Brief regering : Procesbrief Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld

Nr. 88
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP EN VAN SOCIALE ZAKEN
EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 september 2023

Elke dag worden mensen geconfronteerd met seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel
geweld. Dit is een groot maatschappelijk probleem, met ernstige en vaak langdurige
gevolgen. Het kabinet is daarom in het voorjaar van 2022 gestart met het uitwerken
van een meerjarige brede aanpak voor het tegengaan van seksueel grensoverschrijdend
gedrag en seksueel geweld. Een belangrijke stap in deze aanpak is de aanstelling van
Mariëtte Hamer als onafhankelijk regeringscommissaris per april 2022. Haar rol is
om het maatschappelijk gesprek aan te jagen en het kabinet gevraagd en ongevraagd
te adviseren. Op 13 januari 2023 heeft het kabinet het Nationaal Actieprogramma Aanpak
seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld gepubliceerd.1

Op 24 mei 2023 spraken wij tijdens het commissiedebat Integrale aanpak seksueel grensoverschrijdend
gedrag met uw Kamer over deze aanpak. Hier zegden we op verzoek van het lid Westerveld
(GroenLinks) toe om een procesbrief te sturen waarin we aangegeven welke acties en
brieven met betrekking tot het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend
gedrag en seksueel geweld de Kamer de komende periode kan verwachten.2 Met deze brief komen we aan deze toezegging tegemoet. We lichten allereerst de planning
toe van de acties die tot en met het eerste kwartaal van 2024 tot uitingen leiden.
In dat kwartaal ontvangt u de eerste voortgangsrapportage van het gehele actieprogramma.
Daarnaast geven we in deze procesbrief een overzicht van de brieven die uw Kamer kan
verwachten in de periode tot en met het eerste kwartaal van 2024. Tenslotte lichten
we toe welke gevraagde adviezen we in deze periode van de regeringscommissaris ontvangen.
We sturen u deze procesbrief mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid, de
Minister voor Rechtsbescherming, de Minister voor Langdurige Zorg en Sport, de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs,
en de Staatssecretaris Cultuur en Media.

Publiekscommunicatie

Zoals toegelicht in de beleidsreactie op de publieksmonitor richt de publiekscommunicatie
zich in de eerste fase op de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel
geweld op het werk.3 De campagne wordt op dit moment in nauwe samenwerking met de regeringscommissaris,
de sociale partners, en verschillende stakeholders ontwikkeld. De start staat gepland
in het najaar van 2023.

Publieksmonitor

Afgelopen maart heeft uw Kamer de eerste publieksmonitor seksueel grensoverschrijdend
gedrag ontvangen. De publieksmonitor onderzoekt de sentimenten van volwassenen in
Nederland rond seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit onderzoek wordt tijdens de
looptijd van het actieprogramma jaarlijks herhaald. Dit betekent dat de volgende publieksmonitor
in het eerste kwartaal van 2024 wordt uitgevoerd. De resultaten delen we met uw Kamer.

Kamerbrieven Nationaal Actieprogramma

In het eerste kwartaal van 2024 ontvangt u de eerste voortgangsbrief van het actieprogramma.
In deze brief gaan we in op de voortgang van de verschillende actielijnen, lichten
we nieuwe projecten toe, en presenteren we de onderzoeksagenda. Daarnaast nemen we
in deze brief ook de geconcretiseerde doelen van het actieprogramma op. Vanwege de
sterke samenhang met de wijze van monitoren en evalueren worden deze onderwerpen in
één brief opgenomen. Bovengenoemde planning betreft een kleine wijziging ten opzichte
van hetgeen tijdens bovengenoemd commissiedebat aan uw Kamer is toegezegd. Namelijk
dat u voor het einde van 2023 een brief zou ontvangen over de concretisering van de
doelen van het actieprogramma.

Overige Kamerbrieven

Naast de hierboven genoemde Kamerbrief over het Nationaal Actieprogramma, stuurt het
kabinet uw Kamer ook enkele brieven over specifieke onderwerpen en acties uit het
actieprogramma.

Voortgang veilige sport

De Minister voor Langdurige Zorg en Sport informeert uw Kamer voor eind 2023 over
de vervolgstappen voor het integriteitscentrum sport. Begin 2024 informeert zij u
over de opvolging van de aanbevelingen van het rapport «Schaduwdansen» over grensoverschrijdend
gedrag in de danssector.

Beleidsvisie intimiteit en seksualiteit voor mensen met een beperking

De Minister voor Langdurige Zorg en Sport ontwikkelt een beleidsvisie intimiteit en
seksualiteit voor mensen met een beperking. Onderdeel van de totstandkoming van deze
beleidsvisie zijn gesprekken met mensen met een beperking en hun ervaringen rondom
seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de toezegging
hierover tijdens het commissiedebat op 24 mei jl.4 Uw Kamer wordt in het najaar van 2023 geïnformeerd over dit onderwerp.

Rol ouders

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap informeert uw Kamer in het najaar
van 2023 over de uitkomsten van de gesprekken met Rutgers over de rol van ouders in
het actieprogramma.5 In het eerste kwartaal van 2024 ontvangt uw Kamer van de Minister en Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de voortgangsbrief seksuele gezondheid. Hierin
is aandacht voor het beter bereiken van ouders met betrekking tot hun cruciale rol
in de gezonde seksuele ontwikkeling van hun kinderen.

Digitale dimensie geweld tegen vrouwen

In het Wetgevingsoverleg Emancipatiebeleid van december 2021 is een motie van het
lid Van der Laan c.s. aangenomen om in beeld te brengen wat er nodig is om de GREVIO-aanbeveling
over de digitale dimensie van geweld tegen vrouwen te implementeren.6 Momenteel voert Regioplan in dit kader een onderzoek uit. Het onderzoeksrapport «Online
geweld tegen vrouwen, Opvolging Algemene Aanbeveling nr. 1 GREVIO» verzenden we eind
september als bijlage van de Kamerbrief Voortgang aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling
aan uw Kamer.

Primair- en voortgezet onderwijs

De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs stuurt uw Kamer in het laatste kwartaal
van 2023 een brief over de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) in het funderend onderwijs.
Tijdens het commissiedebat over lerarenbeleid op 15 december 2022 heeft voormalig
Kamerlid Paul verzocht om de VOG-systematiek in het funderend onderwijs net zo in
te richten als in de kinderopvang. Voormalig Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs
heeft in zijn antwoord daarop toegezegd dat te gaan inventariseren. In de VOG-brief
zal de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs deze toezegging gestand doen.
Daarnaast zal, naar aanleiding van de gewijzigde motie van de leden Sahla en Maatoug,
de kwestie aan bod komen dat sommige personeelsleden die werken voor organisaties
zoals integrale-kindcentra twee VOG’s moeten aanvragen.7 Naast de VOG-brief ontvangt u voor de zomer van 2024 een brief over de herijking
van de kerndoelen aangaande burgerschap in het funderend onderwijs. Oplevering van
de conceptkerndoelen burgerschap is voorzien voor het laatste kwartaal van 2023.

Middelbaar beroepsonderwijs

In het najaar van 2023 ontvangt u namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
een brief over de integrale veiligheid in het middelbaar beroepsonderwijs. Ook ontvangt
u in het voorjaar van 2024 een brief over de voortgang van de aanpak basisvaardigheden
in het middelbaar beroepsonderwijs, waar burgerschap onderdeel van is.

Seksuele voorlichting in het hoger onderwijs

In het kader van de moties van het lid Mutluer8 voert de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het najaar gesprekken met
de onderwijsinstellingen om het belang van voorlichting aan studenten onder de aandacht
te brengen en te stimuleren. Hierin worden ook de bevindingen meegenomen die worden
opgedaan tijdens de activiteiten van Rutgers en GELIJKSPEL in de introductieperiode
van 2023. Uw Kamer wordt over de voortgang geïnformeerd.

Herstelrecht

Naar aanleiding van de motie van het lid Mutluer9 gaan we na hoe herstelrecht bij seksueel grensoverschrijdend gedrag meegenomen kan
worden in de uitvoering van het Nationaal Actieprogramma. Het streven is om uw Kamer,
conform de motie, hier voor de begrotingsbehandeling van OCW over te informeren.

Adviesaanvragen regeringscommissaris

De rol van de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel
geweld is om het maatschappelijk gesprek aan te jagen, en het kabinet gevraagd en
ongevraagd te adviseren bij de totstandkoming en uitvoering van het Nationaal Actieprogramma.
Hieronder wordt toegelicht over welke onderwerpen we advies hebben gevraagd aan de
regeringscommissaris, en welke adviezen het kabinet de komende periode aan haar zal
vragen.

Adviesaanvraag impactanalyse hulpverleningsketen

Hulpverlening voor slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel
geweld moet beschikbaar zijn en tijdig kunnen worden ingezet. Organisaties kampen
helaas met wachtlijsten en personeelstekorten. Tegelijkertijd zien we dat de hulpvraag
toeneemt naarmate er meer aandacht is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en
seksueel geweld. Aan de regeringscommissaris is gevraagd om in kaart te brengen welke
toename de komende jaren te verwachten is in de vraag naar hulpverlening, en wat dat
in de praktijk kan betekenen voor de betrokken organisaties. Daarnaast zal ze adviseren
over hoe om te gaan met de mogelijke extra belasting voor de uitvoeringsorganisaties.
De regeringscommissaris heeft dit advies naar verwachting begin 2024 gereed.

Adviesaanvraag integrale aanpak sociale veiligheid in het hoger onderwijs en de wetenschap

Naar aanleiding van de kamerbrief integrale aanpak van sociale veiligheid in het hoger
onderwijs en wetenschap van 8 juni jl. (Kamerstukken 29 240 en 31 288, nr. 131) is de regeringscommissaris gevraagd te adviseren over de uitwerking van de aanpak
sociale veiligheid in het hoger onderwijs en de wetenschap. Waarbij ook specifiek
aandacht is voor het thema seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het gevraagde advies
is tweeledig:

1) Welke aandachtspunten ziet de regeringscommissaris op het gebied van seksueel grensoverschrijdend
gedrag en seksueel geweld bij de vijf maatregelen van de integrale aanpak?

2) Welke aandachtspunten ziet de regeringscommissaris in aanvulling hierop bij de invulling
van de zorgplicht, de verbetering van meld- en klachtenprocedures en bij de invulling
en uitwerking van onderwerpen van de regiegroep?

Tot slot biedt de adviesaanvraag ruimte voor suggesties over hoe de integrale aanpak
in het hoger onderwijs en de wetenschap nog beter kan aansluiten bij het actieprogramma.
Hierbij is aandacht voor de samenhang met de activiteiten van de regeringscommissaris.

Adviesaanvraag tegengaan (seksueel) grensoverschrijdend gedrag in penitentiaire inrichtingen

Zoals in de beleidsreactie op het Inspectierapport PI Nieuwersluis aangegeven werkt
de Minister voor Rechtsbescherming samen met de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)
aan een pakket van maatregelen om grensoverschrijdend gedrag in penitentiaire inrichtingen
in het algemeen en vrouweninrichtingen in het bijzonder te voorkomen.10De maatregelen zijn onder meer gericht op het verbeteren van de toerusting van medewerkers
die werken met vrouwelijke gedetineerden, het bewerkstelligen van een cultuurverandering
in de PI Nieuwersluis en het verbeteren van het proces om niet-integer gedrag te melden.
Er zijn verschillende maatregelen gericht op respectievelijk de PI-Nieuwersluis, de
inrichtingen met vrouwelijke gedetineerden en alle DJI-inrichtingen. Gezien het belang
en de complexiteit van het thema is de regeringscommissaris verzocht DJI en de Minister
voor Rechtsbescherming te adviseren bij de implementatie van de maatregelen.

Adviesaanvraag monitoring en evaluatie

Om scherp te kunnen volgen of het actieprogramma de gewenste resultaten oplevert,
zullen we het actieprogramma monitoren en evalueren. De regeringscommissaris is betrokken
bij de inrichting van monitoring en evaluatie. Zoals hierboven genoemd, nemen we dit
mee in de eerste voortgangsbrief van het actieprogramma.

Adviesaanvraag prijsuitreiking bevorderen emancipatie van de man

In het wetgevingsoverleg Emancipatiebeleid van december 2022 (Kamerstuk 36 200 VIII, nr. 183) is een motie aangenomen om jaarlijks de «uit het keurslijf»-prijs uit te reiken
aan de organisatie of persoon die een zichtbare rol heeft gespeeld in het bevorderen
van de emancipatie van de man (Kamerstuk 36 200 VIII, nr. 156). De regeringscommissaris is gevraagd te adviseren over de uitgangspunten en beoordelingscriteria
van de prijs. Ook is zij gevraagd bij de uitreiking betrokken te zijn. Als boegbeeld
en aanjager van het maatschappelijk gesprek kan zij een belangrijke rol vervullen
bij het uitreiken van dergelijke prijzen. Het advies verwachten we in het najaar van
2023.

Andere activiteiten regeringscommissaris

Naast het uitbrengen van bovenstaande adviezen heeft de regeringscommissaris ook de
taak het maatschappelijk gesprek over seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel
geweld aan te jagen. In dat kader zijn in de periode tussen nu en het eerste kwartaal
van 2024 de volgende publicaties gepland. Samen met studentenorganisaties heeft ze
recent een pact tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag vóór en door studenten gelanceerd.
Verder zal ze een volgende versie van de eerder uitgebrachte prototype handreiking
over omgaan met meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag uitbrengen, onder
andere aangevuld met informatie en adviezen over cultuurverandering en preventie op
de werkvloer. Ook komen er nieuwe afleveringen van de podcast «Alles op Tafel», onder
meer gericht op verschillende sectoren. Daarnaast zal de podcasttafel door het land
reizen om de dialoog ook lokaal te faciliteren. Deze publicaties, en de hierboven
genoemde adviezen, worden niet direct aan uw Kamer verzonden. U kunt deze vinden op
de website en sociale mediakanalen van de regeringscommissaris.11

Tot slot

Het Nationaal Actieprogramma is een belangrijke stap in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend
gedrag en seksueel geweld. De komende periode gaan we verder met de uitvoering hiervan.
Tegelijkertijd is er een lange adem nodig om de beoogde cultuurverandering te bereiken
en te bestendigen. Het actieprogramma blijft daarom continu in ontwikkeling. De komende
jaren blijven we waardevolle samenwerkingen aangaan en breiden we onze kennis en acties
verder uit.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
R.H. Dijkgraaf

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
C.E.G. van Gennip