de
hoog risico algoritmes geregistreerd zijn in het Algoritmeregister. Ook is door de
CIO Rijk aan de ministeries gevraagd om te komen tot een planning per departement.

In deze brief geef ik aan dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
(OCW) het belang en de doelen van het landelijk Algoritmeregister onderschrijft. Burgers
moeten er immers op kunnen vertrouwen dat algoritmes voldoen aan publieke waarden
en (wettelijke) normen en dat er uitleg is over hoe ze werken. OCW heeft daarom aan
(verdere) bewustwording hierover binnen het departement, de dienstonderdelen en de
onder OCW ressorterende ZBO’s gewerkt.

In deze brief geef ik aan welke stappen worden gezet om te komen tot een gevuld Algoritmeregister
eind 20252. Het wetsvoorstel dat door de Staatssecretaris van BZK is aangekondigd zal nog nadere
duiding en invulling geven richting eind 2025.

Huidige vulling door OCW

Op dit moment bevat het landelijke Algoritmeregister één algoritme van de dienstonderdelen
die tot OCW behoren. Het betreft een algoritme van de Inspectie van het Onderwijs3. Alle dienstonderdelen zijn gestart met (uitvoerings)analyses voor het Algoritmeregister
en zullen in 2024 één of enkele algoritmes in het publieke register plaatsen om op
deze manier het proces van publiceren te ervaren. Deze analyses, onderdeel van de
inventarisatiefase, zijn mede bedoeld om te bepalen wat de impact van het Algoritmeregister
op de dienstonderdelen is. Het is goed hierbij te vermelden dat er vanwege de verschillen
in grootte flinke verschillen in impact te verwachten zijn tussen de dienstonderdelen
van het Ministerie van OCW.

Aanpak

Om het landelijke Algoritmeregister gevuld te krijgen moeten dienstonderdelen verschillende
stappen doorlopen. Vanwege de genoemde verschillen in grootte, kan het zijn dat de
volgordelijkheid van de stappen ook om die reden zal verschillen. De stappen die door
mijn departement zijn voorgesteld:

– Het (verder) bevorderen van bewustwording van het belang van openheid over algoritmes
en van het identificeren van de impact die algoritmes kunnen hebben;

– Het breed inventariseren en identificeren van algoritmes bij alle dienstonderdelen
en inschatten welke algoritmes in het Algoritmeregister horen. Daarbij wordt in principe
prioriteit gegeven aan hoog risico algoritmes, zoals de hoog-risico AI-systemen uit
de concepttekst van de AI-verordening;

– Het verder onder de aandacht brengen van de handreiking en handleiding Algoritmeregister
bij de dienstonderdelen. Deze handreiking en handleiding zijn rijksbreed inmiddels
beschikbaar gesteld;

Daarnaast zijn ook de ZBO’s gerelateerd aan OCW geïnformeerd over het Algoritmeregister
zodat ook bij hen (meer) bewustwording ontstaat. De ZBO’s zijn tevens uitgenodigd
tot het maken van een inventarisatie van de algoritmes.

Departementsbrede tijdlijn

Alle dienstonderdelen zullen hun inventarisatie van algoritmes, inclusief impactanalyse,
in 2024 afgerond hebben en zich gaan voorbereiden op het vullen van het Algoritmeregister.
Helpend bij dit proces is het wanneer ieder dienstonderdeel, voor zover ze deze hebben,
tenminste één of twee algoritmes (categorie A en B uit de handreiking) publiceren
in het Algoritmeregister om het proces van registratie te ervaren. Doel hiervan is
ook dat de financiële en organisatorische impact van implementatie van het Algoritmeregister
duidelijker wordt, ook per dienstonderdeel.

Aandachtspunten

Voor het vullen van het Algoritmeregister is een implementatiekader benodigd. Op basis
van de recent beschikbaar gestelde handreiking Algoritmeregister en het raamwerk dat
wordt opgesteld kan het implementatiekader voor OCW worden opgesteld, zodat alle dienstonderdelen
op uniforme wijze aan de slag gaan. Het implementatiekader helpt ook wanneer gebruikers
van het Algoritmeregister de inhoud van het register willen toetsen. Door hier ook
oog voor te hebben kan OCW invulling geven aan de lerende organisatie die ze wil zijn.

Gezien de samenhang van het Algoritmeregister met andere registers (Europees en nationaal),
zoals het Verwerkingsregister, kijkt mijn departement naar de aansluiting van deze
registers op elkaar en gaat aandacht uit naar het stroomlijnen van deze processen.
Zeker omdat de doelgroepen van deze registers dezelfde zijn.

Vervolgproces

De (internationale) wet- en regelgeving en voorziene kaders zijn nog in ontwikkeling
en niet formeel bekrachtigd. Dit maakt dat de reeds uitgevoerde analyses mogelijk
nog niet volledig zijn. Ook de uitvoeringstoets die DUO gaat doen op het wetsvoorstel4 is een bepalende stap in het vervolgproces. Ontwikkelingen op wet- en regelgeving
betrekt OCW in de uitwerking van de precieze plannen per dienstonderdeel. Daarin neemt
OCW ook de overige genoemde aandachtspunten mee voor alle dienstonderdelen.

Ik zal uw Kamer eind 2024 wederom informeren over de voortgang.

Mede namens de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs en de Staatssecretaris
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
R.H. Dijkgraaf