Brief regering : Shaping Feminist Foreign Policy conferentie

Nr. 187
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 december 2023

Op 1 en 2 november 2023 organiseerde het Ministerie van Buitenlandse Zaken de Shaping Feminist Foreign Policy (SFFP) conferentie in het World Forum in Den Haag, in navolging van de eerste SFFP conferentie in Berlijn in 2022. Referte
de aankondiging in de brief van 8 november 2022 aan uw Kamer, informeren wij u middels
deze brief over de uitkomsten van deze conferentie.1

Shaping Feminist Foreign Policy conferentie – Doel en onderdelen

Nederland zet sinds 13 mei 2022 in op een feministisch buitenlands beleid (FBB) vanuit
de grondwettelijke opdracht van artikel 1 (gelijkheid) en artikel 90 (bevordering
internationale rechtsorde).2 Het feminisme gaat in de ogen van het kabinet over gelijke rechten en gelijkwaardigheid.
Het kabinet zet zich met het feministisch buitenlands beleid in om ongelijkheid te
verkleinen en streeft wereldwijd naar een gelijkwaardige positie van mannen, vrouwen
en non-binaire mensen. Het heeft daarbij bijzondere aandacht voor de positie van lhbtiq+-personen.
Wereldwijd moeten er echter nog grote stappen gemaakt worden om universele gelijkwaardigheid
te bereiken, zeker voor vrouwen en meisjes.

De Shaping Feminist Foreign Policy conferentie maakt onderdeel uit van de inzet van het kabinet op feministisch buitenlands
beleid waarbij de vier thema’s van dit beleid centraal stonden3:

1. Rights. Vrouwen en gemarginaliseerde groepen moeten zich overal op de wereld kunnen beroepen
op hun universele rechten en vrij zijn van geweld.

2. Representation. Vrouwen en gemarginaliseerde groepen moeten vertegenwoordigd zijn en betekenisvol
deelnemen aan politiek en maatschappelijke besluitvormingsprocessen.

3. Resources. Vrouwenrechtenorganisaties en -bewegingen wereldwijd moeten voldoende middelen ter
beschikking hebben om hun doelen te realiseren.

4. Reality check. Omdat omstandigheden wereldwijd verschillen en niet iedere benadering overal even
effectief is, moet een feministisch buitenlands beleid

rekening houden met de geopolitieke context en lokale situaties.

Aan het tweedaags programma van de conferentie namen ruim 750 mensen deel vanuit de
hele wereld, waaronder vertegenwoordigers van ruim 40 overheden, intergouvernementele
organisaties, belanghebbenden en deskundigen uit het maatschappelijk middenveld, de
private sector, en de academische wereld. Daarbij is evenwicht nagestreefd van gelijke
deelname uit het mondiale noorden en zuiden. Dit kwam onder meer tot uitdrukking middels
de aanwezigheid van zeven vertegenwoordigers vanuit het maatschappelijk middenveld
uit India, de Filippijnen, Honduras, Nepal, Oekraïne, Syrië en Zambia als «conferentieambassadeurs».

Op basis van de eerdergenoemde vier thema’s (rights, resources, representation, reality check) van het feministisch buitenlands beleid is een breed scala aan deelonderwerpen uitgelicht
in plenaire sessies, thematische sessies, interactieve netwerkstands en kunstexposities.
De discussies spitsten zich toe op onderwerpen als vrouwen, vrede en veiligheid4; financiering van vrouwenrechtenorganisaties; de rol van vrouwen en gemarginaliseerde
groepen in het tegengaan van klimaatverandering; het hervormen van handel en investeringen
op basis van feministische principes; het dekoloniseren van ontwikkelingssamenwerking;
het actief betrekken van mannen en jongens bij het veranderen van negatieve gendernormen
en strategieën tegen de zogeheten gender pushback. De invulling van het programma was voor een belangrijk deel mede vormgegeven door
internationale organisaties en maatschappelijk middenveld.

Voorafgaand aan deze conferentie organiseerde Nederland tijdens de High-level week van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) in New York in september
2022 een ministeriële bijeenkomst over feministisch buitenlands beleid in samenwerking
met gelijkgezinde landen.5 Deze bijeenkomst bracht de eerste politieke verklaring over feministisch buitenlands
beleid ooit voort, waarin 18 landen zich committeren aan zes feministische principes,
waaronder de samenwerking tussen landen om gendergelijkheid internationaal te bevorderen
en de samenwerking met actoren uit het maatschappelijk middenveld.6 Tijdens de SFFP conferentie werd op deze principes voortgebouwd.

De conferentie werd geopend door de Minister-President van Aruba en de Minister van
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en afgesloten door de Minister van
Buitenlandse Zaken. Minister president Wever-Croes benadrukte het belang van het streven
naar een maatschappij waarin gendergelijkheid en empowerment van vrouwen in alle sectoren en de samenleving mogelijk worden. Minister Schreinemacher
en Minister Bruins Slot benadrukten dat hoewel vrouwen vijftig procent van de wereldbevolking
uitmaken, er nog altijd sprake is van structurele genderongelijkheid. Alleen door
iedereen te betrekken kunnen de grondoorzaken van armoede, economische ongelijkheid
en conflicten worden geadresseerd. Gezien de harde realiteit waarin veel vrouwen,
meisjes en gemarginaliseerde groepen leven, benoemde Minister Bruins Slot dat de actuele
gebeurtenissen een grote rol op de conferentie speelden. Van het geweld in Israël
en Gaza, tot de oorlog tegen Oekraïne en de staatsgrepen in de Sahel, het zijn conflicten
als deze die de noodzaak aantonen van de inzet op het feministisch buitenlands beleid:
gelijke en betekenisvolle deelname van vrouwen en meisjes in besluitvormingsprocessen
ten behoeve van vrede en veiligheid resulteert immers in inclusieve en duurzame vredesprocessen.

Shaping Feminist Foreign Policy conferentie – Uitkomsten en vervolg:

Met het organiseren van de tweede internationale SFFP conferentie heeft het Ministerie
van Buitenlandse Zaken verdere invulling gegeven aan het feministisch buitenlands
beleid. De conferentie heeft onder meer de volgende uitkomsten.

In de eerste plaats heeft de SFFP conferentie een divers internationaal publiek bereikt
en vrouwenrechten en gendergelijkheid hoger op de politieke agenda gezet. De conferentie
bracht mensen samen met verschillende perspectieven, vanuit alle continenten, van
overheidsvertegenwoordigers tot activisten en van academici tot filantropen. De stem
van maatschappelijke organisaties en activisten had in de conferentie een centrale
plek. Daarnaast heeft de SFFP conferentie het netwerk van gelijkgestemde landen vergroot
en versterkt. Overheidsvertegenwoordigers uit meer dan 40 landen waren aanwezig om
van elkaar en van andere stakeholders te leren. Zij benadrukten het belang om gendergelijkheid
steviger in het gehele buitenlands beleid te integreren. Nauwe samenwerking met gelijkgestemde
landen is essentieel ter bevordering en bescherming van de rechten van vrouwen en
meisjes, lhbtiq+-personen en gemarginaliseerde groepen, om tegenwicht te bieden aan
de pushback op gendergelijkheid, de druk op de rechtstaat en toenemende polarisatie.

Tijdens de conferentie werd een nadrukkelijke oproep gedaan tot meer financiële steun
aan vrouwenrechtenorganisaties en -bewegingen. De Organisatie voor Economische Samenwerking
en Ontwikkeling (OESO) meldt dat minder dan 2% van alle op gendergelijkheid gerichte
hulp rechtstreeks vrouwenrechtenorganisaties bereikt.7 Om meer impact te genereren is responsievere, duurzamere en flexibele(re) financiering
op lokaal niveau belangrijk. Een goed voorbeeld hiervan is het Nederlandse flagship
programma Leading from the South. Ook werden aanbevelingen opgehaald op het gebied van gender budgetting: het integreren van een genderlens in budgettaire processen zodat financiële middelen
bijdragen aan het opheffen van genderongelijkheid. Minister Bruins Slot kondigde tot
slot een digitale handreiking aan over het Nederlandse feministisch buitenland beleid.
Deze tool is ontwikkeld op basis van interne en externe consultaties en biedt praktische handvatten
aan medewerkers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in de beleidsvorming en
-uitvoering van het feministisch buitenlands beleid.

Ter afsluiting kondigde Mexico, het eerste land in Latijns-Amerika met een feministisch
buitenlands beleid, aan om in 2024 de SFFP conferentie te organiseren. In de voorbereiding
op deze derde conferentie zal Nederland nauw samenwerken met Mexico om geleerde lessen
te delen.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.G.J. Bruins Slot

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
G.E.W. van Leeuwen