Brief regering : Onderzoek afgebroken windturbine Flevoland

Nr. 83
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 oktober 2023

In de beantwoording van Kamervragen van het lid Van Haga1 over het incident met de afgebroken windturbine in Flevoland op 4 januari 2023 kondigde
ik aan uw Kamer te informeren over de resultaten van het onderzoek naar de oorzaken
van dit incident. Het onderzoek is uitgevoerd door een externe partij2, in opdracht van Vattenfall, de eigenaar van de windturbine. In deze brief kom ik
hier, mede namens de Minister voor Klimaat en Energie, op terug.

Het incident vond plaats op 4 januari 2023 bij het windpark aan de Eemmeerdijk, in
de gemeente Zeewolde. Hierbij brak het bovenste deel van een van de windturbines af.
Vattenfall heeft de overige windturbines aan de Eemmeerdijk direct stilgezet en inmiddels
zijn alle windturbines ontmanteld. Dit stond al op de planning voor later dit jaar.

Uit het uitgevoerde onderzoek blijkt dat tijdens een onderhoudsbeurt in oktober 2022
een nieuwe pitch cilinder3 niet goed is geïnstalleerd. Hierdoor kon de pitch cilinder lostrillen en het incident
in gang zetten. Door een inmiddels gedateerd ontwerp zijn de bladen vervolgens in
de werkstand in plaats van de vaanstand4 gaan staan. Hierdoor zijn de bladen, mede doordat er op dat moment een harde wind
stond, te snel gaan draaien en is de windturbine door heftige trillingen instabiel
geworden. Weliswaar heeft de mechanische rem gewerkt, maar de kracht op de bladen
als gevolg van de harde wind was op dat moment zo groot dat die niet in staat was
de turbine te stoppen. Achterstallig onderhoud, ouderdom van de windturbine, of metaalmoeheid
speelden geen rol bij dit incident.

De windturbines van dit windpark zijn geplaatst in 1998. Er zijn in Nederland geen
turbines meer in werking met een dergelijk pitchsysteem. Een incident als dit kan
niet optreden bij in werking zijnde windturbines. Bij die windturbines is het pitchsysteem
zodanig geconstrueerd dat de windturbine ook bij harde wind automatisch tot stilstand
komt.

Hoewel dit specifieke incident niet zal voorkomen bij andere windturbines, is het
incident wel extra aanleiding zorgvuldig te kijken naar het voortgezet gebruik van
windturbines voorbij de certificatieperiode, die meestal 20 jaar bedraagt. Hiervan
zullen er steeds meer zijn naarmate de tijd verstrijkt. Zoals ik aangaf in beantwoording
van de Kamervragen van het lid Van Haga, heeft het Nederlands Normalisatie Instituut
(NEN), mede op initiatief van de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA), de Nederlandse
Praktijklijn (NPR) 8400 ontwikkeld. Dit is een technisch document waarin staat naar
welke aspecten moet worden gekeken om te bepalen of voortgezet gebruik op een verantwoorde
manier kan plaatsvinden. Extra inspecties kunnen hier deel van uitmaken, evenals mogelijke
technische verbeteringen aan het oorspronkelijke ontwerp. NWEA heeft aangekondigd
te bekijken of het incident bij Zeewolde aanleiding geeft tot verdere verbetering
van de NPR 8400.

Ik acht het van groot belang dat er voortdurend aandacht is voor de veiligheid van
windturbines. In wetgeving is voorzien in jaarlijks verplichte inspecties door een
onafhankelijke deskundige partij, het tijdelijk stilleggen van windturbines uit voorzorg
als dat nodig is, en het melden van gebreken bij het bevoegd gezag. Om een veilig
voortgezet gebruik van oudere windturbines nog beter te borgen, ben ik voornemens
de toepassing van de NPR 8400 wettelijk verplicht te stellen voor alle exploitanten.
Beoordeling volgens deze praktijkrichtlijn wil overigens niet zeggen dat er geen incidenten
kunnen gebeuren, want bij het windpark Eemmeerdijk is de richtlijn ook toegepast.
Ondanks jaarlijkse inspecties en onderhoudsbeurten geldt dit ook voor modernere windturbines.

Waar zich toch incidenten voordoen, kan dat aanleiding zijn hiervan te leren en waar
nuttig en relevant aanpassingen te doen aan het inspectieregime, het onderhoud en
mogelijk zelfs het ontwerp van windturbines. De NWEA heeft aangegeven dit nadrukkelijk
te stimuleren, onder meer door kennisuitwisseling binnen de sector te bevorderen.

Ik ben voornemens in de AMvB Windturbinebepalingen leefomgeving de op dit moment geldende
veiligheidseisen en de aanvullende bepaling over verplichte toepassing van de NPR
8400 op te nemen. De zienswijzeprocedure over het ontwerpbesluit windturbinebepalingen
leefomgeving met bijbehorend planMER is op 12 oktober van start gaan en duurt tot
en met 22 november 2023.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
V.L.W.A. Heijnen