Brief regering : Het versterken van de maatregel om extremistische vreemdelingen uit Nederland te weren

Nr. 694
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 oktober 2023

Mede namens de Minister van Buitenlandse Zaken en de Staatssecretaris van Justitie
en Veiligheid informeer ik u over het voornemen de maatregel om in het belang van
de openbare orde en nationale veiligheid extremistische vreemdelingen uit Nederland
te weren te versterken. Dit draagt eraan bij dat wordt voorkomen dat vreemdelingen
die haat zaaien, desinformatie verspreiden, wet- en regelgeving verwerpen en onze
democratische rechtsorde ondermijnen en zo onze nationale veiligheid aantasten, de
kans krijgen om in Nederland hun radicale gedachtegoed uit te dragen.

In 2014 werd uw Kamer in het licht van de hoge jihadistische dreiging geïnformeerd
over het actieprogramma integrale aanpak jihadisme1. Het doel van dit actieprogramma was het beschermen van de democratische rechtsstaat,
het bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in Nederland, en het wegnemen
van de voedingsbodem voor radicalisering. Een van de maatregelen die voortkomt uit
dit actieprogramma is dat buitenlandse jihadistische predikers die oproepen tot haat
en geweld de toegang tot Nederland wordt geweigerd. In dit proces van toegangsweigering
zijn de IND en als het gaat om visumplichtige derdelanders ook het Ministerie van
Buitenlandse Zaken betrokken. Om hun taken op dit gebied te kunnen uitvoeren hebben
de Minister van Buitenlandse Zaken en de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
de NCTV gemachtigd gegevens te verwerken met als doel extremistische predikers te
kunnen duiden binnen het fenomeen jihadisme.

De NCTV heeft over het fenomeen van (jihadistisch) extremisme specifieke expertise
waarover IND en het Ministerie van Buitenlandse Zaken niet beschikken. De duidingen
die de NCTV op basis van deze expertise opstelt, gebruiken de IND en het Ministerie
van Buitenlandse Zaken, naast alle andere beschikbare informatie, om de nodige stappen
te zetten om de extremistische vreemdeling uit Nederland te weren. Bij andere beschikbare
informatie kan worden gedacht aan informatie van de politie of van het lokaal bestuur.
Het weren uit Nederland vindt plaats door een visum te weigeren, de vreemdeling in
het Schengen Informatiesysteem (SIS) te signaleren voor grensweigering en waar aan
de orde en afhankelijk van de nationaliteit, een inreisverbod of een ongewenstverklaring
op te leggen.

Op dit moment kan de NCTV op verzoek van de IND uitingen van een vreemdeling alleen
duiden in de context van het jihadisme. In de afgelopen jaren is de dreiging tegen de nationale veiligheid echter veranderd
en meer complex geworden. Het jihadisme is nog steeds de voornaamste dreiging tegen
de nationale veiligheid, maar ook een terroristische aanslag vanuit rechts-extremistische
hoek is voorstelbaar. Ook eenlingen of kleine groepen, die zich vanuit anti-institutioneel
extremisme tegen de overheid hebben gekeerd, of geradicaliseerde personen met een
antisemitisch gedachtegoed, kunnen overgaan tot een geweldsdaad. Daarom is het belangrijk
te voorkomen dat ook vreemdelingen die deze ideeën koesteren en willen uitdragen de
kans grijpen dit gedachtegoed in Nederland aan te wakkeren tot gedragingen die de
openbare orde en/of de nationale veiligheid aantasten.

Om de IND en het Ministerie van Buitenlandse Zaken beter in staat te stellen vreemdelingen
die een extremistisch gedachtegoed uitdragen uit Nederland te weren, zullen de aan
de NCTV verleende machtigingen worden uitgebreid. Extremistische uitingen die ondermijnend
zijn aan de democratische rechtsorde en daarom een bedreiging kunnen vormen voor de
openbare orde en/of nationale veiligheid zijn een combinatie van onder meer:

• haat zaaien;

• angst verspreiden;

• doelbewust desinformatie verspreiden;

• demoniseren en intimideren;

• verwerpen van wet- en regelgeving;

• pogingen om een parallelle samenleving tot stand te brengen waarbij het gezag van
de Nederlandse overheid en het rechtssysteem worden afgewezen.

Deze criteria zal de NCTV op basis van de machtigingen bij de duiding betrekken. De
beslissing of de toegang tot Nederland moet worden geweigerd blijft net als nu de
bevoegdheid van de IND en van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

De NCTV mag op basis van de machtigingen alleen de informatie verzamelen die ook het
Ministerie van Buitenlandse Zaken of de IND zouden mogen verzamelen. Dit betekent
dat de NCTV alleen (persoons)gegevens mag verwerken, zoals de uitspraken of publicaties
van de betreffende vreemdeling, als deze te vinden zijn in publieke (internet)bronnen. Bovendien mogen deze gegevens alleen verwerkt worden voor zover dat noodzakelijk
is voor het opstellen van de gevraagde duiding.

De wijze waarop wij in Nederland met elkaar samenleven is een kostbaar goed en moet
worden beschermd. Het als hier beschreven versterken van de maatregel om extremistische
vreemdelingen uit Nederland te weren, draagt hier in belangrijke mate aan bij.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius