Brief regering : Contourennotitie Nota Ruimte

34 682
Nationale Omgevingsvisie

Nr. 264
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 oktober 2023

De omvang van de ruimtelijke opgaven in ons land is groot en de ruimte is schaars.
Om ook toekomstige generaties te verzekeren van een hoge kwaliteit van leven is een
rechtvaardige verdeling van onze schaarse ruimte nodig. Daarom heeft het kabinet de
regie op de ruimtelijke ordening hernomen en een nieuwe Nota Ruimte aangekondigd1. De contourennotitie, die u bijgevoegd aantreft, is een belangrijke eerste stap hiernaar
toe en bied ik u mede namens de Ministers van Economische Zaken en Klimaat, Infrastructuur
en Waterstaat, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, de Ministers voor Klimaat en Energie en Natuur en Stikstof en de staatssecretarissen
van Infrastructuur en Waterstaat, Defensie en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan.

Heel Nederland

De contourennotitie presenteert de visie en schetst globaal de inhoudelijke richting
van de nieuwe Nota Ruimte. De kern van deze visie is «Heel Nederland». Om onze schaarse
ruimte rechtvaardig te verdelen, met behoud van ruimtelijke kwaliteit, ook voor toekomstige
generaties moeten we heel Nederland benutten en aan heel Nederland recht doen.

Centraal in de Nota Ruimte staan richtingen en keuzes ten aanzien van de leefomgeving
die zorgen voor het benutten van en recht doen aan heel Nederland. In de contourennotitie
geven we een overzicht van de eerste inhoudelijke richtingen, al gemaakte keuzes en
nog openstaande keuzemogelijkheden.

De contourennotitie brengt de opgaven, inhoudelijke richting, keuzes en keuzemogelijkheden
samen in drie ruimtelijke bewegingen:

1. Naar een toekomstbestendig evenwicht tussen landbouw en natuur in heel Nederland,
op basis van herstel van het water- en bodemsysteem, landschappelijke kwaliteit, en
een nieuw perspectief voor de landbouw;

2. Naar een klimaatneutrale en circulaire samenleving, zodat we toekomstbestendige transities
inzetten ten aanzien van energie, grondstoffen en duurzaam vervoer, in combinatie
met een hoogwaardige en circulaire economie;

3. Naar sociaal en economisch sterke regio’s, steden en dorpen in heel Nederland, waar
een goede balans tussen wonen, werken en voorzieningen samengaat met duurzame mobiliteit
en een gezonde, natuurinclusieve en aantrekkelijke leefomgeving.

In de drie bewegingen brengen we de sterkst op elkaar betrokken sectorale onderwerpen
met elkaar in verbinding en maken we voor heel Nederland de nationale keuzes in samenhang.
Daarbij laten we steeds zien hoe de verschillende lagen van het ruimtelijk systeem
op elkaar inwerken.

Ten slotte beschrijft de contourennota op hoofdlijnen hoe we verschillende instrumenten
kunnen inzetten om voor een goede doorwerking van de Nota Ruimte te zorgen. Belangrijk
onderdeel is het tekenen van een nationale ruimtelijke hoofdstructuur voor de verschillende
thema’s in de leefomgeving.

Samenhang met NOVEX en Mooi NL

Parallel aan de contourennotitie en het proces om te komen tot de Nota Ruimte werken
de provincies in het NOVEX-puzzelproces aan de ruimtelijke voorstellen. Op basis van
de ruimtelijke voorstellen worden bestuurlijke wederkerige afspraken gemaakt tussen
Rijk en provincies in ruimtelijke arrangementen. Daarnaast werken in zestien NOVEX-gebieden
Rijk en regio in de gebiedsgerichte aanpak samen aan ontwikkelperspectieven. Deze
gebieden kennen een zo grote stapeling van opgaven dat een ingrijpende herinrichting
en langjarige samenwerking nodig is. Deze ontwikkelperspectieven maken deel uit van
de ruimtelijke voorstellen van de provincies.

Dit jaar wordt vanuit de provincies duidelijk in hoeverre het mogelijk is om met behoud
van ruimtelijke kwaliteit, opgaven in te passen en te ordenen. Dan wordt ook duidelijk
waar nog ruimtelijke keuzes nationaal en decentraal nodig zijn. Dit wordt een van
de onderdelen van de Nota Ruimte, gericht op de uitvoering in specifieke gebieden.

Tegelijkertijd stelt het programma Mooi Nederland ruimtelijke kwaliteit centraal bij
de aanpak van maatschappelijke opgaven – op de korte en de lange termijn (2030, 2050
en 2100). Met het programma Mooi Nederland borg ik de belevingswaarde, gebruikswaarde
én toekomstwaarde bij het ordenen van de ruimte. Door de grote vraagstukken in de
toekomst te verkennen, deze samen te brengen in integrale toekomstbeelden en te vertalen
naar concrete inrichtingsoplossingen op gebiedsniveau laten we zien hoe we ons land
kunnen inrichten met toevoeging van ruimtelijke kwaliteit. Ook de integrale toekomstbeelden
zullen vervolgens weer benut worden voor de Nota Ruimte.

Participatieplan

Een goede fysieke leefomgeving gaat alle inwoners, maatschappelijke organisaties,
kennisinstellingen, bedrijven en overheden van Nederland aan. Ik vind het daarom belangrijk
dat iedereen een bijdrage kan leveren aan het opstellen van de nieuwe Nota Ruimte.
De expertise en lokale kennis van de fysieke leefomgeving verrijkt de inhoud van de
Nota Ruimte en vergroot draagvlak en begrip voor de plannen. In het bijgevoegde participatieplan
geef ik invulling aan het participatieproces. De contourennotitie geeft een inhoudelijke
start aan de dialoog met de stakeholders.

Notitie Reikwijdte en Detailniveau

Om te komen tot een Nota Ruimte wordt een milieueffectrapportage opgesteld. Daarvoor
is eerst de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) opgesteld. De concept-NRD heeft
de Tweede Kamer op 6 juni 2023 ontvangen. Deze heeft van 8 juni tot en met 19 juli
2023 ter inzage gelegen. Er zijn ruim dertig zienswijzen en reacties binnengekomen
van inwoners, medeoverheden, buurlanden, bedrijven en maatschappelijke organisaties.

Ook is de Commissie voor de milieueffectrapportage (Commissie MER) om advies gevraagd.
De Commissie MER heeft recentelijk haar advies opgeleverd2. Dit advies en ook de andere zienswijzen betrek ik bij het opstellen van de definitieve
NRD. Deze wordt te zijner tijd naar uw Kamer gestuurd. Daar waar de ontvangen reacties
betrekking hebben op de Nota Ruimte in brede zin betrek ik deze bij het opstellen
van de ontwerp Nota Ruimte.

Vervolgproces

De contourennotitie is een belangrijke stap op weg naar een nieuwe Nota Ruimte. Op
basis hiervan starten we het participatietraject en gaan we inhoudelijk het gesprek
aan met stakeholders. De provincies komen eind dit jaar met ruimtelijke voorstellen,
op basis waarvan we ruimtelijke arrangementen gaan sluiten. Daarnaast wordt de komende
tijd aan nationale programma’s verder gewerkt. Al deze processen vormen input voor
de ontwerp Nota Ruimte in 2024.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
H.M. de Jonge